Сабақ түрі : дәріс Қарағанды 2015 Жоңғар хандығы 1635 жылы Батур хонтайшының басшылығымен құрылған. Билеушісінің титулы қонтайшы. «Жоңғар»

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі Е.А.Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университеті

• Қазақстанның жаңа және қазіргі заман тарихы
• 2-3 тақырыптар. XYIII ғасырдың бірінші жартысындағы Қазақстан XYIII ғ. басындағы Қазақстан мен Ресей. Қазақстанды Ресейге қосып алудың басталуы.
• Мамандығы: 5В020300-Тарих
• Авторлары:
• Жакин М.С., т.ғ.к., археология, этнология және Отан тарихы
• кафедрасының доценті
• Бөдеев Қ.Т., археология, этнология және Отан тарихы кафедрасының
• аға оқытушсы
• Сабақ түрі: дәріс
• Қарағанды 2015

Жоңғар хандығы 1635 жылы Батур хонтайшының басшылығымен құрылған. Билеушісінің титулы – қонтайшы. «Жоңғар» - атауы 13ғ. Шыңғысхан әскерінің сол қанатын құраған атауынан шыққан. 18ғ Қазақ хандығына қауіп төндірген ел Жоңғария.

• Жоңғар хандығы 1635 жылы Батур хонтайшының басшылығымен құрылған. Билеушісінің титулы – қонтайшы. «Жоңғар» - атауы 13ғ. Шыңғысхан әскерінің сол қанатын құраған атауынан шыққан. 18ғ Қазақ хандығына қауіп төндірген ел Жоңғария.

• 1718 жылы Аякөз өзені жағасындағы шайқаста Әбілқайыр мен Қайып сұлтандардың соғыс әрекетін бірігіп жүргізбеуі салдарынан қазақ жасағы жеңіліс тапты. Бірікпеудің ең негізгі себебі- сұлтандар арасындағы таққа талас.
• 1723 жылы қазақ жерін «Ақ мешін» жұты қамтыды. 1723-1727 жж қазақ тарихында «Ақтабан шұбырынды» жылдары деген атпен қалды. 1723 жылы Қытай императоры Кансидің өлімінен кейін, қарым-қатынасты ретке келтіріп, барлық күшін Қазақстанға бұруға мүмкіндік туды. Осы жылдардан «Елім-ай» әні қалған. Қатты ойрандалған – Жетісу өңірі. 1724-1725жж Түркістан, Ташкент қалаларын басып алды. Қазақтың үш жүзінің біріккен қимылдары 1726 жылы басталды.

• 1726 жылы Торғай даласы, Сарысудың орта ағысы алқабында, Бұланты өзенінің жағасындағы, Қара сиыр деген жерде – Қалмақ қырылған немесе Бұланты шайқасы өтіп, қазақтар жеңіске жетті.
• Ордабасы тауында қазақ жасақтары бас қосып, Әбілқайыр бас қолбасшы, оның көмекшісі болып Бөгенбай тағайындалды. Қазақ жасақтары жүздік негізде ұйымдастырылды.
• 1730 жылы Балқаш көлінің оңтүстігінде, Аңырақай түбінде (қалмақтардың аңырап-боздауы) Әбілқайырдың басшылығымен үш жүз әскері қалмақтарға соққы берді. Кей деректерде 1729 жыл деп те беріледі.

• Қалдан-Серен 1741-1742жж Орта жүз бен Кіші жүзге ұйымдастырған жорығы бұрынғы «Ақтабан шұбырынды, Алқакөл сұламадан» кем түспейтін шапқыншылық жасады. 1742 жылғы 2 қыркүйекте И.Н. Неплюев Қалдан-Серенге қазақтарға қысым жасауды тоқтатуды талап етті.
• 1745 жылы Қалдан-Серен қайтыс болды. 1755 жылы ішкі талас Жоңғарияны әлсіретті. Жоңғар тағына таласушылардың бірі Әмірсананы Қытай императоры Цянь-Лун қолдап, 1755 жылы Жоңғарияға қарсы қойды. Кейін алданғанын білген Әмірсана Абылай мен Әбілмәмбеттен қолдау іздеген. 1756-1758 жж қытай жорығы нәтижесінде Жоңғария дербес мемлекет ретінде өмір сүруден қалды. 1761 жылы жоңғар жерінде империялық әкімшілік бірлік – Шыңжаң (Жаңа шекара) құрылды.