Тақырып 11 Пенитенциарлы мекемеде суицид мәселеcі
Қазіргі уақытта бас бостандығынан айыру түріндегі жазасын өтеп жатқан сотталғандар арасында суицид және оның психопрофилактикасы проблемасы өзекті болып табылады. Суицид сотталған адамның жеке басының әлеуметтік-психологиялық бейімсіздігінің феномені ретінде қарастырылады, бұл тәрбиелік әсер ету үшін ерекше қиындық тудырады. Осыған байланысты түзету мекемелерінің практикалық қызметкерлері алдында бірінші кезекте мінез-құлықтың деструктивті нысандарының алдын алу және сотталғандардың оң әлеуметтік бағытын қалыптастыру мақсатында сотталған адамның жеке басын психологиялық түзетудің базалық (міндетті) бағдарламаларын әзірлеуге байланысты міндеттер туындайды. Сотталған адамның жеке басының жеке психологиялық ерекшеліктерін анықтау және суицидтік ниеттердің уақтылы алдын алу үшін сапалы психодиагностикалық тексеру жүргізу қажеттілігі туындайды.
Сотталғандар арасындағы суицидтік мінез-құлықтың негізгі себептері:
- туыстары мен жақындарының қайтыс болуы, ажырасу туралы психотравматикалық ақпарат, ауыр аурудың жеке диагнозы;
- ауыр немесе емделмейтін аурулардың болуы (туберкулездің ашық түрімен, онкологиялық аурулармен, гепатитпен, ауыратын науқастар), сондай-ақ әртүрлі психикалық ауытқулары бар сотталғандар;
- ШИЗО-ға, күж-ға, ЕПКТ-ға, СУОН-ға қамау (әсіресе бірнеше рет жазаланғандар, әлеуметтік мәртебесі төмен, профилактикалық есепте тұратындар);
- түзету мекемесі әкімшілігінің қызметкерлерімен де, сотталғандармен де қақтығысты жағдайлар.
Психологиялық профилактика шеңберінде мынадай жұмыс түрлері негізгі (басым) болып табылады:
сотталғандар арасындағы аутоагрессиялық әрекеттердің алдын алу мәселелері бойынша түзету мекемелерінің персоналымен оны өз-өзіне қол жұмсау ниеттерін уақтылы анықтауға үйретумен ұштастыра отырып, ағартушылық жұмыс;
қызметкерлерге деген сенімді қалпына келтіру жөнінде шаралар қабылдау (өзіне-өзі зиян келтірудің әрбір фактісі бойынша тергеу сапасын арттыру және басқа сотталғандар тарапынан дене мүшесіне зақым келтіру немесе жазатайым оқиға ретінде күш көрсету жағдайларын болдырмау);
-өзіне-өзі зиян келтіруге бейім адамдардың санатын анықтау мақсатында сотталғандармен терең психодиагностикалық жұмыс, оларға психологиялық көмек және қолдау көрсету;
-мінез-құлықтың деструктивті түрлерінің алдын алу және оң әлеуметтік бағыттылықты қалыптастыру мақсатында аутоагрессивті мінез-құлыққа бейім сотталғандармен жеке және топтық психокоррекциялық жұмыс жүргізу;
- бас бостандығынан айыру түріндегі жазасын өтеп жатқан сотталғандардың мінез-құлқындағы деструктивті көріністердің алдын алуға ықпал ететін бірыңғай психологиялық тәсілдерді іске асыру кезінде бөлімдер мен қызметтердің өзара іс-әрекеті;
- сотталғандар арасында қақтығысты жағдайларды анықтау және уақтылы ескерту.
Негізгі және қосымша әдебиет: 1-13
Достарыңызбен бөлісу: |