Досымова Гүлшат,
Шиелі индустриалды-аграрлық колледжінің география пәні оқытушысы
Қызылорда облысы,Шиелі ауданы
Сабақтың тақырыбы: § 35 Металлургия және машина жасау өнеркәсібі.
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: металлургия және машина жасау өнеркәсібі туралы білім беру, металлургиның басты салалары , кен орындары, қара металлургия кәсіпорындары, түсті металлургия өндірісі, машина жасау өнеркәсібінің жетекші салалары, осы сала бойынша дүние жүзіндегі жетекші елдер туралы білік – дағдыны қалыптастыру.
Дамытушылық: түсті металл кен орындарының түсті металлургия кәсіпорындарының орналасуындағы аумақтық айырмашылықтарды анықтау.
Тәрбиелік: қосымша ақпарат көздері арқылы машина жасау саласындағы жетекші елдермен таныстыру.
Сабақтың түрі: Ашық сабақ.
Сабақтың типі : Жаңа білім беру.
Сабақтың әдісі: Түсіндіру, сұрақ-жауап, топпен жұмыс.
Көрнекіліктер: оқулық, интербелсенді тақта, атлас карта,
Пәнаралық байланыс: физика, химия, өндіріспен байланыс.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру.
А) Топ мүшелерімен амандасу.
Б) Білім алушыларды тізім бойынша түгендеу.
В) Білім алушылардың назарын сабаққа аудару.
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.
1.Өнеркәсіптің орналасу заңдылықтары.
2.Отын –энергетика кешені.
3. Мұнай және табиғи газ өндіретін елдер.
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
Металлургия.
Машина жасау өнеркәсібі.
Өңдеуші өнеркәсіптің бұл саласы күрделі технологиялық сатылардан : кен өндіру, бастапқы металды бөліп алу, алынған металдың сапасын жақсартудан тұрады.
Қара металлургия өндірістің басқа салаларымен (тау-кен, көмір, энергетика, түсті металлургия, химия) тығыз байланысты. Қащіргі кезде қара металлургия кәсіпорындарының кокстелетін көмір алаптарына, темір кен орындарына, теңіз порттарына жақын орналасуы басым болып отыр. АҚШ- тағы, Ресейдегі, Қытай мен Ікрайнадағы, Германиядағы байырғы металургия орталықтары алғашқы фактордың ықпалымен қалыптасқан. Темір кеніне бай аудандардың барлығында да қара металлургия дамыған сала болып табылады. Темір кенін сыртқа шағаруда Бразилия мен Аустралия, Қытай мен Үндістан айырықща көзге түседі.Дүние жүзінде жылына шамамен ,800 млн т. Болат балқытылады, оның 80 пайызы дамыған елдер үлесіне тиесілі. Болат өндіруден Жапония мемлекеті алдыңғы орында.Тайвань иен Корея Республикасының металлургия өнеркәсібі импорттық шикізатқа негізделген.
Қазіргі заманғы түсті металлургия өндірісі кен құрамынан 70-тен астам түсті металдарды бөліп алады. Олардың арасында өндірілуі жағынан жетекші орын алатыны – алюминий . Алюминий өндірісін орналастырудағы басты фактор – арзан электр энергиясының болуы.
Маңызы жағынан 2-орын алатын түсті металл- мысты өндіру.Мыс концентратын өндіруде Чили,АҚШ, Канада және Африкадағы Замбия мен Заир («мыс белдеуі») көзге түседі.
Сергіту сәті «Машинаның түрлері» бейнеролик көрсету.
Машина жасау өнеркәсібі.
Өнеркәсіптің жетекші саласы – машина жасау өнеркәсібі болып табылады. Қазіргі заманғы машина жасау -300 ден астам өндіріс түрін біріктіретін, ғылымды ең көп қажет ететін, шығаратын өнім түрі бірнеше миллионмен есептелетін аса күрделі сала. Машина жасау саласында дүние жүзіндегі аса ірі «Дженерал Моторс», «Форт Мотор», Дженерал электрик» (АҚШ) «Даймлер –Крайслер»,»Сименс», «Мицури» т.б. ұлтаралық бірлестіктер жұмыс істейді.
