Бұл ұстаздық еткен отыз жылдың ішінде алдымнан кімдер өтпеді дейсің?
Мәтінмен жұмыс
Бұғы ана туралы ғажайып ертегі.
Бала осы кеште Бұғы ана туралы ғажайып ертегіні тыңдағысы келіп еді. Бұл ертегіні айтуды Момын атаның өзі де жақсы көретін. Бірақ бала атасын мазалағысы келмеді. Атасынан жаттап алған сыбырлап айта бастады. Бұл баяғыда болған хикая. Сол ерте заманда суы мұздай үлкен өзен жағасын қырғыздың бір тайпа елі жайлапты. Ол өзеннің атын Енесай дейді екен. Ол өзі бұдан алыста Сібір дейтін жрде ағатын көрінеді. Осы жерден атты адамның өзі үш жыл, үш айда зорға жетеді. Қазір ол өзенді Енесай деп атайды, жағасын әр алуан ел жайлапты.
Берілген мәтіннен есімдіктерді тапқызу. Есімдіктің қай түріне жатады?
Есімдіктерге талдау жасаңыз.
І топ. ІІ топ. ІІІ топ.
Осы - Сол - Бұл –
3. Морфологиялық талдау.
Бұл ертегіні айтуды Момын атаның өзі де жақсы көретін.
4. Дыбыстық талдау
І топ. ІІ топ. ІІІ топ.
Осы - Сол - Бұл –
О - С - Б -
с - о - ұ -
ы - л - л -
Жаңылтпаштарды оқып, құрамындағы есімдіктерді тауып, түріне ажыратыңыз.
1. Үш кіші ішік піштім
Бес кіші ішік піштім
Неше кеше ішік піштім?!
2. Шеше, кеше, неше есе кесе көп алдыңыз.
Шеше, кеше неше есе кем алдыңыз?!
3. Менің нем кем деп ең,
Бер үйді ең кең деген.
Бер үйді ең кең деген
Менің нем кем деп ең?!
Берілген сұрау, сілтеу есімдіктерін құрастырып сөйлем құраңыз.
Міне, мынау, қанша, бұл, кім, осы, қайда, әне
Үлгі: Міне, біздің үйіміздің төбесі көріне бастады.
Жұмбақтардың шешімін тауып, есімдіктерді тауып,
түрлеріне қарай ажыратыңыз
Жарық қылып қос тоғайдың етегін
Айтшы, ол не екенін.
(көз)
Бұл не деген шебер еді,
Ормандағы ағаштарды
Тұмсығымен шегеледі
(тоқылдақ)
3. Өркеші бар, түйе емес,
Не ақ отау үй емес.
Бір орнында тұрғаны
Не болды, бұл кәне?
(тау)
Биікте ұшып жүреді,
Елік, қоянға бүреді.
Қия таста ұясы,
Бұл құсты кім біледі?
(Бүркіт)
Сабақты қорытындылау
Есімдіктердің түрлеріне қарай ажыратыңыз
№
Мысалдар
Жіктеу есімдігі
Сілтеу есімдігі
Сұрау есімдігі
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Олар
Мыналар
Біздің
Қайда
Әне
Сені
Осынау
Қалай
Сіздер
Нешінші
Міне
Нешеу
Бұл қай есімдіктер?
Етікші аспабының бірімен ұқсас есімдіктің қай түрі?
2. Жақтас жалғауға жіктеле қояды, жақтас емесіне жоламай қояды.
3. Басқаның бәрін өзі сұрайды, өзінен ешкім сұрамайды.