Сабақтың тақырыбы : Билер сөзі ақылдың көзі Шешендік сөздер Сабақтың мақсаты

Енді біздің келесі ауылымыз артында аталы сөзі қалған, есімі ел жадында сақталған қазақ шешендерінің бірі -Әйтеке би ауылы.

Әйтеке би ауылы

1. 
   Әйтеке би жайлы не білесіңдер?
   
2. 
   Әйтеке би қандай медереседе оқыды?
   
3. 
   Әтеке бидің құқықты «Хан кеңесіне» мүше болуы
   
4. 
   Әйтеке – қол бастаған батыр
   

Мұғалім:-Біз,балалар, Әйтеке бидің де ауылында да болдық

Таным дерек:

«Ақтабан шұбырынды, Ақакөл сұлама» - бұл тұрақты сөз тіркесінің пайда болуына ХҮІІІ ғасырда тарихымызда орын алған жоңғар шапқыншылығы кезінде қазақ халқының туған жерін, ата қонысын тастап, басынан қиын-қыстау кезеңді өткізуі себеп болған.

1973 жылы көктемде жоңғарлар 70 000 әскермен жеті бағыттан қазақ жеріне тұтқиылдан басып кірді. Алғашқы соққыны Жетісу мен Ертіс өңірінің қазақтары қабылдады. Жоңғарлардың шапқыншылығын күтпеген, дайындалмаған қазақтар еш қарсылық көрсете алмайды. Жоңғарлар халықты жаппай қырып, мал-мүлкін тонап, тұтқынға айдайды. Жоңғарлар Қазақ хандығы территориясының басым бөлігін жаулап алды. Қазақтар мал-мүлкін, үйлерін тастап, босып кетуге мәжбүр болды. Қашып, босқан қазақтардың паналаған жері Сырдарияның сыртындағы «Алқакөл» көлі болды. Қазақ тарихында бұл кезең «Ақтабан шұбырынды, Алқакөл сұлама» деген аталады.

«Әйтеке бидің айтқаны» көрініс

Таным дерек:

Жарғы – дәстүрлі қазақ қоғамындағы заңдар жинағының атауы.

«Жеті жарғы» - Тәуке хан тұсында қабылданған қазақ халқының дәстүрлі әдет-ғұрып заңдарының жинағы. Тәуке хан бұрыннан қалыптасқан дәстүрлі әдет-ғұрып заңдары мен өзінен бұрынғы хандардың тұсында қабылданған заңдарды одан әрі жетілдіру арқылы жаңа заң жүйесін жасады. Үш жүздің игі жақсылары мен билерін жинап Күлтөбенің басында «Тәуке ханның жеті жарғысы» деген атауға ие болған заңдар жиынтығын қабылдады. Жеті жарғыға үйенген қазақ билері ел ішіндегі дау-жанжалдар мен саяи мәні бар мәселелерді тиімді шешіп отырған. Жаңа заң жүйесі қазақ халқының өмірлік мәселелерінің барлық жағынан қамтыды. Жеті жарғы қазақтың ұлттық шешендік өнеріне ай, негізінен афоризмдерден, мақал-мәтелдерден, қанатты өздерден құралған. Жеті жарғының толық нұсқасы сақталмаған.


Ел мен ел, ру мен ру арасындағы дауды шешу



Елді сақтау







Жесір дауы

Жеті жарғы

1. 
   Қазақ халқының ең жақсы қасиеттерінің бірі
   
2. 
   Ерте гүлдейтін гүл
   
3. 
   Ел ордасы
   
4. 
   Алғаш мектеп ашқан адам