Көлік машиналарын жасау автомобиль, аэроғарыштық өндіріс пен кеме, теміржол көлігін жасауды қамтиды.Көлік қолданылуы жағынан азаматтық және әскери мақсаттығы машиналар болып жіктеледі. Жеке елдер арасында АҚШ пен Жапония өндіріс көлемі жөнінен жетекші орын алады, олардың әрқайсысы жылына шамамен , 9-10 млн автомобиль шығарады. Әдетте, әр елдің өзіндік «автомобиль астанасы» бар; олардың қатарында Детроит (АҚШ), Вольфсбург (ГФР),Турин (Тиалия), Нагоя-Токио (Жапония) жатады. Жалпы машина жасау шаруашылықтың барлық саласына қажетті құрал-жабдықтар жасау мен күнделікті тұрмыста қолданылатын машина өнімдерін (сағаттар, тоқыма және тігін машиналары,т.б.) шығаруды қамтиды.
ІҮ. Жаңа сабақты бекіту.
Түсті металл кен орындары мен түсті иеталлургия кәсіаорындарының орналасуындағы аумақтық айырмашылықтарының себебі неде?
Ү.Қорытынды.
Тест сұрақтары.
ҮІ. Бағалау.
ҮІІ. Үйге берілген тапсырма: § 35 Металлургия және машина жасау өнеркәсібі. ( 155-158 бет)
Бекітемін
Директордың оқу ісі
жөніндегі орынбасары:
_______Г.Бәйімбетова
Пәні: «География»
Оқу тобы : № 2 «Аспаз»
Күні : « » .......... 2015 жыл.
Сабақтың тақырыбы: § 26 Халықтың нәсілдік және ұлттық құрамы.
Сабақтың мақсаты: 1. Білімділік: дүние жүзі халықтарының нәсілдік және ұлттық құрамы туралы түсінік беру. Нәсілдердің таралу заңдылықтарын, дүние жүзіндегі аса ірі этностар жайында, бір немесе көп ұлтты мемлекеттердің құрылу жолдары туралы білік-дағдыны қалыптастыру;
2. Дамытушылық: жер шары халықтарының салт- дәстүрін, мәдениетін терең меңгеге отырып, халықтар туралы алған білімдерін талдай білу, этностық процесттердің бағыттарын саралай білуге үйрету.
3. Тәрбиелік:дүние жүзіндегі халықтар бірлігін сақтай отырып, бір- бірімен татулықта, ауызбіршілікте, бейбітшілікте өмір сүруге, өз ұлтымызбен қатар түрлі ұлттар мен ұлыстардың мәдениетін, әдебиетін, өнерін, тілін, дінін бір –біріне түсіндіріп,
Сабақтың түрі: Дәстүрлі сабақ
Сабақтың типі: Жаңа сабақ (ашық сабақ)
Сабақтың әдісі: түсіндіру, топпен жұмыс, БББ әдісі,сұрақ- жауап, топтастыру, сергіту сәті.
Көрнекілігі: Интербелсенді тақта, дүние жүзінің саяси картасы, «Дүние жүзіндегі нәсілдердің таралуы», нәсілдердің суреттері, тірек сызбалар, буклет ,«Дүние жүзі халқының нәсілдік құрамы», «Дүние жүзіндегі аса ірі этностар» сызбанұсқалары.
Пәнаралық байланыс: этнография, тарих, мәдениеттану, өзін- өзі тану.
Сабақ барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі
1. Білім алушылармен сәлемдесу.
2. Білім алушыларды түгендеу және назарын сабаққа аудару.
3. Білім алушыларды ІІІ топқа бөлу.
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау.
І топ
1.Халықтардың жастық- жыныстық құрамы.
ІІ топ
2. Еңбек рестурстары.
ІІІ топ.
Экономикалық белсенді халық (ЭБХ)
Үйге берілген тапсырманы пысықтау.
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
1. Халықтардың нәсілдік құрамы
2. Ұлттық құрамы.
3. Этностық процестер.
Топпен жұмыс.
І топ. «Еуропалық нәсілдер»
ІІ топ. «Экваторлық нәсілдер»
ІІІ топ. «Монғолдық нәсілдер
Жаңа сабақ.
Жаңа сабақты әртүрлі нәсіл өкілдерінің суреттерін көрсетуден бастау және сол арқылы сабақтың тақырыбын анықтау.
Ой қозғау.
а) Қане, кім айтады, суреттен нені, кімді көрдік?
ә) Сабақ тақырыбы қалай аталуы мүмкін? ( Бүгінгі тақырып неге арналуы мүмкін?)
2. Мағынаны ашу.
а) Сабақ тақырыбы. Халықтың нәсілдік және ұлттық құрамы.
ә) сабақтың мақсатын түсіндіру.
3. Ой шақыру.
Ой шақыру кезеңінде білім алушыларға БББ әдісімен кесте толтыру беріледі.
