Қазақ тілі мен әдебиеті пәні бойынша 8-сынып оқушысының өзіндік жұмысының жоспары
І тоқсан
Бөлімі: 4
Сабақтың нөмірі: 2
Сабақтың тақырыбы: «Жерұйық» фильмі-ортақ тағдыр белгісі
Оқу мақсаты:
8.2.5.1 пікірталасқа қатысушылар берілген тақырып бойынша өз пікірлерін сенімді дәлелдеу және қойылған сұрақтарға еркін жауап беру
Шартты рай
Оқушы:берілген тақырып бойынша пікірін айтады,сұрақтарға жауап береді
Етістіктің шартты райын қызметіне сай жұмсай біледі
Ресурстар: Оқулық 8 сынып 75-77бет
Мәтіналды жұмыс.
https://youtu.be/iR45ppt1df4 арқылы «Жерұйық» фильмін көріңіздер
1. «Жерұйық»-Қазақстандағы .... тақырыбына түсірілген фильм.
2.Фильмнің бас кейіпкері - ....
3.Фильмге кішкентай .... Сон Лаврентийдің естеліктері арқау болған
4. Рөлді белгілі актер .... шеберлікпен сомдаған.
5. Фильм .... «Адамзаттың бәрін сүй: «Бауырым!»-деп» деген сөзімен басталады.
Керекті тірек сөздер: халықтар достығы,Орынбай,Болат Әбділманов,ұлы Абайдың, кәріс баласы
Тілдік бағдар.Етістіктің райлары. Ережені түсініп оқы,есіңе сақта
Етістіктің райлары (Наклонения глагола) Орындаушының іс-қимылға байланысты ой-пікірін, қатынасын білдіреді.
(Передается отношение сообщаемого к реальности, к способу действия)
Райлар(наклонения)
1. Ашық рай (изъявительное наклонение)Іс-қимылдың қай шақта екенін білдіреді.(используетсядля обозначения действия во всех временах) Үш шақтың жасалу жолдары арқылы.(имеет грамматические признаки 3-х времен)
Мен келдім
Мен келе жатырмын
Мен келемін
Мен келмекшімін
Мен келгенмін
2. Бұйрық рай (повелительное наклонение)Іс-қимылдың бұйыру, талап ету,өтіну мағынасын білдіреді.(побуждает к действию, выражает просьбу или приказ) Етістіктің бұйрықты түрде жіктелуі арқылы. (глаголы в повелительном наклонении с личными окончанием) 1жақ.- Мен бар+айын.
(ейін,йын,йін)
2 жақ- Сен бар.
Сіз бар+ыңыз.
(іңіз,ңіз,ңыз)
3жақ- Ол бар+сын.
( сін)
3.Шартты рай (условное наклонение)Іс-қимылдың орындалу-орындалмау шартын білдіреді.(действие выполняется или не выполняется при определенном условии)Шартты райдың болымсыз түрі негізгі етістікке болымсыздық жұрнақтар,сосын шартты рай жұрнақтары қосылу арқылы жасалады.(отрицательная форма образуется с помощью суффиксов ма-ме-па-пе-ба-бе, которые присоединяются к основе глагола, после них присоединяется суффикс условного наклонения) Етістік+ жұрнақ са-се+ жіктік жалғауы.(глагол+суффикс са-се +личные окончания)
Етістік+болымсыз.жұрнақ ма-ме-па-пе-ба-бе + са-се+жіктік жалғауы.(гглагол+отриц.суффикс+суффикс са-се+личное окончание)Жаңбыр жау+са, жер көгереді.Жақсы оқы+са+ң, оқымысты боласың.
Мен бар+ма+са+м, сен шықпайсың.Қоңырау соқ+па+са, сабақ аяқталмайды.
4. Қалау рай (желательное наклонение) Қалау, тілекті білдіреді.(выражает желание, намерение совершить действие) Етістік+ жұрнақ –ғы-гі-қы-кі +тәуелдік жалғау және көмекші етістік –кел-(гл+суф+притяж. оконч.и вспомог.глаг. –кел-
Ескерту: Төмендегі қосымшалар да қалау рай жасайды.-ғай-гей-қай-кей-са-се игі еді. Менің бар+ғы+м келді.
Мараттың айт+қы+сы келді.
Кел+гей+сің, оқы+ғай+сың,Бар+са игі еді.
Достарыңызбен бөлісу: |