Сабақтың мақсаты: а Оқушылардың шығармашылықпен жұмыс істеуіне ықпал ету. Ойлау шеберлігін сөйлеу мәденеиетін арттыру

1.Зат есім дегеніміз не?

2.Зат есімнің сұрақтарын айт?

3.Деректі зат есім дегеніміз не?

4.Дерексіз зат есім дегеніміз не?

5.Жалқы есім дегеніміз не?

6.Жалпы есім дегеніміз не?

(Осы сұрақтар негізінен оқушыларға ереже қорытқызуға болады.)

Жүргізуші.

Күнделікті енді ашайық,

Тапсырманы тізіп жазайық.

Зат есімнен алған білімді,

Ұмытпай еске салайық.

«Біздің сыныпта» деген тақырып бойынша үйден әңгіме жазу

6 - сынып Қазақ тілі

Сабақтың тақырыбы: Сын есімнің сөйлемдегі қызметі.

Диктант «Алатау сұлулығы»

Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру.

Дәптерден үй жұмысын тексеру.

Сапалық,қатыстық сын есімдерді қатыстырып сөйлемдер құрау: көкшіл,ащы,жап-жасыл,

өнерлі,білімді,аттылы.

ІІІ.Өткен тақырыпты қорыту.Сұрақ-жауап алу.

-Оқушылар,мына қоржынның ішінде бірнеше асықтар бар.Сол асықтар нөмірмен белгіленген.Нөмір бойынша сұрақтарға жауап бересіңдер.

1.Қазақ тілінде неше сөз табы бар?

2.Сөз табы деген не?

3.Зат есім деген не?

4.Зат есімнің қандай түрлері бар?

5.Сын есім деген не?

6.Сын есімнің қандай түрлері бар?

- Білімдерімізді толықтыру үшін «Топтастыруды» орындап жіберейік.

негізгі туынды


дара күрделі


қатыстық сапалық
- Кәне,оқушылар,ішінде сын есімі бар бір сөйлем құрайықшы.

VI. Жаңа сабақ. Сын есімнің сөйлемдегі қызметін меңгерту Тақырып атын,күннің жадын дәртерлеріңе жаздырту.Жаттығу,ойын түрлерін жүргізіп,орындату.

1. 
   150-жаттығу (жазбаша).Мәтінді дауыстап оқу. Мазмұнын әңгімелеу.Сын есімдерді тауып,өзінің тіркескен сөзімен бірге теріп жазу. Сын есімнің сөйлемдегі қызметін меңгерту мақсатымен Синтаксистік талдау жасау
   
2. 
   «Графикалық диктант»
   

3. 
   151-жаттығу(ауызша орындау).Өлеңді мәнерлеп оқу.Құрамынан сын есімді тауып,өлеңге қандай мағына беріп тұрғаннын атау.
   
4. 
   «Біліміңді шыңда»
   

1) Септікке талдау 2) Дыбыстық талдау. 3) Математикалық талдау.

Диктант «Алатау сұлулығы»

2.Дамытушылық.Өткен сабақтардан алған білімдерін қайталауға арналған әр түрлі жаттығулар арқылы балаларды тез ойланып,жауаптарын тиянақты,жүйелі айта білуге дағдыландыру.Мәнерлеп оқуға баулу.Ізендіре отырып,шығармашылыққа баулу.

3.Тәрбиелік.Қазақ халқының өмірінен елес беру.Ой қиялын өз өрнегімен бере білуге тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі: үлестірмелі кеспе,қазақ тілінің сөздік құрамы жазылған кесте,сурет,бейнетаспа,т.б.

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Сабақ әдісі: түсіндіру,әңгімелеу,талдау-жинақтау,сұрақ-жауап..

Пәнаралық байланыс: әдебиет,сурет өнері,халықтық педагогикамен байланыс.

Сабақ барысы: І.Ұйымдастыру.Сыныптағы оқушыларды түгендеп,сабақ мақсатымен таныстыру.

ІІ.Үй тапсырмасын тексеру,бекіту.

1.Тест жұмысы арқылы оқушылардың өткен сабақтардан алған білімдерін тексеру,бағалау.

2.Сұраулар қоя отырып,өткен тақырыптағы ережелерді қайталау,мысалдар келтіру.

* Лексика дегеніміз не?

* Омоним,антоним,синоним

* Тұрақты сөз тіркесі

* Мақал мен мәтелдің бір-бірінен айырмашылығы

* Айтылған мақал-мәтелдеріңді аяқтап айт.