Халықтың нәсілдік құрамы
Не білемін?
|
Нені білгім келеді?
|
Нені білдім?
|
|
|
|
1.Белгіленген уақыттан соң білім алушылардан не білетінін кезекпен -кезек сұралады.
2. «Нені білгім келеді» кестесіндегі сұрақ – Қазақтар қандай нәсілге жатады?
4. Білім алу кезеңі.
а) Дүние жүзі халының нәсілдік құрамын кесте бойынша түсіндіру.
Халықтың нәсілдік құрамы
қ/с
|
Нәсілдер
|
Нәсіл тармақтары
|
Жер шарындағы үлесі, %
|
негізгі
|
өтпелі
|
1.
|
еуропалық
|
|
солтүстік және оңтүстік
|
42,9
2 млрд 200 млн.
|
2.
|
|
еуропалық пен моңғол арасындағы
|
|
4,2
|
3.
|
моңғолдық
|
|
Азиялық және америкалық
|
19,1
1 млдрд.
|
4.
|
|
моңғолдық пен аустралиялық арасындағы
|
|
17,2
|
5.
|
экваторлық
|
|
фрикалық және аустралиялық
|
7,3
400 млн.
|
6.
|
|
еуропалық және африкалық
|
|
9,0
|
7.
|
Белгісіздері
Негізгі нәсіл
Өтпелі нәсіл
|
|
|
0,3
69,3
30,4
|
5. Тірек -сызба
Өтпелі нәсілдер
Еуропалық пен моңғолдық пен еуропалық пен
моңғолдық Аустралиялық африкалық
І І І
Орта Азия Филиппин, Эфиопия,
халықтары Индонезия, Судан
Малайзия
Аралас нәсілдер
Үндіс негр негр
+ + +
Еуропа еуропа үндіс
І І І
Метис мулат самбо
І І І
Мексика, Бразилия, Колумбия,
Венесуэла Куба Боливия
1. Тапсырма .Өтпелі және аралас нәсілді мемлекеттерді саяси картадан тауып, айту.
2. Қазақстар қандай нәсіл түріне жатады?
6. Топтастыру.
Ұлт
Мәдениеті тілі шаруашылығы діні жері
Халықтар достығы . Бұл ұғым бізге жат естілмейді. 140- тан астам ұлттар мен ұлыстарды біріктіріп отырған біздің елімізде өзге елдердегідей алауыздық орнаған емес.Ондай берекетсіздіктің беті аулақ болсын дейміз.
Ұлттар халықтардан түрады. Дүние жүзінде 3-4 мыңдай халық бар. Олардың кейбіреуінде жүздеген адамдар қалған, ал кейбірінде іріленіп, сандары бірнеше есеге көбейген.
Дүние жүзінде халқының саны 100 млн. асатын 10 ірі халық бар.
Дүние жүзінің ірі халықтары
Қытайлар
Үндістер
Америкалықтар
Бенгалдықтар
Орыстар
Бразилиялықтар
Жапондар
Пенджабдықтар
Бихалар
Мексикалықтар
2- тапсырма. Дүние жүзінің ірі халықтарының қандай мемлекетте қоныстанғандығын анықтау.
Ұлттық құрамына байланысты
Бір ұлтты (негігі ұлт 90 -дан жоғары көпұлтты
3- тапсырма. 1. Бір ұлтты және көпұлтты мемлекеттерді анықтап, дәптерге жазу.
2. Қазақстан қандай мемлекетке жатады?
3. 99% негізгі ұлттан тұратын қандай мемлекет?
7. Термин сөздермен жұмыс.
Этногенез-Жалпы ұлттардың пайда болуынан бастап жойылған уақытына дейін қалыптасқан даму процесі.
Этностардың тұтасуы-тарихи –географиялық себептерге байланысты бірнеше этностың бірігіп, біртұтас қауымдастық құруы.
Этностардың араласуы-халқының құрамында шеттен қоныс аударғандар үлесі жоғары болатын елдерде байқалады.
ІҮ. Сабақты бекіту.
а) Кім жылдам? Ауызша сұрақтар
1. Сабақтың тақырыбы –нәсіл, ұлт, құрамы
2. Дүние жүзінде ең көп нәсіл- еуропалық
3. Экваторлық нәсілдің тармақтары- африкалық, аустралиялық
4. Еуропалық нәсілдегі халықтар саны- 2 млрд.200 млн.
