Сабақтың тақырыбы : Мәтінмен жұмыс Сабақтың мақсаты



бет3/12
Дата13.08.2017
өлшемі2,19 Mb.
#23472
түріСабақ
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12

Сабақтың түрі : Жаңа сабақты меңгеру

Сабақтың әдісі : сұрақ – жауап,ой қозғау,талдау,жаттығу әдісі,іздендіру,ойын түрлері.

Сабақтың көрнекілігі : кесте,сызба,үлестірмелі парақшалар,дидактикалық материалдар,суреттер

Пәнаралық байланыс : әдебиет

Сабақтың барысы :

а) Ұйымдастыру кезеңі :

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу. Әнұран айтқызу.оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.



ә) Үй тапсырмасын пысықтау :

Үйге берілген жаттығуды тексеремін.Оқушылардың білімін бақылау үшін бірнеше сұрақтар қоямын.



б) Жаңа сабақты түсіндіру :

Буын дегеніміз -сөздердің дыбыстық топқа жіктелеген бөлігі.Сөзде қанша дауысты дыбыс болса,сонша буын болады.Мысалы: қа – на – ғат, ә - ке.Буын жсаушы дауысты дыбыстың дыбысталу қалпына қарай жуан,жіңішке,аралас буын болады.Мысалы : ке – ме, ба – ла, кі – тап.

Буынның үш түрі бар : 1) ашық буын, 2) бітеу буын, 3) тұйық буын.

Әрқайсысына жеке – жеке тоқталып,мысалдармен дәлелдеп түсіндіремін.

Ашық буын дегеніміз - жалғыз дауыстыдан немесе дауыссыздан басталып,дауыстыға аяқталатын буын.

Мысалы : ә - ке, а – на,О – тан,ша – ға – ла.

Бітеу буын дегеніміз – дауыссыздан басталып,дауыссызға аяқталатын буын түрі.

Мысалы : қант,қыс,қар,төс,бор,жұрт.

Тұйық буын дегеніміз – дауыстыдан басталып,дауыссызға аяқталатын бын түрі

Осы жерде айта кететін жайт : тұйық буынды сөзге жалаң буын қосатын болсақ,буын жігі бұзылады : өрт+і өр-ті, ант+ы  ан – ты.

Енді балалар, түсінген-түсінбегенімізді білуіміз үшін мына қалташыққа буын түрлеріне сөздерді тауып жапсыру керек (3 оқушыны шығарып тапқызу)

Сынып жұмыс.

- Дұрыс,балалар,түсінген екнбіз,ендеше,жазба жұмысын орындайық.

1) 302 – жаттығуға назарымызды аударайық.Сөздерді дефис арқылы буын санын көрсетіп,буынның қай түріне жататынын айтайық.Өзім талдап көрсетемін.

2 3 2 2 3 2 3 3 3 2 2 3 2 3

             

Ел қон - ба - са жер же - тім, Құс қон - ба - са көл же - тім

             

т.б. б.б. а.б. а.б. бб. а.б. б.б. б.б. б.б. а.б. а.б. б.б. а.б. б.б.

Қалғанын оқушыларға талдату.

Үлестіриелі парақшалармен жұмыс.

№ 1


Тіл тазалығы үшін күрес ешқашан толастамақ емес. Бауыржан Момышұлы.

№ 2


Ақылдың көркі – тіл,

Тілдің көркі сөз.

Жүсіп Баласағұни.

Орнында отырған оқушыларға 304 – жаттығуды орындауға беремін.Қалаған бір сөйлем жазып,бкын түрін,буын санын көрсету.

- Балалар, енді барлықтарың бері қараңдар, қазір I I топқа бөлінеміз.

1 – тапсырма

I топ 3 сөз айту  I I топ буын түріне талдау.

2 – тапсырма

Мақал – мәтел құрастыру.

1.Білім – ер азығы, (Ер – ел азығы ) 2. Шебердің қолы ортақ, ( Шешеннің тілі ортақ ). 3.Білімді өлсе,қағазда аты қалар. 4. Ақыл – тозбайтын тон ( Ұста өлсе,істеген заты қалар ). ( Білім таусылмайтын кен ).

5.Екпей егін шықпас, ( Үйренбей білім жұқпас ). 6. Жеті жұрттың тілін біл, ( Жеті түрлі білім біл ).