1.Батырға да ...

2.Айдағаның бес ешкі ...

3.Еңбек етсең ерінбей ...

4.Оқу инемен ...

* Сөздік қор
ІІІ.Жаңа сабақ

Мұғалім сөзі. «Дананың сөзі – ақылдың көзі» демекші Жүсіп Баласағұнның сөзін еске түсірелікші:

«Ақылдың көркі – тіл,тілдің көркі – сөз».Ғ.Мұстафин аталарың «Жалғанда не терең? Сөз терең.Не сұлу? Сөз сұлу.Не өткір? Сөз өткір» демеп пе еді.Ендеше даналарымыз айтқан сұлу,терең,өткір сөздің,яғни қазақ тілінің сөздік құрамы қандай екен соған назар аударалық.

Мына үлкен жайқалып өскен емен ағашына назар салайықшы.Жерден нәр алған тамыры мен діңгегі сөз болса,ал бұтақтары сол сөздің тұтас жиынтығы сөздік құрам деп аталады екен.Сөздік құрамға халықтың тұрмыс жағдайын,кәсібін,мәдени қалпын танытатын барлық сөздер енеді.Қазақ тілінің сөздік құрамына халқымыздың ғасырлар бойы сақталып келе жатқан байырғы сөздері де,кірме сөздер де,кейін пайда болған жаңа сөздер де,дталектизмдер мен кәсіби сөздер де кіреді.

1.Оқулықпен жұмыс.Ережені оқушылардың оқуы.

145-жаттығу.Төменде берілген сөздерге алдымен қосымша жалғап,сонан соң сөйлем құраңдар.

А тобына. 145-жаттығудан бірінші сөйлемді басшылыққа ала отырып шағын мәтін құрастырып жаз.Мәтіннің түрін ата,тақырып қой.

Ә тобына.Сөйлем ішінен тек заттың атын білдіретін сөздерді көшіріп жаз,сұрақ қой.

146-жаттығу.Мәтінді оқып,мазмұнын түсіндіру.Мәтінге ат қою.

Аты-жөні:

1) ашық 2) кәсіпорын 3) отыз 4) балдырған

1) қаптесер 2) балықшы 3) домбыра 4) жан-жануар

1) ата-ана 2) ауа райы 3) балапан 4) шаруашылық

1) бәрекелді 2) жазбаймын 3) селк етті 4) сайын

1) қарындаш 2) парасат 3) жиырма 4) ақкөңіл

1) жақсы 2) денелі 3) таза 4) терең

1) екеу 2) екіден 3) алтыншы 4) жүздей

1) мынау 2) барлық 3) біз 4) әркім

1) тазала 2) сөйле 3) көрді 4) отыр

1) киінді 2) терісті 3) салдырды 4) жасалды

1) оқыт 2) таранды 3) сөйлесті 4) төселді

1) айтса 2) келіпті 3) оқыған 4) барма

1) айтқан 2) жүріп 3) болар 4) оқыту

1) аңшы 2) жоғары 3) жақын 4) отыз

1) ақырын 2) сарт-сұрт 3) алақай 4) сайын

1) әттең 2) кейін 3) төмен 4) әсіресе

1) қақпа 2) қалың 3) төмен 4) достық

1) екінші 2) оннан 3) төртеу 4) жүздеген

1) сарт-сұрт 2) жалп етті 3) үлкен-кіші 4) ала жаздай

1) тасты 2) сулы 3) бірнеше 4) таза

а) Оқушылардың ойын кеңейтіп тілді байытатын мазмұнды да көркем сөз үлгілері көп мақал-мәтелдер,нақыл сөздер үйрету.

ә) Түрлі әдістерді пайдалана отырып балаларды тапқырлық, жылдамдық,есте сақтау қабілеттерін арттыру. Сйлеу тілін жетілдіріп,шешендік өнерге баулу

б) Сымбатты,шымыр туған жердің табиғатын сүйе білетн, оған құрметпен қарай алатын көзқарасқа тәрбиелеу.

Оқушылармен амандасу, түгелдеу оқу құралдарын тексеру.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару

Үйге берілген жаттығуды тексеремін.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

1.Әдеби тілдің нормалары дегеніміз не?

2.Мәтін дегеніміз не?

