Сабақтың мақсаты: а Білімділік: Біріккен сөздердің екі түбірдің бірігуі арқылы жасалып, тұтас бір

ұғымды беріп, бір сұраққа жауап беретінін ұғындыру, сөйлем

ішінен біріккен сөздерді таба алуға, әртүрлі түбірлерден біріккен

сөздер жасай алуға үйрету.

ұқыптылыққа, сауаттылыққа, жинақтылыққа,туған жерін құрметтеуге тәрбиелеу.

қабілеттерін дамыту, сөздік қорларын молайту.

Жаңа технология:Сын тұрғысынан ойлау технологичсы,дамыта оқыту технологиясы

Барысы:

І.Ұйымдастыру бөлімі.

а) Қызығушылығын ояту.

-Балалар қазір қазақ тілі сабағы.

-Қандай ақын жазушы болмасын, ана тілінен нәр алған.

-Поэзия! Менімен егіз бе едің? – деп ақиық ақын Мұқағали Мақатаев айтқандай біз сабағымызды поэзия минуттарынан бастаймыз.

1-қатар. Тілім менің тірегім, тілім менің.

Тілсіз қандай болады күнім менің? 2-слайд

Өз халқыма жетеді өз мәніңде,

Өз тілімде оқылса жырым менің.
2-қатар. Тілім менің-қуатым күнім менің,

Күшім кетсе не болар ісім менің?

Тілсіз өмір бар десе түсінбедім,

Тілім менен тірлікті мүсіндедім.
3-қатар. Тілім менің-Бабамның батырлығы ,

Махамбет пенен Абайдың ақындығы

Дүниеге келе айқайды салған іңгәлап

Тілімде менің сәбидің батылдығы .

-Міне балалар қазақ тілінің атқаратын орны ерекше, қазіргі кезде Қазақстанда тұратын барлық басқа ұлт өкілдері біздің мемлекеттік тіліміз, қазақ тілін жетік меңгеруге талпынуда.

Өлең ұйқасын тауып және өлеңде қандай күрделі сөз кездеседі? 3-слайд

Жер көп пе сендей.....көркем

Орманында қарағайы ....алуан-..алуан,

Алысқа несібесі...шашыраған.

Сөз дегеніміз не?

Түбір дегеніміз не?

Сөздің одан әрі бөлінбейтін мағыналы бөлігін түбір сөз деп атаймыз.

Күрделі сөздер дегеніміз не?

Күрделі сөздер қалай жасалады?

-Балалар әдебиет сабағынан алған білімімізді еске түсірейік. 6-слайд

-Ауыз әдебиетінің түрлеріне нелер жатады?

-Айтыс,жаңылтпаш,жұмбақтар,мақал-мәтелдер,тұрмыс-салт жырлары,аңыздар,шешендік сөздер,ертегілер т.б

-Осының ішінен аңыздар дегеніміз не?

-балалардың жауабы

-Олай болса, білетін аңыздарымыздың ішінен қандай кейіпкерлерді білесіңдер?

-Қожанасыр,Асанқайғы,Алдаркөсе,Жиренше шешен,Қорқыт ата т.б

-Дұрыс айтасыңдар,балалар осы кейіпкерлеріміздің есімдері белгілі бір оқиғаға,іс-әрекетіне байланысты тарихымызда аңызға айналған-Асанқайғы Сәбитұлы 7-слайд

Асанқайғы Сәбитұлы (14 ғасырдың ақыры - 15 ғасырдың басы) – мемлекет қайраткері, ақын, жырау, би, философ.Барлық өмірін қазақ халқының асыл арманымен астастырып,оның тәуелсіз де бақытты тұрмыс кешуіне елеулі үлес қосқан. Керей, Жәнібек бастаған қазақ хандығының ақылшы биі болды. Ол тек мал шаруашылығымен күнелткен көшпелі елге жайлы қоныс,бейбіт өмір аңсады, «адамы жүзге келмей өлмейтін», «қой үстіне бозторғай жұмыртқалайтын заманы бар» «Жерұйықты» іздеді.Сөйтіп,қазақ жеріне көз алартып басып алуды ойлаған отаршыл да озбыр көршілерінен іргесін аулақ салу үшін әлгіндей құтты қоныс іздемек боладыАлты атанға қос артып,яғни желмаяға мініп алты жыл қоныс қарайды.Жолында кездескен тау,өзен,шұрайлы жерлерге,халыққа пайдалы жағын есептеп,тиісті бағасын беріп отырады.

Көріністің жүру барысы:
Асан қайғының желмаясына мініп Сарыарқа жерін аралап келе жатқан суретімен бейнеленген .Тәттімбеттің «Көкейкесті»күйі орындалып тұрады.Асанқайғы желмая үстінде ыңылдап келеді.

Асанқайғы:

-Құйрығы жоқ, жалы жоқ,құлан қайтіп күн көрер, 8-слайд

-Сонымен балалар Асан атаға көмектесейік.

- Тау-тасы кеш болғанда қой болып ыңыранып жатады екен.Тоқты қысыр қалмайтын жер екен.-деді.

-«Баянға жаймай, қой семірмес», - деп, Асан қазіргі Баянауылды өзіне жайлау етіпті.

-Терісаққан өзенін кешіп өткенде не деген екен?