1) Ашық буыннан келетін туыс атауын ата. 2) Бітеу буыннан келетін жер – су атауларын ата.


Сабақты бекіту : Оқушылармен бірлесе,сұрақ-жауап арқылы сабақты қорытындылаймын.
Үйге тапсырма : 1.Буын түрлерін оқып келу. 2. 305-жаттығуды көшіріп жазып,буынға дефис арқылы бөліп,буын түріне ажырату.

5 – с ы н ы п Қ а з а қ т і л і



Сабақтың тақырыбы : Тасымал

Сабақтың мақсаты :

а) Оқушыларға ұлттық тіліміздің өркендеп оянуына ана тілімізді сүюге,ана тілін аяққабаспай мәртебесін биік ұстау жөнінде түсіндіру,соған дәріптеу ;

ә) жаттығулар , мәтін арқылы бекіту,дағды – машықтарын қалыптастыру,шешен сөйлеуге мақал – мәтелдің оқушы тілінде қолданыс аясын кеңейту ;

б) Ақыл – ойларын,іскерлік белсенділіктерін арттыру,өз ойын дұрыс айта білу негізінде әдемі сөйлеуге баулу,адмгершілік тәрбиесін бойына сіңіру.



Сабақтың түрі : Аралас сабақ

Сабақтың әдісі : сұрақ - жауап

Сабақтың көрнекілігі : үлестірмелі кеспе қағаздар

Пәнаралық байланыс : әдебиет

Сабақтың барысы :

а) Ұйымдастыру кезеңі :

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.



ә) Үй тапсырмасын пысықтау :

Үйге берілген жаттығуды тексеремін. Кеспе қағаздарды үлестіріп жауап талап етемін.

1.Буын дегеніміз не? 2.Буын нешеге бөлінеді?

3.Ашық буын дегеніміз не? 4.Тұйық буын дегеніміз не?

5.Бітеу буын дегеніміз не? 6.Дыбыстар нешеге бөлінеді?

7.Жуан,жіңішке дауысты дыбыстар дегеніміз не?

8.Ұяң,ашық дауысты,дауыссыз дыбыстар дегеніміз не?

б) Жаңа сабақты түсіндіру :

Сөздің жолға сыймаған бір я бірнеше буынын келесі жолға тасымалдауға болады

Сөздің жолға сыймаған бөлігін екінші жолға тасымалдау буын жігінен жасалады.Мысалы : са-бақ,мек-теп.

Мына төмендегі сөз түрлерін тасымалдауға болмайды.

1. Бір буынды сөздерді тасымалдауға болмайды. Мысалы : от,кел,ет,қарт.

2. Сөздердің бір әрпін келесі жолға тасымалдауға немесе жолдың соңынап қалдыруға болмайды. Сондай – ақ ата,аң,кең,еш,қия сөздеріндегі и,а,я,ю әріптерін тасымалдауға болмайды.

3. А.Құнанбаев,М.Жұмабаев деген сияқты қысқартылып жазылған кісі атын оның фамилясынан бөліп тасымалдауға болмайды.

4.Қысқартылып жазылған өлшем атауларын ( км,кг,м,см,мм ) алдындағы санынан бөліп тасымалдауға болмайды : 10кг,25см

5.Бас әріптері және бас әріп пен сөздің басқа буыны арқылы қысқарған сөздер тасымалданбайды.АҚШ.ТМД,ҚАЗ МУ.
Жаттығумен жұмыс : Сөздерді әуелі буынға бөліп және жолға тасымалдап жазыңдар.
Білімді бекіту : 1.Тасымал дегеніміз не? 2.Қандай сөздер тасымалданбайды ?

3. Буын нешеге бөлінеді? 4. Бітеу буын дегеніміз не?


Бағалау : Оқушылардың жауаптарына қарай білімдері бағаланады.
Үйге тапсырма : 309 – жаттығу. Боябаев жазған төмендегі сурет жазуды қазіргі әріп жазумен жазып шығыңдар.


