Сабақтың мақсаты: Оқушының алған білімін нақтылап, оны өз дәрежесінде көрсете білу

«Физикада кім жүйрік?»

(сыныптан тыс шара)

Өткізген: физика пәнінің

мұғалімі А.Ф.Ишангалиева

Тақырыбы: «Физикада кім жүйрік?».

Сабақтың мақсаты:

Оқушының алған білімін нақтылап, оны өз дәрежесінде көрсете білу.

Мақал мәтелдер мен жұмбақтарды пайдалануға,қызықты логикалық сұрақтарға жауап бере білуге,ойлау қабілетін дамыту.

І.Ұйымдастыру кезеңі.

Мінеки, мұнда тыныштық,

Естілмейді дыбыс түк.

Мұны біз де қоштаймыз,

Кешіккендерді тоспаймыз.

Командалар сайысын,

Көпшілікті тостырмай,

Міне, қазір бастаймыз.

Топ басшылары яғни менің көмекшілері өз топтарындағы оқушыларды жекелеп таныстырады және топтың аты мен ұранын айтады.

І. Сырлы сауалдар.

ІІ. Ғажайып сандықша.

ІІІ. Мақал мәтелдер. (Сәйкестендіру).

ІV.Тұлғалар. (Ғалымдардың аты жасырылады)

V.Тіліңмен жүгірме,біліміңмен жүгір.(Жұмбақтардың шешуін тауып,физика тілімен түсіндірілуі керек)

VI. Маған айтсаң – мен ұмытамын, Маған көрсетсең – мен есте сақтаймын, Маған жасатсаң – мен түсінемін. (Эксперимент.)

VII. Көрермендер ойыны

І тур.Ойла ,ойла тереңнен,

Жақсы емес көп бөгелген,

Сауалдарды білмесең

Өте алмайсың көпірден. «Сырлы сауалдар» туры.

1. 
   Кім барлық тілде сөйлейді? (жаңғырық)
   
2. 
   Қандай жолмен еш уақытта адам жүрмейді? (құс жолымен)
   
3. 
   Теңізде қандай тастар табылмайды? (құрғақ)
   
4. 
   Елеуішпен су әкелуге бола ма? (болады, қар мен мұзды)
   
5. 
   Көзіңмен көресің, бірақ қолыңмен ұстай алмайсың? (көлеңке)
   
6. 
   Қандай ыдыстарға су құйылмайды? (су толы ыдысқа)
   
7. 
   Стакандағы суды ішіп қойса ішінде не қалады? (ауа, бу)
   
8. 
   Ашық ыдыстағы су неге азаяды? (буланады)
   
9. 
   Неліктен су отты сөндіреді? (су ауа жібермейді, от ауасыз жанбайды)
   
10. 
    Ыстық суда қандай стакан көбірек жарылып сынады? Қалыңы ма? Жұқасы ма? (қалыңы, ішкі қабаты бірден жылымайды)
    

Енді біздің оқушыларымыз,физиканың құралдарын қалай естеріне сақтайды екен тексеріп көрелік. Екінші тур «Ғажайып сандықша» бұл турда сайыскерлерімізге физика пәні бойынша түрлі құралдар жасырылады.

І топ. Динамометр, барометр, гигрометр

ІІ топ. Термометр, таразы, мензурка

Физика еді өмірдің

Асыл бір үлкен саласы.

Жаңарды сол физикамен

Елімнің өзен, даласы.

ІІІ тур. Мақал- мәтелдер. Интерактивті тақтада көрсетілген мақалдардың мағынасын айту қажет.

Мақал –мәтел

Физикалық мағынасы.

1. 
   Жұпарды жасырғанмен иісі білдіреді. (Диффузия.)
   
2. 
   Аяқ сүрінсе , басқа салмақ түсер. (Инерция.)
   
3. 
   Тонның жылуы терісінен емес, жүнінен (Жылуөткізгіштік).
   
4. 
   Отқа салса, темірде балқиды. (Заттың күйлері.)
   
5. 
   Тау мен тасты су бұзар, Адамзатты сөз бұзар. (Заттың күйі)
   
6. 
   Бір құмалақ, бір қарын майды шірітеді. (Диффузия)
   
7. 
   Алты қадам алдын көрмеген, алысқа ұзап кете алмас. (Механикалық қозғалыс.)
   
8. 
   Жел соқпаса шөптің басы қозғалмайды. (Ньютонның бірінші заңы.)
   
9. 
   Азықсыз адам, алысқа бармайды. (әлсіз, энергиясы аз)
   
10. 
    Ас адамның қуаты, ат адамның қанаты.(күшті,энергиясы мол, күш көп)
    

Бақтырып жұлдыздарды ескен желге.