Әдеби тіл екі түрде өмір сүреді.Оның бірі – ауызша тіл,екіншісі – жазбаша тіл.Ауызша тіл үй іші,отбасында ғана емес,теле-радио хабарларында,жиын-жиналыстарда сөйлеу,адамдардың бір-бірімен бетпе-бет сөйлесуі,диалог арқылы,мұғалімнің сабақ түсіндіруі,оқушының жауабы және т.б. арқылы көрінеді.Әр түрлі кітаптар,көркем шығармалар,оқулықтар,газет-журналдар,ғылыми еңбектер және т.б. жазбаша тіл арқылы беріледі.Ауызша,яғни сөйлеу тілінің өз нормалары болады.Ауызша тілдің нормалары орфоэпиялық нормалар деп аталады.Онда сөздердің бір-бірімен тіркесіп қолданылуындағы бірізділік,үндестік сақталып отырады.Мысалы, Ақ үйден шыға келді әнші жігіт деген сөйлем орфоэпиялық норма бойынша: Ағ үйдөн шыға гелді әнші жігіт болып ыйтылады.Екінші сөздегі бірінші ү дауысты дыбысының әсерінен алдыңғы ақ сөзінің соңғы қатаң қ дыбысы ұяңданып,ғ болып,үйден деген сөздің бірінші буынындағы ү деген еріндік дауысты дыбыстың әсерінен шығыс септіктің жалғауындағы (-ден) езулік дауысты е еріндік ө дыбысына айналып, үйдөн болса,келді деген сөздің бірінші к дыбысы алдыңғы сөздің соңғы дауысты а дыбысының әсерінен ұяңданып, г болып (гелді) айтылады.Ал жазуда ол ескерілмейді,орфографиялық норма негізінде жазылады.Сөздердің дұрыс айтылуы орфоэпиялық сөздіктерде беріледі де,дұрыс жазылуы орфографиялық сөздіктерде көрсетіледі.

1.Баланың тілі,ең алдымен,ана тілінде шығады дейміз.Осының себебі туралы ойланып,пікірлеріңді айтыңдар.

2.Ана тілі деген ұғымды сен қалай түсінесің: ол сені дүниеге әкелген ананың тілі ме,әлде өзің өкілі болып саналатын халқыңның тілі ме?

3.Ана тілі арқылы нені үйреніп,білесіңдер?

4.Мәдени және рухани байланыс дегенді қалай түсінесіңдер?

5.Ана тілінде білім,тәрбие алу дегенді қалай түсінесіңдер?

6.Ана тілін білмеген адам туған халқын,Отанын,елін сүйе ала ма?

7.Ана тілінде бізге көнеден жеткен даналық,шешендік,ерлік,елдік өнер,білім туралы қандай сөздерді (шығармаларды) білесіңдер?

8.Ана тілінің қадір-қасиеті туралы өз ойларыңды жазыңдар.

9.Қазақ тілінің қоғамдық қызметі дегенді қалай түсінесіңдер?

ә) Түрлі әдістерді пайдалана отырып балаларды тапқырлық, жылдамдық,есте сақтау қабілеттерін арттыру. Сйлеу тілін жетілдіріп,шешендік өнерге баулу

б) Сымбатты,шымыр туған жердің табиғатын сүйе білетн, оған құрметпен қарай алатын көзқарасқа тәрбиелеу.

Сабақтың түрі : Дәстүрлі сабақ

Сабақтың әдісі : сұрақ-жауап

Сабақтың көрнекілігі : плакат,кітаптар

Халықтық педагогика нақыл сөздер

элементтерін қолдану :

Пәнаралық байланыс : әдебиет , тарих

Сабақтың барысы :

а) Ұйымдастыру кезеңі :

Оқушылармен амандасу, түгелдеу оқу құралдарын тексеру.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару

Үйге берілген жаттығуды тексеремін.

Әдеби тілдің өмір сүріп,дамуы,қоғамдық қызметі негізінен жазба әдебиетпен байланысты.Әдеби тілдің әр түрлі қасиеттерін,мысалы,нормалық,жүйелік сипаттарын,дамуын,қоғамдық қызметтерінің алуан түрлі екенін танып-білу үшін жазба әдебиеттің әр түрінен мысалдар келтіріп отырамыз.Ол мысалдар жеке сөйлемдерғана емес,үлкен-үлкен үзінділер болып та келеді.Әдетте ондай үзінділерді мәтін деп атайды.Яғни, мәтін деп айтылған ой-пікірдің,белгілі бір шығармашылық жұмыстың,біреудің шығармасыының не оның үзіндісінің қағазға түскен немесе ауызша айтылған түрін айтады.Мәтін өзара байланысты бірнеше сөйлемнен тұрады да,

Олардағы ойлар жинақталып келіп,автордың (жазушының,ғалымның,зерттеушінің және т.б.) белгілі бір пікірін,көзқарасын білдіреді.Ол көркем шығарма да,публицистикалық шығарма да,

Ғылыми әдебиет те болуы мүмкін.Ғылыми әдебиет әр түрлі ғылым саласына,мысалы,биология,астрономия,экономика,медицина,химия,математика,тіл білімі,тарих,әдебиет,физика,техника және т.б. қатысты болып келеді.

