Сабақ тақырыбы: тербелмелі контурдағы электромагниттік тербелістер. Сабақ мақсаты

• 
  Жер обындағы планеталардан алып планеталардың ерекшеліктері қанадй?
  
• 
  Алып планеталар атмосфераларында күшті дауылды желдердің болу себептері неде?
  
• 
  Уран планетасы неге көгілдір жасыл түсті?
  
• 
  Планета аралық автоматты серік «Вояджер 1 және 2» арқылы алынған суреттердегі алып планеталардағы пайда болулар планеталардың беткі қабатына жата ма әлде олардың атмосферасына жата ма?
  

• 
  Оқушыларға астероидтар, кометалар, метеориттер, күн жүйесінің шегі туралы түсінік беру.
  
• 
  Оқушыларды ө­з бетімен ғылыми ой қорытындыларын жасай білуге жетелеу.
  
• 
  Жауапкершілікке, тиянақтылыққа, еңбекқорлыққа тәрбиелеу. Ғылыми дүниетанымын қалыптастыру.
  

• 
  Жер обындағы планеталардан алып планеталардың ерекшеліктері қандай?
  
• 
  Алып планеталар атмосфераларында күшті дауылды желдердің болу себептері неде?
  
• 
  Уран планетасы неге көгілдір жасыл түсті?
  
• 
  Планета аралық автоматты серік «Вояджер 1 және 2» арқылы алынған суреттердегі алып планеталардағы пайда болулар планеталардың беткі қабатына жата ма әлде олардың атмосферасына жата ма?
  
• 
  Есептердің шығарылуын тексеру.
  

Марс пен Юпитер орбиталарының арасында пішіні бұрыс аспан денелері бар. Оларды астероидтар деп атайды.

1801 ж. Джузепе Пиации бірінші астероид –Церераны ашты.

Неміс математигі Гаусс осы астероидтың орбитасын есептеп шығарды.

1802 ж. Неміс дәрігері Ольберс Паллада астероидын ашты.

1804 ж. Юнона, 1807 ж. Веста табылды.

Юпитер орбитасы бойымен планетаның алдында және артында қозғалатын астероидтардың екі тобы бар: «Гректер» және «Трояндықтар».

Кейбір астериодтардың жарықтылығының периодты өзгеруі бұрыс пішінді, беткі қабаттарының тегіс емес екенін және өз осьтерінен айналатынын көрсетеді.

Астероидтарда атмосфера жоқ. Астероидтардан кіші денелерді метеориттер деп атайды.

1. 
   Ең ірісі – Церера, радиусы 470 км;
   
2. 
   Тығыздықтары 2-8 г/см³ шамасында;
   
3. 
   Ең қара астероидтар 95 Аретуза мен Бамбергтің қаралығы көмірдей немесе күйедей;
   
4. 
   Күнге ең жақын келгендері: Икар және Фаэтон.
   
5. 
   1977 ж. Ашылған Харон ең алыс астероид.
   
6. 
   Гаспра астероидының магнит өрісі тіркелді.
   

Кометалардың негізгі салмағы оның ядросында жинақталған.

Ол ядро кәдімгі мұздан, қатып қалған газдардан, қатты бөлшектерден, көмірқышқылының қоспасы бар су мұзынан, аммиактан және тозаңнан тұрады.

Күнге жақындағанда Күн сәулесінің әсерінен мұз еріп булана бастайды да ядроның жанында газ-тозаңды бұлт пайда болады.

Кометаның жарық ағыны шамасының қашықтыққа байланысты өзгерісі :

Метеориттер ғарыш денелерінің үлгілері. Ірі метеориттер барлық планеталар мен олардың серіктерінің беткі қабаттарына құлағанда із қалдырады.

Күн жүйесінің шеткі аймағы туралы біздің мәліметтеріміз мардымсыз.

VI. Пысықтау.

Күн жүйесіндегі астероидтарды қай маңайдан кездестіруге болады?

Күн жүйесінде кемінде бір рет байқалған кометалардың тағдырлары қандай?

Қазіргі көзқарас бойынша Күн шегі қайда?

Жердің астероидпен немесе комета ядросымен соқтығысуы мүмкін бе?

Астероидтардың Күнді айнала қозғалысының орташа айналу периоды қандай?

• 
  Оқушыларға біздің галактика, басқа галактикалар, квазарлар туралы түсінік беру.
  
• 
  Оқушыларды ө­з бетімен ғылыми ой қорытындыларын жасай білуге жетелеу.
  
• 
  Жауапкершілікке, тиянақтылыққа, еңбекқорлыққа тәрбиелеу. Ғылыми дүниетанымын қалыптастыру.
  

Жұлдызды аспанның Солтүстік жарты шарындағы жай көзбен көрінетін барлық объектілер аспан денелерінің бір тұтас жүйесін – Галактиканы құрайды.

“Галактика” деген сөздік өзі грек тілінен аударғанда “сүтті” деген мағына білдіреді. Біздің галактиканың диаметрі шамамен 100 мың жарық жылы. Жұлдыздардың саны 200 млрд-қа жуық. Олар Галактиканың жалпы массасының 98 пайызын құрайды. Қалған екі пайызын газ бен тозаң түріндегі жұлдызралық заттар.

Галактиканың сыртқы түрінің төтенше алуан түрлілігіне қарамастан, оларды бірнеше типке бөлуге болады: спиральды, элипстік және дұрыс емес(а,б).

Бұл сурет галактика әлемін зерттеген және осы салада маңызды жаңалықтар ашқан пионердің бірі Э.Хаббл ұсынған Хаббл камертонв деп аталатын – жіктеуді жаңғыртады.