Сабақ Тақырыбы: Қасқыр қысты қалай өткізеді? (М. Дулатов)

Жабайы аң.

Орманда, тауда, тоғайда.

Етті жақсы көреді.

Түсі қара көкшіл, сұр, ақ болады.

Оның жауы – бүркіт.

Сүтқоректі.

Туған жері — Торғай уезінің, Сарықопа облысының бірінші ауылы(қaзipri Қостанай облысының Жанкелдин ауданына қарасты "Қызбел" ауылы). Әкесі — Дулат аймағына аты шыққан шебер кісі болған, ер тұрман жасап, етік, мәсі тіккен. Шешесі — Дәмеш ойын тойдың базары, әнші кісі болған. Әкесі балаларын жастайынан оқуға береді. Алғашқыда бала Міржақып ауыл молдасынан оқып, хат таниды. Молдадан екі жыл оқығаннан кейін, 1897-1902 жылдары, ауыл мектебінде орысша оқытатын Мұқан мұғалімнен дәріс алады. Бұл мектеп Міржақыптың білімін толықтырумен қатар, азамат ретінде қалыптасуына да аса зор ықпал жасайды, Мұқан мұғалім ұлы ағартушы Ыбырай Алтынсарин іргетасын қалаған оқу орнының, дәлірек айтқанда, Торғай қаласындағы уездік орыс-қазақ мектебінің түлегі болатын. Өз шәкірттеріне де ол осы рухта тәлім-тәрбие, терең білім береді.

Қасқыр 200 миллион иісті сезеді. Адам 5 млн-ге жуық иісті ажырата алатындығын айта кетелік.

Қасқырлар тірі жануардың иісін 1,5 шақырымнан анық сезе алады.

Қасқырдың бөлтірігінің көздері жаңа туған кезде көк түсті болады. Тек 8 айдан соң ғана көздері сарғыш тартады.

Қасқыр күшіктерін 65 күнде туады. Бөлтіріктер соқыр, саңырау болып туылады. Ал салмағы небары жарты килограмм болады.

Қасқырдың жағы өте күшті болады. Тістеген жерінің 1 шаршы сантиметріне шамамен 300 кг күш түседі. Салыстыру үшін айтсақ, иттерде бұл көрсеткіш 150 кг.

Қасқырдың өзге хайуандардан дара, олардың ешқайсысына ұқсамайтын қасиеттері көп. Солардың бірі қасқырлардың ішіндегі көк аспан түстес келетіндері мен ақ қасқырлар аса киелі хайуан болып есептеледі. Олардың адамдарға көрінуі де сирек. Мұндай көкбөрілермен кезіккен адам да «тегін адам емес, киелі қасиеттерге ие кісі» болып табылады.

Қасқыр — қайсар, аса сақ хайуан. Қайсарлығы — оның кез келген айқаста жеңіске жеткенше не жеңіліп, демі үзілгенше шайқасуынан көрінеді.

Қасқыр — дала тағысы. Киелі саналатын көкбөрі тұқымына қатысты тағы бір дерек, ол — оның отбасына беріктігі. Қасқыр бір ғана отбасына ие және ол-бөлтірік тәрбиесін толықтай өз мойнына алған хайуан.
Диалог: Әңгіме ұнады ма, не туралы т.б. өздеріне тізбектеп оқытамын. Сонан соң тақырыпты тереңірек ұғындыру үшін жеке жұмыс жүргізіледі. Сұрақтарға байланысты сюжеттік суреттер қоса таратылады. Әрбір негізгі сұраққа қосымша сұрақтар беріледі?
Ақсу-Жабағылы қорығы — Талас Алатауының (Батыс Тянь-Шань) солтүстік-батыс бөлігін және Өгем жотасын алып жатқан Қазақстандағы тұңғыш қорық. Жамбыл облысының Жуалы ауданы мен Оңтүстік Қазақстан облысының Тұрар Рысқұлов ауданы аумағында орналасқан. Қорық Ақсу және Жабағылы атты екі өзеннің арасына орналасқан (слайд 10)

Постер қорғау. (Слайд 11)

Кітаппен жұмыс

Ортақ қасиеттері: Жануарлар, емдік қасиеттері, етін жейміз, терісі пайдалы

2. Қара телпек (жағымсыз жерлерін әңгімеле)

3. Сары телпек (сәтті жерлерін айтып бер)

4 . Жасыл телпек ( қасқырдың арі қарай не болуы мүмкін?)

5. Көк телпек (негізгі ой неде талдау жасау)

6 . Қызыл телпек (өзіңе ұнаған түстарын әңгімелеп бер )

Не? __________________________

Қандай? _________________________

Не істеді? ____________________________

Синоним (ұқсас сөз) (1 қатарға) сөз, сөз тіркестерін жазу.

Жалпы ойды қорытатын бір сөйлем жазу _______________________.

Жыртқыш, жабайы, көкшіл аң.

Жортып жүрді, тамақ іздеді, ауылға келді.

Жыртқыш аң.

Аш қасқырдың жағдайы нашар.
Үйге тапсырма:

1)Жабайы жануарлардың біріне сипаттама жаз