Мәтіннен әдеби тілдің сөздік құрамын,сөз байлығын,сөз қолданылуыныңмағыналық ерекшеліктері,арнайы сөздердің,терминдердің,жаңа сөздердің,жергілікті сөздердің,басқа тілден сөз алу,тұрақты тіркестер мен мақал-мәтелдердің қолданылу сипатын көріп,айқындаймыз.
Жаттығумен жұмыс : 4-жаттығу. Берілген сөздердің қандай ұғымды білдіретінін,яғни мағынасын анықтаңдар.
Кітаппен жұмыс: 7-жаттығу. Мәтінді мәнерлеп оқып,ондағы орыс тілінен енген сөздерді атаңдар.Мәтіндегі ой бөліктерін анықтаңдар.Мәтінде қай жылдардағы оқиға көрініс тапқан?

Орыс сөздерінің ену себебін айтыңдар

1.Мәтін дегеніміз не?

2.Сөз дегеніміз не? т.б.
Білімді бағалау: Оқушылардың сұраққа жауап бергеніне қарай білімдерін бағалаймын.
Үйге тапсырма: 6-жаттығу.Байырғы түбір сөдерді,жұрнақ арқылы жасалан сөздерді,сөздердің бірігуі,қосарлануы,тіркесуі арқылы жасалған сөздерді баған-баған бойынша бір-бірінен ажыратып жазыңдар.

6 - сынып Қазақ тілі

Сабақтың тақырыбы : Зат есімнің түрлері.Бақылау жұмысы

Сабақтың мақсаты: а) білімдік — зат есім,зат есімнің түрлері туралы білім деңгейін көтеру, тереңдету; ә) дамытушылық — түрлі : әдістермен оқушылардың ойлау қабілеттерін дамыту, өзіндік шығармашылыққа баулу; б) тәрбиелік - ұжымшылдыққа, нақтылыққа тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: топтық ізденіс сабағы.

Сабақтың типі: жаңа сабакты меңгерту.

Сабақтың әдістері: сын түрғысынан ойлау стратегиялары.

Сабақтың көрнекілігі: схема, теледидар, кадоскоп

Сабақтың барысы. I. Ұйымдастыру кезеңі

II. Үй тапсырмасын сұрау.

Қайталау сұрақтарын қою арқылы өткен сабақта алған білімдерін тексеру.

1. 
   Сөз түрлерін атаңыз.
   
2. 
   Атауыш, көмекші, одағай сөз дегеніміз не?
   
3. 
   Төмендегі сызбаны толтырыңыз.
   

4. 
   Жекелеген оқушыларға кеспе қағазы беріледі.
   
5. 
   116-жаттығу тексеріледі.
   

1. 
   "Ой шақыру" мақсатында топта отырған әр оқушы зат атауларын жазады.
   
2. 
   Жұптасып жазған мысалдарын бір-біріне оқып, толықтырады.
   
3. 
   Топта әр жұптан бір оқушы топтың ортақ келісілген мысалдарын сыныпқа оқиды.
   

Зат атаулары

1. 
   Тізбектегі мысалдарды топтастырамыз. Жалқы, жалпы зат есімнің ережесін
   

Қала Асқар

Кісі Астана

Ұшақ Шолпан

әнші Жетіқарақшы

ағаш Тайбурыл

ата-ана Астана

бөлме «Айгөлек» журналы

қалам

2. 
   Таблица толтырылады.
   

1. 
   Сенің жолдастарың кімдер?
   
2. 
   Қандай газет, журнал, кітап оқисың?
   
3. 
   Қандай елді мекендерді білесің?
   
4. 
   Қандай озен, кел, теңіз аттарын білесің?
   
5. 
   Қандай ірі қалаларды білесің?
   
6. 
   Қазақстан қандай мемлекеттермен көрші?
   
7. 
   Сіздің үйде кімдер тұрады? Олардың аты-жөнін толық жазып көрсет.