5 – с ы н ы п Қ а з а қ т і л і

Сабақтың тақырыбы : Үндестік заңы

Сабақтың мақсаты :

а) Оқушылардың ойлау қабілетін сабаққа деген қызығушылығын арттыру және негізгі мәселелерге аса көңіл бөлуге үйрету ;

ә) Өз бетінше ізденуге,ойлау қабілетін арттыруға ықпал ету,өз ойын еркін жеткізуге баулу,жылдам жауап беруге дағдыландыру,тіл,сөйлеу тілдерін етілдіру,сөйлеумашықтарын,шығармашылық қабілеттерін дамытуға жол ашу,ойлау қабілеттерін,сөздік қорларын дамыту ;

б) Мақал – мәтел арқылы оқушылардың рухани байлығын қалыптастыру,адамгершілікке тәрбиелеу,тапқырлық,іздемпаздық қасиеттерін қалыптастыру,адамгершілік қасиеттерге,ұлттық құндылықтарды сүйе білуге дағдыландыру.



Сабақтың түрі : Аралас сабақ

Сабақтың әдісі : сұрақ - жауап

Сабақтың көрнекілігі : үлестірмелі кеспе қағаздар

Пәнаралық байланыс : әдебиет

Сабақтың барысы :

а) Ұйымдастыру кезеңі :

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.



ә) Үй тапсырмасын пысықтау :

Үйге берілген жаттығуды тексеремін. Кеспе қағаздарды үлестіріп жауап талап етемін.

1.Фонетика нені зерттейді? 2.дыбыстар нешеге бөлінеді?

3.Дауысты дыбыстар дегеніміз не? 4.Тіл дыбыстары қалай жасалады?

5.Буын дегеніміз не? 6.Буын нешеге бөлінеді?

7.Ашық буын дегеніміз не? 8.Тұйық буын дегеніміз не?

9.Бітеу буын дегеніміз не? 10.Дыбыстар нешеге бөлінеді?

11.Жуан,жіңішке дауысты дыбыстар дегеніміз не? 12.Үнді дауыссыздарды атап бер.



б) Жаңа сабақты түсіндіру :

Қазақ тлінің дыбстары сөз ішінде және сөз бен қосымшаның,сөз бен сөздің арсында бірімен-бірі үйлесіп,ыңғайласып келіп отырады.Түбір буынның жуан не жіңішкелігіне қарай қосымшаның дыбыстары да жуан не жіңішке болып айтлып тұрады. Мысалы : балалар (балалар емес ), үйлер (үлер емес ),ауылға (ауылға емес ) т.б.

Қазақ тіліндегі қосымшалар сөздің соңғы дыбысының сипатына қарай бейімделіп жалғанады мектепке (мектепке емес ),үйге (үйге емес ),жазда (жазда емес ) Сөйтіп сөзді бастан-аяқ біркелкі әуезбен айтуды үндестік заңы деп айтамыз.

Үндестік заңы екі түрлі а) буын үндестігі,ә) дыбыс үндестігі



Жаттығумен жұмыс : 310 – жаттығу Жуан сөздерді бір бағанға,жіңішке сөздерді екінші бағанға,аралас сөздерді үшінші бағанға жазыңдар.

Шығармашылық жұмыс : Оңнан солға қарай оқылса да,солдан оңға қарай оқылса да өзгермейтін 5 әріптен тұртын 7 сөз ойлап жазу. Мысалы : қызық қазақ кебек қалақ қырық кесек надан.

Топпен жұмыс : Сөз жұмбақты шешу және жұмбақ шешуінен жаңа сөз табу.

Табылады құлақтан Буын орнын өзгертсек

Әйел заты құмартқан Жүз жылға уақыт недеген

( сырға ) Жаңылмайтын жауаптан

(ғасыр )

Білімді бекіту : Оқушылардың түсінбеген сұрақтарынажауап беремін.Сабақты «Шығамын білім шыңына» ойыны арқылы қорытындылаймын.

Бағалау : Оқушылардың жауаптарына қарай білідері бағаланады.