Жансызға жан бітіріп, қолға салып,

Физика кереметті көрсетті елге.

Бірі өшіп, кітаптардың бірі тозған.

Қай жүйрік Архимедті басып озған,

Жалынды патриот, батыр ғалым

Ғасырлар түпкірінен қолын созған.

1. 
   Бүкіләлемдік тартылыс заңын ашқан ғалым. (Ньютон)
   
2. 
   Рычаг ережесін тағайындаған кім? (Архимед)
   
3. 
   Қысымның өлшем бірлігі қай ғалымның құрметіне берілген? (Блез Паскаль)
   
4. 
   Ұлы Александр патшаның тәрбиешісі, ұстазы болған Грециядан шыққан ұлы данышпан ғалым. (Аристотель)
   
5. 
   Жылу мөлшері,энергия,жұмыс өлшем бірліктеріне аты берілген ағылшыни ғалымы (Джоуль)
   
6. 
   Қазақтан шыққан тұңғыш ғарышкер? (Тоқтар Әубәкіров)
   
7. 
   Б.э.д. 287-212 жылдары өмір сүрген ертедегі грек ғалымы, физик және математик. Рычаг ережесін тағайындаған, гидростатика заңын ашқан. (Архимед)
   
8. 
   Орыс ғалымы, 1711-1765 жылдар аралығында өмір сүрген.Жылу табиғаты туралы корпускулалық теорияның дамуына үлес қосқан.(М.В.Ломоносов)
   
9. 
   Француз ғалымы.Ол сұйықтармен газдардың бірқатар маңызды қасиеттерін ашып зерттеген.Атмосфералық қысымның бар екенін қызықты әрі нанымды тәжірибелермен дәлелдеген.( Б.Паскаль)
   
10. 
    Рентген сәулесін ашқан ғалым? (Рентген)
    
11. 
    1643-1727 жылдары өмір сүрген ағылшын физигі және математигі. Жарықтың көптеген қасиеттерін ашып, зерттеген. Жоғары математиканың маңызды салаларын талдап дамытқан. Ол денелер қозғалысының негізгі заңдарын және тартылыс заңын ашқан. (Исаак Ньютон)
    
12. 
    Адамзаттың тұңғыш ғарышкері кім? (Ю.Гагарин)
    
13. 
    Екінші ұстаз атанған ұлы ғалым: (Әл –Фараби)
    
14. 
    Серпімділік күшін ашқан ғалым: (Гук)
    

Физиканың тілінде

Жұмбақ шешіп ауысып,

Шабыт тасып шалқысып,

Мақал мәтел айтысып

Көңілді күй жасайық.

Тіліңмен жүгірме,біліміңмен жүгір.(Жұмбақтардың шешуін тауып,физика тілімен түсіндірілуі керек)

Жұмбақтар шешуін табуы керек, жауабы физика тілінде 1-2 сөзбен түсіндірілуі қажет. Шешуін тапқан үшін бір ұпай, физика тілімен түсіндіргені үшін екі ұпай. Жалпы үш ұпай қойылылады.

1. 
   Алтын теңге кетеді, Күміс теңге келеді. (Күн мен ай - табиғи жарық)
   
2. 
   Отқа жанбас суға батпас (Мұз - заттың қатты күйі)
   
3. 
   Жылт-жылт етеді, жылғадан өтеді. (су – сұйық күй)
   
4. 
   Табаныма байладым, қос таяқпен айдадым. (Шаңғы - сырғанау үйкелісі, қысым)
   
5. 
   Жүйрік өзі тұлпардан,Ұшқыр өзі сұңқардан.Күні түні жүйіткейді,Кең далада бір тарлан. (жел -  конвекция)
   
6. 
   Бұлтты аспанның жүзінде, Ойнайтын бұл немене? (найзағай - оң, теріс заряд, табиғи жарық)
   
7. 
   Өзі затты құрайды, теңесуге таразы сұрайды. (масса – физикалық шама)
   
8. 
   Жерде туып көкте өледі . (түтін –конвекция.)
   
9. 
   Тұмсығымен қозғалар, соңында аппақ із қалар. (бор – жұғу құбылысы)
   
10. 
    Көк лағым көген сүйреді. (ұршық – шеңбер бойымен қозғалыс)
    
11. 
    Көсеу ұзын болса қол күймес  (жылуөткізгіштік)  
    
12. 
    Дән себілмей астық өнбейді                       
    

VI.  Маған айтсаң – мен ұмытамын, Маған көрсетсең – мен есте сақтаймын, Маған жасатсаң – мен түсінемін. (Эксперимент.)

VII. Көрермендер ойыны.

1. 
   Жердің жүзін шарлайсың,
   

Көлікпен де, жаяу да,

Саралайсың, таңдайсың. (Жол)

2. 
   Көп болса, асықпайсың,
   

Асықсаң аз болады,

Табасың мұны қайсың? (Уақыт)

3. 
   Қозғалыста сипаттар шапшаңдықты,
   

Ол болмаса денелер қозғалмайды,

Шешеді бұл жұмбақты қандай мықты? (Жылдамдық)

4. 
   Жылдамдықты өзгертеді,
   

Қарсы шықса қозғалысқа,

Тоқтарына көз жетеді. (Үдеу)

5. 
   Қозғалысқа келтіріп,
   

Өлшемдерін қарасаң,

Ньютонға ол келеді. (Күш)

6. 
   Бірдей көлемдегі масса кейде көп,
   

Делінеді бұл шама,

Аталуын тапшы тек. (Тығыздық)

7. 
   Күш көбейсе артады,
   

Жүзі жұқа үшкір зат,

Одан бірақ қорқады. (Қысым)

8. 
   Барлық денелерге тән,
   

Әр затта болады әр түрлі,

Өлшеуге болады дәл. (Масса)

Жай көзге көрінбейді

Қозғалуға ерінбейді        (молекула)

Жоғарламайды ешқашан

Басқа күйге ауысса

Жұмыс істейді әрқашан      (энергия)

Көтерілсе жоғары

Төмен түссе шамалы

Сездірер суық ызғарды     (температура)

 Отқа жанбас, суға батпас. (Мұз – заттың қатты күйі)

5.Денелердің өзара әрекет энергиясы?(Потенциалдық энергия)

6.Вольтметр тізбекке қалай жалғанады? (параллель)

7.Жылу мөлшерінің олшем бірлігі:(Джоуль)

8.Ішкі энергияны өзгерту тәсілдерін ата? (Жылу беру және Механикалық жұмыс істеу арқылы)

9.Заттың неше күйі бар: (үш;газ, сұйық,қатты)

10.Жылу алмасусыз жүретін процесс? (адиабаталық)

11.Периодқа кері шама? (Жиілік)

12. жылдамдықдықтың өзгеру шапшаңдығын сипаттайтын шама? (үдеу)

1. Суйықтың буға айналу процессі? (Конденсация)

2. Бір дененің екінші дене молекулаларымен өздігінен араласу құбылысы қалай деп аталады.(диффузия)

1. 
   Күш. I=qt A=Fs
   
2. 
   Жұмыс. ρ = m/v P= Fs
   
3. 
   Үдеу. P=A/t s= υt
   
4. 
   Кернеу. U=Aq R=UI
   
5. 
   Қуат. a= Δυ/t A=F/s
   
6. 
   Қысым. ρ= mv υ =st
   
7. 
   Орын ауыстыру. I=q/t F=m/g
   
8. 
   Тығыздық. P=At R=U/I
   
9. 
   Жылдамдық. P=F/s s= υ/t
   
10. 
    Кедергі. a= Δυ∙t F=mg
    
11. 
    Ток күші. U=A/q υ=s/t
    

1. 
   Жұпарды жасырғанмен иісі білдіреді.
   

2. 
   Аяқ сүрінсе , басқа салмақ түсер.
   

3. 
   Тонның жылуы терісінен емес, жүнінен
   

4. 
   Отқа салса, темірде балқиды.
   

5. 
   Тау мен тасты су бұзар, Адамзатты сөз бұзар.
   

6. 
   Бір құмалақ, бір қарын майды шірітеді.
   

7. 
   Алты қадам алдын көрмеген, алысқа ұзап кете алмас.
   
8. 
   Жел соқпаса шөптің басы қозғалмайды.
   

9. 
   Азықсыз адам, алысқа бармайды.
   

10. 
    Ас адамның қуаты, ат адамның қанаты.
    

1. 
   Алтын теңге кетеді, Күміс теңге келеді.
   

2. 
   Отқа жанбас суға батпас
   

3. 
   Жылт-жылт етеді, жылғадан өтеді.
   

4. 
   Табаныма байладым, қос таяқпен айдадым.
   

5. 
   Жүйрік өзі тұлпардан,Ұшқыр өзі сұңқардан.Күні түні жүйіткейді,Кең далада бір тарлан.
   

6. 
   Бұлтты аспанның жүзінде, Ойнайтын бұл немене?
   

7. 
   Өзі затты құрайды, теңесуге таразы сұрайды.
   

8. 
   Жерде туып көкте өледі .
   

9. 
   Тұмсығымен қозғалар, соңында аппақ із қалар.
   

