F=G (1) m – дененің массасы, Mж – Жердің массасы, R – Жердің радиусы, h- дененің Жер бетінен биіктігі.
Ауырлық күші денеге еркін түсу үдеуін тудырады. Ньютонның екінші заңына сәйкес:
g= Формуланы ескере отырып, Жер бетінен һ биіктіктегі еркін түсу үдеунің модулі үшін:
gh= G (2)
өрнегін аламыз, ал Жер бетінде (һ=0)
g=G болады.
(2)формуладан еркін түсу үдеунің дененің m массасына тәуелсіздігі, ал оның шамасының дене Жер бетінен көтерілген сайын азая беретіні байқалады. Алайда, егер дененің Жер бетінен көтерілу биіктігі 100 км-ден аспаса, онда Жер радиусымен салыстырғанда, бұл биіктікті ескермеуге болады. 100 км –ге дейінгі биіктікте еркін түсу үдеуін шамамен 9,8 м/с2-қа тең деп есептеуге болады.
1. Білім дағдысы : білу, түсіну.
Тапсырма:
Суретке қарап отырып : анықтаңдар .
1. Жасанды серік неліктен жерге құламайды ?
2. Серіктің дөңгелек орбита бойымен жерді айнала қозғалуы кезіндегі жылдамдығы мен үдеуі қалай бағытталған ?
3. Бірінші ғарыштық жылдамдық дегеніміз не ?
4. Бірінші ғарыштық жылдамдығының берілген серік қалай аталады ?
5. Орбита бойымен айналатын жер серігіне қандай күш әсер етеді .
6. Екінші ғарышты жылдамдық дегеніміз не ? Траектроиясы қандай ? Атауын ата ?
7. V1‹V‹V2 кезінде (аралық кезінде ) серік жерді айнала қандай траектория бойынша айналады ?
8. Жасанды серіктер не үшін және қандай мақсаттар үшін қолданылады ?
Белсенді оқыту : «Ойлан , топтас , шығар» (G),(W)
Білім дағдысы : Қолдану , талдау.
1. Жер бетінен h=O ; h=Rж ; 2Rж ; 3Rж биіктіктегі еркін түсу үдеуін анықтаңдар . g = f(h) графигін салыңдар.
2.Марстағы еркін түсу үдеуі 3,36 м/с2 , ал оның радиусы 3,39 * 106 м. Марс бетіне жақын маңайда ұшып жүрген жасанды серік жылдамдығын анықтаңдар .
3.Жасанды серік дөңгелек орбита бойымен қозғала отырып , әр уақытта экватордағы Жер бетінің бір нүктесінің үстінде болуы үшін оның орбитасының радиусы қандай болуы керек ?
4. Айдың радиусы 1738 км, ал ондағы еркін түсу үдеуі Жердегіден 6 есе аз екенін белгілі. Айдағы бірінші ғарыштық жылдамдықты есептеңдер.
Кері байланыс : «Блоб ағашы»