Үйге тапсырма : 311 – жаттығу

5 – с ы н ы п қ а з қ т і л і

Сабақтың тақырыбы : Буын үндестігі

Сабақтың мақсаты :

а) Оқушылардың шығармашылықпен жұмыс істеуіне ықпал ету.Ойлау шеберлігін сөйлеу мәдениетін арттыру ;

ә) Болашақ ұрпақты имандылыққа,салауаттыққа тәрбиелей отырып,халықтық дәстүрді жүрегіне ұялату,танымдық деңгейін көтеру,ауызекі сөйлеуге,әңгімелей білуге үйрету,сын тұрғысынан ойлау қабілеттерін дамыту,шығармашылықпен жұмыс істеуге ұмтылдыру ;

б) Қазақ халқының өнерімен таныстыру,халық өнерін бағалай білуге тәрбиелеу,отансүйгіштікке,тапқырлыққа тәрбиелеу.



Сабақтың түрі : Аралас сабақ

Сабақтың әдісі : сұрақ – жауап,тіл дамыту

Сабақтың көрнекілігі : үлестірмелі кеспе қағаздар

Пәнаралық байланыс : әдебиет

Сабақтың барысы :

а) Ұйымдастыру кезеңі :

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.



ә) Үй тапсырмасын пысықтау :

Үйге берілген жаттығуды тексеремін.Оқушыларға кеспе қағаздар үлестіріп жауап талап етемін.Тақтаға сөйлемдер жазып фонетикалық талдау жүргіземін.

К - дауыссыз,қатаң

ү - дауысты,жіңішке,қысаң,еріндік

н - дауыссыз,үнді

д - дауыссыз,ұяң

і - дауысты,жіңішке,қысаң,езулік

з - дауыссыз,ұяң

Күн – діз көр – ін – е – тін жұл – дыз қа – лай а – та – ла – ды?

б) Жаңа сабақты түсіндіру :

Дауысты дыбыс буын құрайтын болғандықтан,сөздегі, сөз бен қосымшалардағы дауыстылардың не бірыңғай жуан,не бірыңғай жіңішке болып үндесуін буын үндестігі (сингормонизм ) деп атаймыз ).

Үндестік заңынасай қазақ тілінің байырғы сөздері не бірыңғайжуан,не бірыңғай жіңішке болады.Мысалы : ата,ана,бақыт,ьаға,сана,намыс,егіз,өріс,төсек,кереге,кілем т.б.

Жуан,жіңішке дауысты дыбыстар мынадай сөздерде араласып келеді.



  1. басқа тілдерден енген сөздерде : кітап,кино,қазір,зағип,математика

  2. біріккен сөздер мен қос сөздерде араласып келеді : шекара,баспасөз,аман-есен,алай-түлей,асты-үсті.

Буын үндестігі бойынша қосымша сөздің соңғы бкынының жуан-жіңішкелігіне қарай үндесіп жалғасады : соңғы буын,жуан болса- жуан қосымша,жіңішке болса,жіңішке қосымша жалғанады. Мысалы : өнер-лі,жет-ер

Жаттығумен жұмыс : 311 – жаттығу.Кірме сөздерге қосымшалардың жалғауындағы үндестік заңының ерекшелігін айтыңдар.

Білімді бекіту : 1.Үндестік заңы дегеніміз не ? 2.Үндестік заңы нешеге бөлінеді?

3. Буын үндестігі дегеніміз не?



Білімді бағалау : Оқушылардың ынтасына,берген жауаптарына қарай білімдері бағаланады.

Үйге тапсырма : 312 – жаттығу.Мәтіндегі көп нүктенің орнына тиісті қосымшаны қойып жазыңдар.

5 – с ы н ы п Қ а з а қ т і л і

Сабақтың тақырыбы : Буын үндестігіне бағынбайтын қосымшалар

Сабақтың мақсаты :

а) Оқушыларға ұлттық тіліміздің өркендеп оянуына ана тілімізді сүюге,ана тілін аяққабаспай мәртебесін биік ұстау жөнінде түсіндіру,соған дәріптеу ;

ә) Әр оқушының өзіндік ой – қиялына ерік беріп,өзінше ой қорытуға,ой түюге баулу,шығармашылық жұмысқа жұмылдыру арқылы таным – түсініктерін дамыту ;

б) Оқушылардың бойына әдептілік,инабаттылық,қарапайымдылық қасиеттерін қалыптастыру.



Сабақтың түрі : Дәстүрлі сабақ

Сабақтың әдісі : сұрақ – жауап,іздендіру

Сабақтың көрнекілігі : үлестірмелі кеспе қағаздар

Пәнаралық байланыс : әдебиет

Сабақтың барысы :

а) Ұйымдастыру кезеңі :

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.