10. 
    Көк лағым көген сүйреді.
    

11. 
    Көсеу ұзын болса қол күймес  
    

12. 
    Дән себілмей астық өнбейді                       
    

Отряд на мосту.

 Ответ:

Всем известно, как можно без труда отличить вареное яйцо от сырого: их нужно закрутить на столе. Вареное яйцо будет вращаться «стоя», сырое − нет. Почему? Есть и другой способ различить вареное и сырое яйца; нужно запустить яйцо волчком, потом притормозить его пальцем и снова отпустить. Вареное яйцо

 Ответ:

 232. Во время нападения римлян на Сиракузы около 214 г. до н. э., согласно преданию, город спас Архимед. Он сжег римский флот солнечными лучами, отраженными от зеркал. Как рассказывают, на берегу выстроились много солдат, которые одновременно направляли солнечные зайчики на каждый из кораблей − так был уничтожен весь флот противника. В те времена не было слишком больших зеркал − как же мог Архимед осуществить подобное? Можете ли вы оценить, сколько зеркал, скажем, площадью 1 м² каждое, понадобится, чтобы поджечь менее чем за минуту темное дерево на расстоянии 100 м? Если расстояние до цели меняется, то какими должны быть зеркала: вогнутыми или плоскими? Если они плоские, то какие размеры имеет солнечный зайчик на дереве? И наконец, мог ли все-таки Архимед уничтожить таким образом римский флот?

 Ответ:
В  1973 г. один греческий инженер попытался повторить подвиг Архимеда. С помощью 70 плоских зеркал размером примерно 1 × 1,5 м² солнечные лучи были сфокусированы на шлюпке, которая находилась в 50 м от берега. Как только все зеркала точно направили на шлюпку, она почти тотчас загорелась и вскоре целиком была охвачена пламенем. Артур Кларк независимо от других использовал эту идею в одном из своих научно-фантастических рассказов («Солнечный удар»). На стадионе во время футбольного матча зрителям, «болеющим» за команду хозяев поля, раздали памятные программы в глянцевых обложках. И когда один из судей вынес решение в пользу гостей, эти болельщики сожгли его дотла, направив на него своими программами солнечные зайчики.

Попробуйте проделать такой фокус: наполните чистый стакан доверху водой и поспорьте с гостями, что в стакане есть еще очень много свободного места. Вам, конечно, не поверят, но вы начнете осторожно, не касаясь воды, но и без всплесков опускать в стакан одну за другой монетки. И вода при этом из стакана не будет выливаться - вы докажите, что в ней еще есть место! Почему же так получается?

(Если посмотреть на стакан сбоку, то будет видно, как при опускании монет вздувается бугром ее поверхность: вода при этом не выливается, т.к. ее удерживает пленка поверхностного натяжения)

Когда сутки короче: зимой или летом?
ОТВЕТ

(сутки - это всегда 24 часа)

Что не имеет длины, глубины, ширины, высоты, а можно измерить?
ОТВЕТ

(Время, температура)

Стаканы на бумаге. На столе на некотором расстоянии друг от друга (15-20см) стоят 2 стакана. Есть лист (А4), который нужно положить на эти 2 стакана и сверху на него поставить третий стакан (между двумя) так, что бы лист не прогнулся до стола).
ОТВЕТ

(нужно лист бумаги сложить гармошкой, и стакан будет стоять)

Новогодняя ёлка была украшена гирляндой электрических лампочек, соединенных последовательно. Одна лампочка перегорела. Её выбросили и составили снова цепь. Стала ли гирлянда гореть ярче или наоборот, померкла оттого, что лампочек стало меньше? 

Почему толстостенные стаканы лопаются от горячей воды намного чаще, чем тонкостенные? 

Стекло - плохой проводник тепла. Чем толще стенка стакана, тем больше разница температур на его наружной и внутренней поверхностях, и тем вероятнее, что он лопнет от горячей воды, потому что внутренняя прогретая часть будет расширяться. 

Показать ответ

Производство обуви

Владельцами одной известной фирмы по производству обуви, было внедрено довольно необычное оригинальное решение, согласно которому в одном городе на обувной фабрике изготавливались только правые ботинки, а в другом городе - только левые. Благодаря этому внедрению, фирма смогла значительно снизить некоторые свои убытки. Что, по Вашему мнению, приносило фирме эти убытки? Воровство обуви (пар обуви) рабочими с фабрик.

Кто изображен на портрете?

Один джентльмен, показывая своему другу портрет, нарисованный по его заказу одним художником, сказал: "У меня нет ни сестер, ни братьев, но отец этого человека был сыном моего отца". Кто был изображен на портрете? На портрете изображен сын этого джентльмена.