Сақтар – б.з.б. І мыңжылдықта Орта Азия мен Қазақстан жерін мекен еткен ежелгі тайпа «Сақ» сөзінің мағынасын парсы жазбаларында «құдіретті еркектер», ал иран жазбаларында «Жүйрік атты турлар» дейді.
Ежелгі грек авторлары сақтарды «азиялық скифтер» деп атаған.
Б.з.б. 484-425 жыл грек тарихшысы Геродот сақтарды массагет дап атаған. Гректерді дай деп аталған.
Сақ топтарының аты
Мекендері
Теңіздің арғы жағындағы сақтар (парадариялықтар)
Қара теңіздің солтүстігі, Арал теңізінің маңында, Сырдария мен Амударияның төменгі ағысы.
Шошақ бөрік киіп жүретін сақтар (тиграхауда)
Сырдарияның орта ағысы, Тянь-Шаньда, Жетісуда.
Хауом сусынын дайындайтын сақтар (хаумаварга)
Мургаб аңғарында өмір сүреді.
Картамен
жұмыс
Қосымша
әдебиетпен
жұмыс
Сақтарды грек тарихшысы Страбон өз еңбектерінде "азиялык, скифтер" деп атаған. "Саққа", "Сақ," аты осыдан шыққан дейд. Қазақ тілінде "сақ", "сақшы", "саққа адам" деген ұғымдар бар. Бұл сөздер қазақтардың сақ ұрпағы екенін дәлелдейді.
«Ежелгі Қазақстан». Аруна баспасы, 2002 ж. 35-бет.
Сақтардың тұрмыста пайдаланған заттары
Жетісу өңіріндегі Шұбарат қорымынан та-былған өрнектелген құмыра. Біздің заманымыздан бұрынғы III ғасыр бұйымы
Тұрмыста пайдаланылған зат. Темір сүргі Жетісу өңірінд егі Талғар және Қапшағай қорымдарынан табылған. Біздің заманымыздан бұрынғы VII - II ғасырлар бұйымы
Жетісу өңірінен табылған ғұрыптық ыдыс. Біздің заманымыздан бұрынғы V - III ғасырлар бұйымы.
Сақтар
Б.з.д. VIII - III ғғ. өлкенің аумағында сақ мәдениеті таралды. Қошқар ата моласы мен Бөген су коймасының аймағында жүргізілген археологиялық зерттеулер ежелгі сақтардың материалдық мәдениеті, өмір салты, шаруашылығы және діни наным-сенімдері туралы түсінік береді. Мұның барлығы жартастағы жазулар - петроглифтерде анық көрініс тапқан. Олардың қатарына Арпаузен және Қойбағар (Созақ ауданы), Боралдай суреттері (Бәйдібек ауданы), Қасқабұлақ (Түлкібас ауданы) петроглифтері және басқалары жатады.
Төле би ауданының аумағында да сақ тайпалары б.з.д. XIII ғ. өмір сүрген.
Тұмар, Томирис -массагеттердің падишасы. Шамамен біздің заманымыздан бұрынғы 570 - 520 жылдар арасында өмір сүрген. Мас сагеттер тарихта ұлы сақтар" деген атпен де белгілі. Талай елді жаулап алып, қан қақсат қан Кир патша осы сақтар елінің падишасы Томиристің (Тұмардың) өзіне тұрмысқа шығуын қалайды. Ондағы ойы сол елді де өзіне қарату болған. Ол кезде Аракс деп аталған ұлы Әмудария өзенінің жағасында Тұмар падишадан Кир патша: "Еліңе қайт. Мен сенің ұсынысыңды қабылдай алмаймын. Елімді жерге қарата алмаймын", - деген жауап алады. Оған ашуланған Кир патша өзеннен көпір салып өтпек болады. Тұмар оған "Көпір салып әуре болма, бергі жағаға өт. Мен әскеріммен үш күндік жерге шегініп тосамын", - дейді. Сол соғыста Кир патша ұлы қазақ жеріндегі Талас даласында ажалын табады. Тұмар ханым осы жеңістен кейін де көп жылдар ұлы сақ елін басқарған. Тұмар пади-ша арғы ата-бабаларымыздың рухын биіктеткен ұлы тұлға.
Ежелгі Қазақстан. «Аруна» баспасы, 2002 ж. 46- бет.
БЕКІТУ СҰРАҚТАРЫ:
Сақтар туралы деректер.
Сақ тайпалары және олардың қоныстары.
Сақ қоғамы.
Сақ патшасы Томирис туралы не білесің?
Шырақтың ерлігі туралы айтып бер?
Сақтардың сыртқы жауларға қарсы күресі туралы айтып бер?
А. Македонскийдің жорығы қалай аяқталды?
Үйге тапсырма беру:
Тақырыпты оқу. Өз бетінше «Сақтар» сөзіне сөзжұмбақ құрастырып келу.