ә) Үй тапсырмасын пысықтау :

Үйге берілген жаттығуды тексеремін. Кеспе қағаздарды үлестіріп жауап талап етемін.

1.Үндестік заңы дегеніміз не? 6.Буын нешеге бөлінді?

2.Үндестік заңы нешеге бөлінеді? 7.Ашық буын дегеніміз не?

3.Буын үндестігі дегеніміз не? 8.Тұйық буын дегеніміз не?

4.Дыбыстар нешеге бөлінеді? 9.Қандай сөздер тасымалданбайды?

5.Буын дегеніміз не?

б) Жаңа сабақты түсіндіру :

Қазақ тіліндегі қосымшалар негізінен буын үндестігіне бағынып жалғанғанымен біраз қосымшалар бұл заңдылыққа бағынбайды.

Буын үндестігіне бағынбайтын қосымшалар мыналар :

Буын үндестігіне бағынбайтын қосымшалар : 1.көмектес септік жалғауы.Мысалы : баламен,қонақпен,күрекпен 2. –нілі (-ділі,-тілі ) –тай,-тал,-дар,-еке,-тар Мысалы : даланікі,әкетай,діндар,ағаеке,өсімтал ; 3. –бей,-би,-кер,-гер,-қор,-паз,-қой,-пеш,-хана Мысалы: бейшара,балгер,жемқор,әсемпаз,сәнқой,емхана,жұмыскер,зиянкес. 4. –ов,-ова,-ев,-ева,-ин,-ина.мысалы: Әуезов,Жұмабаев,Сейфуллин,Жұмағазина т.б.



Жаттығумен жұмыс : 314 – жаттығу. Төмендегі әр сөз мына сызбалық үлгіге қарап қанша сөзбен байланысқа түсу мүмкіндігі барын анықтаңдар.

Жас бала екен


Жаңа мектеп болған
Жақсы емхана қаланікі деді
Киген киімі шығар
Көрінген жарық сияқты


Екеуара жұмыс : Мына сөздерге қосымша жалғап жазыңдар :чех,тарих,полюс,заряд,кінә,факт,ансамбль.

Білімді бекіту : Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын,түсінбеген сұрақтарына жауап беремін.

Бағалау : Оқушылардың ынтасына қарай білімдері бағаланады.

Үйге тпсырма : 317 – жаттығу. Мәтіннен буын үндестігі байқалатын сөздерді теріп жазыңдар. Мәтіннен кәсіби сөздерді табыңдар.

5 – с ы н ы п қ а з қ т і л і

Сабақтың тақырыбы : Дыбыс үндестігі

Сабақтың мақсаты :

а) Түрлі әдістерді пайдалана отырып балаларды тапқырлық,жылдамдық,есте сақтау қабілеттерін артыру.Сөйлеу тілін жетілдіріп,шешендік өнерге баулу. ;

ә) Оқушылардың туған жер тарихына деген патриоттық сезімін ояту,адамгершілікке баулу,,халық даналығы,халық өсиеттерінен нәр алғызу,сөз өнеріне деген қызығушылығын арттыру ;

б) Ой еркіндігіне,ізденімпаздыққа баулу,сөйлеу мәдениетін жетілдіру,өз бетімен әрекеттенуге дағдыландыру.



Сабақтың түрі : Дәстүрлі сабақ

Сабақтың әдісі : сұрақ – жауап,түсіндіру

Сабақтың көрнекілігі : үлестірмелі кеспе қағаздар

Пәнаралық байланыс : әдебиет

Сабақтың барысы :

а) Ұйымдастыру кезеңі :

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.



ә) Үй тапсырмасын пысықтау :

Үйге берілген жаттығуды тексеремін. Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

1.Үндестік заңы дегеніміз не? 2.Үндестік заңы нешеге бөлінеді?

3.Буын үндестігі дегеніміз не? 4.Дыбыстар нешеге бөлінеді?

5.Буын үндестігіне бағынбайтын қандай қосымшаларды білесіңдер?

6.Фонетика нені зерттейді? 7.Буын дегеніміз не?

8.Буынның түрлерін ата?

