Сабақтың мақсаты : а Білімділік

Оқушылардың орта ғасырдағы Қазақстан жерінде феодалдық қатынастардың дамуымен және қазақ жеріндегі алғашқы феодалдық мемлекет – Қарахан мемлекетінің тарихымен таныстыру;

А) сәлемдесу, түгелдеу

ІІ Үй тапсырмасын сұрау

І кезең «Жорға» сайысы

Оқушылардан үй тапсырмасын бекіту барысында сұраққа жауап береді

1. 
   Түрік қағанаты қай жылдары өмір сүрді? (552-603 жж)
   
2. 
   Түрік мемлекетінің негізін салушы қаған? (Бумын қаған)
   
3. 
   Түрік қағандығының негізгі құрамына қандай тайпалар енген?
   

4. 
   Түріктердің жоғарғы билеушілерін кім деп атады? (Қаған)
   
5. 
   Мұқан қағаннан кейін қандай қаған билік етті? (Тобо қаған)
   
6. 
   Түрік қағандығы қашан екіге бөлінді? (603 ж)
   
7. 
   Батыс Түрік қағанаты қай жылдары өмір сүрді? (603-704 жж)
   
8. 
   Батыс Түрік қағанатын алғашында кім басқарды? (Тардуш қаған)
   
9. 
   Батыс Түрік қағанатының астанасы қай қала болды? (Суяб)
   
10. 
    батыс Түрік қағанатының саяси билігі кімдердің кезінде күшейе түсті? (Шегу мен Тон қаған)
    
11. 
    Үмлік қаған қай жылы қытайлармен күресте жеңіске жетті? (704)
    
12. 
    Түрік халқының даңқты қолбасшысы кім? (Мұқан қаған)
    
13. 
    Түргеш қағанаты қай жылдары өмір сүрді? (704-756 жж)
    
14. 
    Түргеш қағанатының астанасы? (Суяб)
    
15. 
    Түргештер туралы алғашқы деректер қай жазбаларда кездеседі? (Күлтегін ескерткіштері мен Қытай деректерінде)
    
16. 
    Түргештердің кіші ордасы қай қала болды? (Іле бойындағы Күңгіт қаласында)
    
17. 
    Түргеш қағанаты неше әкімшіліктен тұрды? (20 әкімшілік)
    
18. 
    Сұлу қаған қай жылдары билік еткен? (715-738)
    
19. 
    Соғдылар қай тілдес халық? (иран тілдес)
    
20. 
    Қарлұқ қағанаты қай жылдары өмір сүрген? (756-940)
    

1. 
   Қарахан мемелекетінің құрылуы
   
2. 
   Қарахан мемлекетінің саяси жағдайы
   
3. 
   Қарахан мемлекетінің мәдени-шаруашылық өмірі
   

Балалар орта ғасырдағы Қазақстан тарихы жалпы неше кезеңге

бөлінген еді? (үш кезең)

1. 
   Қазақстан тарихының ерте орта ғасырлық кезеңі (VI-IX ғ)
   
2. 
   Қазақстанның дамыған орта ғасырлық кезеңі (Х-ХІV ғ)
   
3. 
   Біртұтас қазақ мемлекетінің құрылу кезеңі (ХV-ХVІІ ғ)
   

Х ғасырдың ортасында Жетісу жері мен Шығыс Түркістанның бір бөлігінде Қарахан мемлекеті құрылды. Қарахан әулетінің атына байланысты осылай аталған. Мемлекеттің негізін Сатұқ Боғрахан (915-955) қалады. Ислам дінін қабылдаған Сатұқ Боғрахан, саманилерден қолдау тауып, өзінің туысы Оғұлмақты жеңеді. Тараз бен Қашғарды бағындырады. 942 жылы Баласағұнның билеушісін құлатып, өзін жоғарғы қаған деп жариялайды.

Аңыз бойынша, Сатұқ Боғраханның үстіне көктен түскен, тұла бойынан нұр шашқан ақ сақалды, ақ шашты кісі еніп, оған түркі тілінде «Ислам дінін қабылда, сен бұл дүние және бұдан кейінгі дүниеде мұратыңа жетесің( дедйі. Сатұқ ислам дінін қабылдауға ниет қылады. Діни уағыз бен қылышына қатар сүйене отырып, Қашқаридан сырға дейінгі халықты ислам кіргізеді.

Сөйтіп Қарлұқ қағанаты ыдырап, оның орнына бір орталыққа бағынған Қарахан мемлекеті құрылады.

Мемлекеттің құрылуындағы басты рөлді атқарған қарлұқ тайпасы. Құрамына кірген тайпалар: жікіл, яғма, қарлұқ, оғыз, қаңлы, үйсін, т.б. түркі тайпалары.

Негізгі билеушілері яғма тайпасынан шығып отырған. Хандардың Арслан хан, Боғахан атаулары жікіл тайпасының тотемі – «арстан», яғма тайпасының тотемі «бура» болуына байланысты болған.

1. 
   Қарахан мемлекетінің жер аумағын көрсет
   
2. 
   Батыс хандықтың астанасы және оның алып жатқан жері
   
3. 
   Айша бибі, Бабаджа Қатын кесенелері қай жерде орналасқан?
   

Ғазнауи әулеті; Тотем; Салжұқтар; Мауаранхр; Коммендация; Икта, Вақор

Қарахан мемлекеті Қазақстан жеріндегі қоғамдық құрылысы жағынан жан-жақты дамыған феодалдық-патриархалдық мемлекет болды.

942-1212 жж

1. 
   Жоғарғы үкімет билігі кімнің қолында болды?
   
2. 
   Қарахан мемлекетінің орталығы?)
   
3. 
   Мемлекеттің негізін қалаған?
   
4. 
   Ислам дінін мемлекеттік дін деп жариялаған хан?
   
5. 
   Феодалға берілетін жер үлесі?
   
6. 
   Қарахан хандығының материалдық мәдениетінің бірі?
   
7. 
   Ханның ұрпағы?
   

1. 
   915-955 жж
   
2. 
   955 жж
   
3. 
   942-1212 жж
   
4. 
   999 жж
   
5. 
   960 жж
   
6. 
   1040 жж
   
7. 
   960-9910 жж
   
8. 
   996 жж
   
9. 
   1089 жж
   
10. 
    1141 жж
    
11. 
    992 жж
    
12. 
    ХІІ ғасырдың 30-жылдары
    
13. 
    ХІ ғасырдың 40-жылдары
    
14. 
    1212 жж.