Мәтінді түсініп оқып,төмендегі сұрақтарға жауап беру.
Қағида - принцип
Қағида - принцип
Татуластыру – сплотить
Мырзалық – щедрость
Бағалау – оценить
Қастерлеу – почитать
Жөн-жосық – порядок,правила
Жомарт – щедрый
Ас-адамның арқауы – еда придает силы человеку
Кепиет – святость
Қасиет – природное свойство,особенность
Құдірет – мощь
Кие – святыня,святость
Қазақ халқы асты жоғары бағалап, қадірлей білген. Сондықтан қазақтар адам қажеттіліктерінің ішінде тағамды жоғары қойған. «Астан үлкен емессің», «Ерді қорласаң састырар, асты қорласаң құстырар» деген секілді ескертпе сөздер, мақал- мәтелдер осының дәлелі. Ел мен елді татуластыруды, жақсылар мен жайсандарды құрметтеуді, өздерінің мырзалық, мәрттік үлгілі, өнегелі қасиеттері мен артықшылықтарын, ел дәулетін қазақ кең дастарқаны арқылы яғни ас, қонақасы арқылы көрсеткен.
Қазақ халқы асты жоғары бағалап, қадірлей білген. Сондықтан қазақтар адам қажеттіліктерінің ішінде тағамды жоғары қойған. «Астан үлкен емессің», «Ерді қорласаң састырар, асты қорласаң құстырар» деген секілді ескертпе сөздер, мақал- мәтелдер осының дәлелі. Ел мен елді татуластыруды, жақсылар мен жайсандарды құрметтеуді, өздерінің мырзалық, мәрттік үлгілі, өнегелі қасиеттері мен артықшылықтарын, ел дәулетін қазақ кең дастарқаны арқылы яғни ас, қонақасы арқылы көрсеткен.
Мал шаруашылығымен айналысқан ата -бабамыздың негізгі асы- ет пен сүт болған. Етті қуырып, асып жеген. Ал сүттен көптеген астар дайындаған. Сиыр, қой сүттерінен құрт, кілегей, қаймақ, ірімшік, сары май тағы да басқа тағамдар әзірлеген. Осы астардың барлығын даярлауды қазақ әйелдерге жүктеген. Қазақ әйелдері тағамдарды жазда да, қыста да бұзбай сақтаудың әдіс-тәсілдерін білген. Олар сүттен жасалатын қаймақ, ірімшік, сары май, шұбат, қымыз, құрт секілді тағамдарды шебер дайындаған. Басқа тағамдарға қарағанда, сүттің алатын орны ерекше.Себебі, сүт және сүттен жасалатын тағамдар денсаулыққа өте пайдалы. Ол ас қорыту бездерінің жұмыс істеу қабілетін үнемі жақсартып отырады. Оның үстіне сүт өнімдерінің дәрулік қасиеті де бар екен. Олар емдеу, алдын алу, диеталық тағам ретінде де қолданылады. Ал, жылқының сүтінен әзірленетін қымыздың емдік қасиеті ертеден белгілі. Онда жүректің жұмыс істеуін жақсартатын дәрумендер бар. Осы астардың пайдасын медицина пайда болмай тұрып- ақ білген ата-бабамыз нағыз данышпан болған десек, артық айтқандық емес. Бұрын қымыз, шұбатын ішіп, құрт-ірімшігін жеп-ақ халқымыз дерттің алдын алған. Ата-бабамыздың алып тұлғалы, батыр да дана болуының бір сыры осы болуы да әбден мүмкін.
ш
ж
ұ
қ
у
р
ы
д
а
қ
е
т
у
а
ы
р
с
а
т
л
з
а
қ
ы
а
1
2
3
4
5
6
с
о
р
п
7
м
ы
қ
ы
з
8
і
р
і
м
ш
і
к
9
қ
с
й
м
а
қ
10
а
а
б
11
б
е
з
ү
12
ұ
р
т
с
қ
13
ы
қ
б
а
қ
н
а
қ
Қазақтың ұлттық тағамдары
Ет тағамдары
Қазақша ет
Қазы
Қарта
Жал
Жая
Құйрық-бауыр
Жаубүйрек
Қуырдақ
Сорпа
Бас
Сүр
Ұн және дақыдардан
жасалатын тағамдары
Бауырсақ
Таба нан
Май шелпек
Қаттама
Талқан
Бидай көже
Тары көже
Қоспа
Салма
Сүт тағамдары
Айран
Шалап
Шұбат
Қымыз
Балқаймақ
Кілегей
Қаймақ
Құрт
Ірімшік
Сүзбе
Сары май
Ет,сүт,нан тағамдары
Қазақша ет
Қазы
Қымыз
Қуырдақ
Ірімшік
Бауырсақ
Бас
Сорпа
«Дастарқан» сөзінен сөздерді құрап оқу
Ара
Қан
Астана
Қар
Қараша
Рақат
Тарақ
Ар
Ас
Ат
Ата
Дана
Қарт
Сат
Қант
Тар
Үйге тапсырма:
Мәтінді оқып, мазмұнын айту.
Сұрақ - жауап
Қазақта неден үлкен нәрсе жоқ?
Қонақ келгенде біз не істейміз?
Қонақтарды қалай қарсы аламыз?
Қонақтарға не жаямыз?
Балалар дастарқанның бас тамағы не?
Наннан
Амандасамыз,қонақты төрге отырғызамыз
Үй-іші аман ба? Денсаулық қалай?
Дастарқан жаямыз
Нан
Көп нүктенің орнына қажетті сөздерді қойып,көшіріп жазыңдар
Қуырдақ
бауырсақ
Қымыз
Уыз
Шұбат
… - бие бие сүтінен ашытылып жасалады.
... – түйе сүтінен жасалатын дәмдә,жұмсақ,майлы сусын.
... – малдың төлдегеннен кейінгі алғашқы сүті. Ол өте дәмді,әрі қою болады.