-Сарыарқаның тұздығы екен-депті

-Қаратауды көргенде:

-Көкектен басқа құсы жоқ,көкпектен басқа шөбі жоқ,жер азғыны мұнда екен-депті

-Жетісуға келгенде не депті?

-Мынау жетісудың ағашының әр бұтағы жеміс екен,шаруаға қоныс-деген екен.

-Түбінде,мал баққан шаруаға Маңғыстаудан жақсы жер болмас –деген екен

-Ей, Ақмешіт ,жерің шаң екен,суың жар екен.Елің жұтамас малыңның көзіне сақ бол-деп ескертіпті.

-Балалар Асан атаны халық неге Асан қайғы деп атап кеткен?

-Ол қандай жерді іздеді?

-Балалар бұлар қандай сөздер? 10-слайд

-Күрделі сөздер

-Бұл сөздер неше түбір сөзден құралып тұр?

-екі түбірден

-Екі түбір сөз не істеп тұр?

Бірігіп тұр.

-Ал балалар осыдан өзіміз ереже шығарып көрейік.

-Олай болса, бүгінгі сабақтың тақырыбы:Біріккен сөздер

Бүгінгі күннің жадысын жазу 12-слайд

Біріккен сөздер әрқашан бірге жазылады. Мысалы:Темірқазық, Сарыағаш, Көкшетау ,Жетісу,алабота т.б

Ү.Оқулықпен жұмыс. 13-слайд

1-жаттығу.Сөздерді оқы.Олар қалай жасалған?

Талдықорған,егеуқұйрық,еңбеккүн,Жетіқарақшы,шаңсорғыш,Қаламқас,Жұмабай,Беташар,Теміржолшы,жанкүйер,асатаяқ,Қызылжарқұдық.

Әр сөз неше түбірден құралған? ауызша

2-жаттығу.Біріккен сөздерді мағыналарына қарай топтап жаз.

Орынбасар,асқазан,қосаяқ,Есенәлі,Қызылорда,алтыбақан,аяқдоп,Айгүл,Екібастұз,сегізкөз,ақсүйек,көкқұтан,Шиліөзен,аққу,Бисенбай,ұлтабар

-Екі+бас+тұз үш түбірден

Біріккен сөздерге жататын атауларға:Кісі аттары,аң-құс атаулары,ойын атаулары,дене мүшелер,жер-су аттары,мезгілге байланысты атау,ауру атауы,қоғамдық өмірге, күнделікті тұрмысқа байланысты атау.

06.00.Аңдатпа.Әнұран.

07.00. «Таңшолпан» ақпаратты-сазды бағдарламасы. 15-слайд

09.30 «Жаңа Қазақстан».

12.00. «Тұсаукесер».

14.00. «Бағдаршам».

15.00. «Өмірде болған».

19.00. «Жан жылуы».

20.00.Жаңалықтар».

22.00. «Атажұрт» көркем фильм.

Тыңдағандарыңызға рахмет!

3-жаттығу.Ертегіден үзіндіні оқып,көшіріп жаз.Біріккен сөздердің астын сыз. 16-слайд

Керқұла атты Кендебай

Ерте,ерте,ертеде,ешкі жүні келтеде,Қаратаудың ойында,Қарасудың бойында Қазанғап деген бір кедей болыпты.Қазанғап құс атып,балық аулап күн көреді екен.Әйелі ау тоқып,жыртық жамайды екен.Қазанғаптың Кендебай деген ұлы болыпты.Кендебай ай сайын емес,күн сайын өсіпті:алты күнде күліпті,алпыс күнде жүріпті.Алты жылда алып жігіт болыпты.

Біріккен сөздердің қандай түбірлерден жасалып тұрғанын айт.Оларға сұрақ қой.

-Қаратау,Қарасу,Қазанғап,Кендебай,Керқұла

Ертегінің толық нұсқасын тауып оқы.Бір оқушы ертегінің нұсқасын оқиды. 17-слайд

Тасбақа,саңырауқұлақ,темірқазық,түйеқұс 18-19 слайд

Таспақа Тасбақа

Саңырағұлақ Саңырауқұлақ 20-слайд

темірғазық темірқазық

Түйеғұс Түйеқұс

Ойын: «Жұмбақ біріккен сөзді тап» 21-слайд

ҮІ.Сабақты бекіту.

• 
  Біріккен сөздер дегеніміз не? 22-слайд
  
• 
  Екі не одан көп түбірден бірігіп,тұтас бір ұғымды білдіретін күрделі сөздер біріккен сөз деп аталады.
  
• 
  Біріккен сөздерге мысал келтір!Екібастұз,Оқжетпес,Көкшетау,Жұмбақтас т.б
  
• 
  Біріккен сөздер қалай жазылады?Біріккен сөздер әрқашан бірге жазылады
  
• 
  Біріккен сөздерге жататын атауларды ата!Кісі аттары,аң-құс аттары,ойын атаулары,дене мүшелері,жер-аттары,ауру атаулары,дене мүшелерінің атаулары,тұрмысққа байланысты атаулар т.б
  

Не білдік?Сабақ сіздерге несімен ұнады?Сабақта жақсы,белсенді жауап беріп,қатысып отырған кім ?-деп ойлайсындар