ЖІӨ бойынша өлшенген экономикалық даму деңгейі әртүрлі елдерді салыстыру және Үлкен жетіліктен, өтпелі экономикалы елдерден, мешеу елдерден мысалдарды кіріктіріп, қорытынды жасау. Салыстырмалы диаграммалар мен графиктерді салу.
- Үлкен жетіліктің, ауыспалы экономикалы елдердің және мешеу елдердің (үш мемлекеттің) ЖІӨ салыстыра отырып, даму барысына қорытынды талдау жасай алады.
Жетістік критерийі
Қолдану;
- Дүниежүзі елдердің ЖІӨ есептей алады
Талдау;
- Үлкен жетіліктің, ауыспалы экономикалы елдердің және мешеу елдердің (үш мемлекеттің) ЖІӨ салыстыра отырып, даму барысына қорытынды талдау жасай алады.
Өткенге шолу
1. Экономикалық көрсеткіштер мақсатына қарай қалай бөлінеді?
2. Әлемде ЖҰӨ бойынша 1 орындағы ел?
3. Экстенсивті даму жолын сипаттаңыз?
4. Интенсивті даму жолының артықшылықтарының анықтап, Қазақстанға мысал келтіріңіз?
6. Әлем елдерін шаруашылығының дамуы сипатына сай қалай бөлінеді, Қазақстан қай түріне кіреді?
7. Елдердің экономикалық дамуы қандай критерийлер бойынша толық анықталады?
8. Елдегі халықтың жан басына шаққандағы табысын анықтау үшін қандай әдіс қолданылады?
2018 жылға қарай Қазақстанда халықтың жан басына шаққандағы табыс 15 мың долларға дейін артады. Бұл туралы 2012-2016 жылдарға арналған елдер серіктестігінің стратегияларын таныстыру барысында Азия даму банкінің Қазақстандағы өкілдігінің директоры Гуангуи Ли мәлімдеді, деп хабарлайды BNews.kz тілшісі. «Қазақстан халқының табысы жағынан халықаралық стандарттарға сәйкес орта деңгейден жоғары елдердің қатарына жатады. Бұл ел табыстың жоғары деңгейіне жақындап қалған. АДБ стандарттарына сәйкес, ол 12 мың долларды құрайды. Ал егер 13%-ды құрайтын инфляцияны және осылай есептерді өзгертуге ықпал жасайтынын ескерсек, Қазақстан жылына 6%-7% экономикалық өсіммен 2018 жылы табыс көлемін 15 мың долларға арттырады», - деді Гуангуи Ли.
Болашақ табыс шөлшеріне болжам (2012 жыл)
ЖІӨ - жыл бойы елде өндірілген барлық соңғы тауарлар мен қызметтердің нарықтық құны.
ЖҰӨ - елде және басқа елдерде ел азаматтарының меншігіндегі өндіріс факторларының құрылған өнімдерінің (резиденттер) мәні. Бұл таза табыс факторлары деп аталады.
Шетелден таза факторлық табыс дегеніміз - елдің шетелдегі азаматтарының түсімі мен ел аумағында алынған шетелдік азаматтардың табыс арасындағы айырмаға тең болып табылады.
Сатып алу қабілетінің паритеті бойынша 2015 жылы қайта есептелген атаулы ЖІӨ. Ең жоғарысы: Катар — 132870 АҚШ доллары. Ең төмені: ЦАР — 197 АҚШ доллары * Әлем бойынша орташа көрсеткіш: 9800 АҚШ доллары
Әлем елдерінің жан басына шаққандағы табыс мөлшері
Дамыған елдерді жан басына шаққандағы табыс көлемімен, индустриалды дамуымен анықтайды. Дамыған елдерде дүниежүзі халқының 15 пайызы тұрады. Шамамен әлемде нақты 32 дамыған ел бар деп есептеледі.
Ал, дамушы елдер қатарына жан басына шаққандағы табысы орта есеппен 20-25 мың АҚШ долларына жетпейтін, 150-ге жуық ел кіреді. Онда әлем халқының 80%-ы өмір сүреді.
Мысалы, үйде және мейрамханада дайындалған тағам бірдей болуы мүмкін, бірақ тек соңғы мәні ЖІӨ-нің есебіне алынады. Үйдегі жұмыссыз отырған анаң мен үй шаруасындағы арнайы қызметкер бірдей жұмыс істей алады, бірақ тек үй шаруасындағы арнайы қызыметкер жалақысы ЖІӨ-енеді.
Көлеңкелі экономиканың ЖІӨ өндірісінің есебіне алынбайды. Қазақстанда орташа көлеңкелі экономиканың мөлшері 20-25% шамасында:
