Қаламыздағы саяжайлардағы саябақтарда алма ағаштарының түбіндегі топырақты қопсыту үшін суретте берілген күректердің қайсысымен жұмыс істеу жеңілірек?
Қыс айларында шаңғы тебеміз. Шаңғы тебудің талаптарын орындағаннан кейін, жаяу серуендейміз. Осы жағдайларда шаңғымен жүру неге жеңіл?
Логикалық
құрылым
Т ә ж і р и б е
Осы сурет бойынша тәжірибені сипатта.
Шыны ыдыстағы
Тұздың үстіне химиялық
қасықты батырамыз.Бұл
жағдайда қасық тұзға
батпайды. Ал, металл
таяқшаларды батырсақ,
ол тұзға батып кетеді.
Өсімдік жапырақтарының, ағаштан немесе металдан жасалған әр түрлі денелердің бетіне су тамызыңдар. Тамшы пішіні бойынша осы денелердің қайсысына судың жұғатынын немесе жұқпайтынын анықтаңдар.
Кім көп біледі
көрмесі
Кім көп біледі?
Қысым дегеніміз не?
Қысымды табу формуласы?
Қысымның өлшем бірлігі?
Ауа шары бірінші рет қайдан ұшырылды
Қысымды арттырып, кеміту үшін не істеу керек?
Паскаль заңын тұжырымдаңыз.
Сұйықтар мен газдарда қысым қалай таралады?
Газдың қысымы қалай пайда болады?
Сұйықтың беткі қабатында әрекет ететін күш.
Футбол добын үрлеу барысында қандай заң орындалады?
Архимед жаңалық ашқанда, ең алғаш айтқан сөзі
Қалыпты атмосфералық қысымы қанша?
Сұйыққа батырылған денені ығыстыратын күш.
Атмосфералық қысымды өлшейтін құрал.
Кеменің төменгі бөлігі қалай аталады?
Формулалар
көрмесі
F
mg
pS
m
P
V
авс
Sh
=
S
aв
pgh
pV
F
а
Тапсырмалар
көрмесі
№ 1
2 кН күш 500 см2 ауданға біркелкі әсер етеді. Қысым неге тең?
№ 2
Массасы 1 кг білеуше, көлденең тұрған білеушеге 200 Па қысым түсіреді. Осы білеушелердің жанасып тұрған бетінің ауданын табыңыз?
№ 3
Шаңғышының қарға түсіретін қысымы 2,5 кПа. Егер бір шаңғының ұзындығы 120 см, ені 4 см болса, онда шаңғышының массасы қандай?
№ 4
Гидравликалық престің кіші поршеніне 200Н күш әсер етеді.Егер кіші поршеннің ауданы 4 см2, ал үлкенінікі 100 см2 болса, үлкен поршенге әсер ететін күшті табыңыз?
№ 5
Массасы 45кг, ал аяқ киімінің ауданы 150см2 болатын бала еденге қандай қысым түсіреді?
№ 6
Беті ашық ыдыстың ішіндегі сұйық тереңдігі 14см, қысымы 1400 Па. Осы сұйықтың тығыздығы неге тең?
№ 7
Тынық мұхитының ең терең жеріндегі (11035м ) судың қысымын есепте?
№ 8
Биіктігі 0,5м керосин ыдыс түбіне қандай қысым түсіреді?
№ 9
Гидравликалық престің кіші поршені 600Н күш әсерінен 12см төмен түсті. Осының нәтижесінде үлкен поршень 3см көтерілетін болса, оған қандай күш әсер етеді?
№ 10
Гидравликалық престің кіші поршені 500Н күшпен әсер еткенде, кіші поршень 15см төмен түсті де, үлкені 5 см жоғарылады. Үлкен поршенге қандай күш әсер етеді?
№ 11
Тіктөртбұрышты ыдысқа су құйылған. Ыдыс табанының ұзындығы 50см, ені 20см, ал биіктігі 30см болса, ыдыс қабырғасына қандай күш әсер етеді?
№ 12 8 м тереңдіктегі су қоймасындағы қысымды тап.
№ 13
Мұнай толтырылған ыдыстың 4м тереңдігінде ауданы 30см2 шүмек бекітілген. Мұнай шүмекті қандай күшпен қысады?
№ 14
Керосиннің ішінде, оның деңгейінен 400мм биіктікте тығын тұр. Егер тығын ауданы 16 см2 болса, осы тығынға керосин қандай күш түсіреді?
№ 15
Үшкір иненің ұшының ауданы 6*10 -6 см2. Инеге 3 кН күш түсірсек, қысым қандай болар еді?
№ 16
Биіктігі 8 см сынап бағанының қысымын тап.
№ 17
Табанының ұзындығы 40 см, ені 5 см массасы 4 кг дененің табанына түсірілген қысымын табыңыз.
№ 18
Суға көлемі 0,75 денеге әсер ететін Архимед күшін тап.
Тапсырмалардың жауаптары
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
40 кПа
500 см2
24 кг
5 кПа
30 кПа
1000 кг/м3
0,93 Па
4 кПа
2400 Н
3,75 Н
300 Н
80 кПа
96 Н
5,12 Н
5 ГПа
10880 Па
2 кПа
7500 Н
500 см2
Сергіту сәті
Өмір мен тұрмыста қысымның қолданылуына мысалдар:
І топ . Қ. Мырзалиевтің “Күлтегін” әңгімесінен үзінді:
Найзаларын ұштаған
Екеуі де ұста хан
Бассыз жатқан түркіні
Басын қосып ұстаған.
ІІ топ.
Жүзгіш судан басын шығарған кезде шашы жабысып қалады.
Неліктен?
ІІІ топ.
Апаларымыз ертеде көрпені қолмен тіккен кезде неліктен бармаққа оймақ киеді?
Қысым
Анықтамасы
Физикалық
мағынасы
Өлшем бірлігі
формуласы
Тәуелді шамалар
ХБЖ
Еселік бірлігі
1гПа=102 Па
1кПа=103 па
1 МПа=106 Па
1 ГПа =109 Па
Себебі, қысым түсірілген күшке тура пропорционал, ал оның ауданына кері пропорционал болады, яғни найза ұшының ауданы неғұрлым аз болса, соғұрлым оның түсіретін қысымы көп болады.
Себебі, қысым түсірілген күшке тура пропорционал, ал оның ауданына кері пропорционал болады, яғни найза ұшының ауданы неғұрлым аз болса, соғұрлым оның түсіретін қысымы көп болады.
Жұғу құбылысы.
Жұғу құбылысы.
Себебі, судың молекулалары адамның шашына ілесіп көтеріледі.
Өйткені оймақпен де, оймақсыз да адам тігін тіккенде инеге бірдей күшпен әсер етеді. Бірақ ол күштің бұл екі жағдайдағы нәтижесі бірдей емес. Оймақсыз иненің кері ұшының ауданы аз болады да, оның бармаққа түсіретін қысымы көбейіп, ауырғанын сезінеміз, тіпті жарақаттауы да мүмкін. Бұл жағдай болмау үшін кері ұшының ауданын үлкейту мақсатында оймақ киеміз.
Өйткені оймақпен де, оймақсыз да адам тігін тіккенде инеге бірдей күшпен әсер етеді. Бірақ ол күштің бұл екі жағдайдағы нәтижесі бірдей емес. Оймақсыз иненің кері ұшының ауданы аз болады да, оның бармаққа түсіретін қысымы көбейіп, ауырғанын сезінеміз, тіпті жарақаттауы да мүмкін. Бұл жағдай болмау үшін кері ұшының ауданын үлкейту мақсатында оймақ киеміз.