5. Орта Азия халықтары жататын нәсіл- өтпелі
6. Бразилияның халқы аралас нәсілдің қай түр- (мулаттар)
7. Дүние жүзіндегі ірі халықтар саны -10
8.Бенгалдықтар қай мемлекетте тұрады?- (Бангладеш).
9. Қазақстан ұлттық құрамына байланысты қандай мемлекетке жатады?
10. Бір ұлтты қандай мемлекетті білеміз?
11. Бірнеше халықтардың бірігуі – этностың тұтасуы
12. Ұлттың дамуын зерттейтін сала- Этногенез.
Ү. Жаңа сабақты қорытындылау.
Теледидардан қай арнаны қоссақ та, жаңалықтардан бір- бірімен қырғи – қабақ соғысып жатқан мемлекеттерді көреміз. Көреміз де, қой үстінде бозторғай жұмыртқалаған бейбіт заманда өмір сүріп отырғанымызға шүкіршілік дейміз.
Жүзден аса түрлі ұлт, ұлыс өкілдерін жинап, олардың мәдениеттерін, әдебиеттерін, өнерін, тілін, дінін, ділін бір- біріне түсіндіріп өзара жарқын қарым- қатынас орнатып, ортақ түсінік қалыптастырған Ассамблеяның құрылғанына да-20 жыл. Жиырма жылдың ішінде халықтар бірлігі сақталып, елдің бірлігі мен берекесінің мәні болып отырғаны баршаға аян. Қазақстан бойынша барлығы 130 астам ұлт өкілдері тұрады. Соның ішінде Шиелі ауданында 77145 адам тұрады. Бүгінгі таңда аудан бойынша 21 ұлт өкілі тұрады.
Оның 73789 –қазақтар, 1500 –орыстар, 1110 –корейлер, 85 –шешендер, 76-украйндар тату тәтті өмір сүріп жатыр.
Түрге, түске бөлінбей –ақ, тілін де, ділін де, дінін де ұмытпаған ұлт- татулықтың нышаны, ынтымақтың бастауы, елдің ұйытқысы. Осы тұрғыдан таймасақ деп тілеймін.
Ән. « Ақ көгершін»
ҮІ. Бағалау. Бағалау парағы бойынша білім алушыларды бағалау.
ҮІІ. Үйге тапсырма §26 Халықтардың ұлттық және нәсілдік құрамы. 113-117 беттерді үйден оқып келу.
№1. «Нені білдім?» графасын үйде толтыру.
№2. Бірұлтты және көпұлтты мемлекеттерді анықтап, дәптерге жазу және кескін картаға түсіру.
№3. Дүние жүзі саяси картасынан ұлт араздығы болып жатқан мемлекеттерді анықтап, жазып келу.
Бағалау парағы
Топтың аты: ......Еуропалық нәсілдер................
Топтың № .......І..........................
қ/с
|
Білім алушылардың аты- жөні
|
жауаптары
|
1
|
Қалдыбаева Айгерім -топ басшысы
|
|
2
|
Маханбетжанова Аружан
|
|
3
|
Шаймерден Құралай
|
|
4
|
Сейдалиева Жаузар
|
|
5
|
Тоқтыбаева Күнімай
|
|
6
|
Мақсұтқызы Қымбат
|
|
7
|
Мейірбекова Жұлдыз
|
|
Топтың аты: ......Монғол тектес нәсілдер
Топтың № .....ІІ............................
қ/с
|
Білім алушылардың аты- жөні
|
жауаптары
|
1
|
Төлепбергенова Сымбат -
топ басшысы
|
|
2
|
Өтегенова Жанерке
|
|
3
|
Қабылдаева Арайлым
|
|
4
|
Үрмаш Айсұлу
|
|
5
|
Мамбетова Сымбат
|
|
6
|
Әбдуалиева Мейрамкүл
|
|
7
|
Жұмабаева Аружан
|
|
8
|
Нұрділдаева Нәзерке
|
|
Топтың аты: .....Экваторлық нәсілдер
Топтың № .....ІІІ...........................
қ/с
|
Білім алушылардың аты- жөні
|
жауаптары
|
1
|
Қызылпан Диана -топ басшысы
|
|
2
|
Аққожа айзат
|
|
3
|
Әбдуалі Ақтоты
|
|
4
|
Әбласан Тұрсынай
|
|
5
|
Ваганова Ольга
|
|
6
|
Дастанқызы Қарлығаш
|
|
7
|
Ерназарова Жансая
|
|
Х А Б А Р Л А Н Д Ы Р У!
«14 қазан» 2015 жылы 4-ші сабақта № 2 «Аспаз» оқу тобында пән мұғалімі Гүлшат Досымова Бегмағанбетқызы география пәнінен ашық сабақ өтеді.
Тақырыбы: «Халықтың нәсілдік және ұлттық құрамы».
Өтілетін орны: № Физика кабинеті.
№83 «Арнайы тігінші» оқу тобының топ жетекшісі Досымова Гүлшаттың 9-14 қараша аралығындағы білім алушылардың сабаққа қатысымы жайлы мәліметі
Қ/с
|
Пән аттары
|
Дүйсенбі
|
Сейсенбі
|
Сәрсенбі
|
Бейсенбі
|
Жұма
|
Сенбі
|
1.
|
Дене тәрбиесі
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
2.
|
Кәсіби этика ж/е қызмет көрсету
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
3.
|
Стандарттау сертификаттау ж/е метрология негіздері
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
4.
|
Қолданбалы информатика ж/е өндірісті автоматтандыру
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
5.
|
Еңбекті қорғау
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
6.
|
Арнайы сурет ж/е көркемдік графика
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
7.
|
Тігін өндірісінің жабдықтары
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
8.
|
Тігін өндірісінің технологиясы
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
Мәлімет беруші: №83 оқу тобының топ жетекшісі Г.Досымова
№83 «Арнайы тігінші» оқу тобының топ жетекшісі Досымова Гүлшаттың 16-21 қараша аралығындағы білім алушылардың сабаққа қатысымы жайлы мәліметі
Қ/с
|
Пән аттары
|
Дүйсенбі
|
Сейсенбі
|
Сәрсенбі
|
Бейсенбі
|
Жұма
|
Сенбі
|
1.
|
Дене тәрбиесі
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
2.
|
Кәсіби этика ж/е қызмет көрсету
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
3.
|
Стандарттау сертификаттау ж/е метрология негіздері
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
4.
|
Қолданбалы информатика ж/е өндірісті автоматтандыру
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
5.
|
Еңбекті қорғау
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
6.
|
Арнайы сурет ж/е көркемдік графика
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
7.
|
Тігін өндірісінің жабдықтары
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
8.
|
Тігін өндірісінің технологиясы
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
Мәлімет беруші: №83 оқу тобының топ жетекшісі Г.Досымова
№83 «Арнайы тігінші» оқу тобының топ жетекшісі Досымова Гүлшаттың 23-28 қараша аралығындағы білім алушылардың сабаққа қатысымы жайлы мәліметі
Қ/с
|
Пән аттары
|
Дүйсенбі
|
Сейсенбі
|
Сәрсенбі
|
Бейсенбі
|
Жұма
|
Сенбі
|
1.
|
Дене тәрбиесі
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
2.
|
Кәсіби этика ж/е қызмет көрсету
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
3.
|
Стандарттау сертификаттау ж/е метрология негіздері
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
4.
|
Қолданбалы информатика ж/е өндірісті автоматтандыру
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
5.
|
Еңбекті қорғау
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
6.
|
Арнайы сурет ж/е көркемдік графика
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
7.
|
Тігін өндірісінің жабдықтары
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
8.
|
Тігін өндірісінің технологиясы
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
Мәлімет беруші: №83 оқу тобының топ жетекшісі Г.Досымова
№83 «Арнайы тігінші» оқу тобының топ жетекшісі Досымова Гүлшаттың 30 мен қараша күндері білім алушылардың сабаққа қатысымы жайлы мәліметі
Қ/с
|
Пән аттары
|
Дүйсенбі
|
Сейсенбі
|
Сәрсенбі
|
Бейсенбі
|
Жұма
|
Сенбі
|
1.
|
Дене тәрбиесі
|
|
|
|
|
|
|
2.
|
Кәсіби этика ж/е қызмет көрсету
|
|
|
|
|
|
|
3.
|
Стандарттау сертификаттау ж/е метрология негіздері
|
|
|
|
|
|
|
4.
|
Қолданбалы информатика ж/е өндірісті автоматтандыру
|
|
|
|
|
|
|
5.
|
Еңбекті қорғау
|
|
|
|
|
|
|
6.
|
Арнайы сурет ж/е көркемдік графика
|
|
|
|
|
|
|
7.
|
Тігін өндірісінің жабдықтары
|
|
|
|
|
|
|
8.
|
Тігін өндірісінің технологиясы
|
|
|
|
|
|
|
Мәлімет беруші: №83 оқу тобының топ жетекшісі Г.Досымова
Достарыңызбен бөлісу: |