Негізгі
Бөлім
І тапсырма .Өлеңде кездесетін үстеулерді теріп жазып, оларды құрамына қарай ажыратып, жасалу жолын түсіндіріңдер.
Бүркітші тау басында, қағушы ойда,
Іздің бетін түзетіп аңдағанда.
Төмен ұшсам, түлкі өрлеп құтылар деп,
Қандыкөз қайқаң қағып шықса аспанға,
Көре тұра қалады қашқан түлкі,
Құтылмасын білген соң құр қашқанға.
Сегіз найза қолында, көз аудармай,
Батыр да аял қылмайды ертең таңға.
Арт жағынан жауырыны бүлкілдейді,
Қыран бүктеп астына дәл басқанда.
Мұны оқыса, жігіттер, аңшы оқысын,
Біле алмассың, құс салып дәм татасың
ІІ тапсырма.Берілген суреттердің ішінен қансонар кезіндегі аңшылықты тауып, « қансонар » сөзінің мағынасын түсіндіріңдер.
ІІІ тапсырма.Берілген үстеулерді құрамына қарай орналастырыңыз.
Біраз, шетінен,түгел,дереу, кешке, бүгін, етпетінен, тым,биыл, жорта, бекерге, аса, ерекше, жаздыгүні,төтеден, тезірек,өз-өзінен, бермен, нақ.
|
І тапсырма.
Басында-туынды түбір үстеуі, септік жалғауы арқылы жасалған.
Төмен-негізгі үстеу,құрамы жағынан бөлшектеуге келмейді.
Ертең-туынды түбір,жалғаудың көнеленуі арқылы жасалған
Арт жағынан –күрделі үстеу,тіркесу арқылы жасалған.
Астына-туынды үстеу
ІІ тапсырма.
Жерге алғашқы жауған қар аңның бейқам жайылып, тіпті жаңа ғана қашып өткеніне дейін білдіреді. Аңшылар ондайда ізге түсіп қуа ма, әлде із кесіп барып аңның байырқалаған жеріне төте тарта ма, оны өзі біледі. Аңшыға жаңа, соны із арқылы қолайлы жағдай тудырып тұрған саятты «қансонар» деген.
ІІІ тапсырма.
Негізгі үстеу
|
Туынды үстеу
|
Күрделі үстеу
|
Біраз,дереу,түгел,тым, аса,тезірек,нақ,бермен.
|
Шетінен,етпетінен, өз-өзінен,төтеден,бекерге.
|
Бүгін,биыл,жаздыгүні.
|
|
Қорытынды
|
1.«Қыс қызығы - қансонар » тақырыбында үстеудің құрамдық түрлері қатысқан ойтолғау .
2. Аңшылық-саятшылық кәсіп туралы мәлімет.
|
Оқушылар үй тапсырмасын дәптерлеріне жазып алады. Үй тапсырмасын беру арқылы жаңа материалды қалай меңгергеніне көз жеткізеді.
|