б) Жаңа сабақты түсіндіру :

Сөз бен қосымшаның жігінде немесе сөз бен сөздің аралығында дауысыз дыбыстардың бірін – бірі өзіне ұқсата әсер етуі дыбыс үндестігі деп аталады. Мысалы : қаздар (қазтар емес ), есептер ( есепдер емес ).

Дыбыс үндестігі екіге бөлінеді : ілгерінді ықпал,кейінді ықпал.

Көрші дыбыстардың алғашқысы соңғысын өзіне ұқсата әсер етуін ілгерінді ықпал дейміз : тас-тан,жаз-ға,адам-нан.

Ілгерінді ықпал бойынша сөздің соңғы дыбысы қатаң болса,оған жалғанатынқосымша қатаңнан басталады.Сөздің соңғы дыбысы ұяң болса,қосымша ұяңнан,ал соңғы дыбыс дауысты немесе үнді дауыссыз болса,қосымша ұяң не үнді дауыссыздан басталады. Сөз бен қосымшаның жігінде немесе сөз бен сөздің аралығында кейінгі дыбыстың алғашқы дыбысқа әсер етуін кейінді ықпал дейміз.Мысалы :теп – теуіп.
Жаттығумен жұмыс : 324 – жаттығу.Төмендегі сөздерге көптік жалғауын жалғап,олардың неге түрліше жалғанатынын қандай дауыссыз дыбыстардан кейін көптік жалғауның бір түлі дыбыстың вариянты қолданылатынын түсіндіріңдер.

Ана,әйел,әшекей,мерген,көрме,сөз,бұрым,көркемөнер,қзақ,қолғап,көзілдірік,жігіт.


Білімді бекіту : 1.Дыбыс ундестігі дегеніміз не ? 2.Дыбыс үндестігі нешеге бөлінеді?

3.Ілгерінді ықпал дегеніміз не? 4.Кейінді ықпал дегеніміз не?



Бағалау : Оқушылардың жауаптарына қарай білімдері бағаланады.

Үйге тапсырма . 325 – жаттығу.

5 – с ы н ы п Қ а з а қ т і л і

Сабақтың тақырыбы : Омоним сөздердің көп мағыналы сөздерден

айырмашылығы

Сабақтың мақсаты :

а) Оқушылардың шығармашылықты жұмыс істеуіне ықпал ету.Ойлау шеберлігін,сөйлеу мәдениетін арттыру

ә) Оқушылардың ойын кеңейтіп,тілді байытатын мазмұнды да көркем сөз үлгілері мол мақал-мәтелдер,нақыл сөздер үйрету.

б) Оқушылардың бойына әдептілік,инабаттылық,қарапайымдылық қасиеттерін қалыптастыру.



Сабақтың түрі : Аралас сабақ

Сабақтың әдісі : сұрақ-жауап,баяндау

Сабақтың көрнекілігі : үлестірмелі кеспе қағаздар

Пәнаралық байланыс : әдебиет,тарих

Сабақтың барысы :

а) Ұйымдастыру кезеңі :

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.



ә) Үй тапсырмасын пысықтау :

1.Сөздің ауыспалы мағынасы дегеніміз не? 2.Сөздің тура мағынасы дегеніміз не?

3.Сөздің көп мағыналылығы дегеніміз не? 4. Мәтін дегеніміз не?



б) Жаңа сабақты түсіндіру :

Омонимдер біркелкі дыбысталып айтылатын,бірақ мағынасы басқа-басқа сөздердің тобын білдіреді.Сыртқы формасы жағынан,яғни біркелкі дыбысталуы жағынан омонимдер көп мағыналы сөздерге ұқсас болып келеді.

Омонимдер мен көп мағыналы сөздердің айырмашылығы оларды білдіретін мағынасынан көрінеді.көп мағыналы сөздер бір негізден тұрғандықтан,мағыналары жағынан өзара жақын ұқсас болып олар бір ғана сөз табына жатады. Ал омонимдер мағыналары жағынан бір бірінен соншалықты алшақ болады да,кейде бір сөз тобына,әр басқа сөз табына да қатысты болып,дараланып тұрады. Мысалы : Қара : 1) қара шаш – заттың түсін білдіретін сындық мағыналы сөз ; 2) тақтаға қара – қимыл-әрекетті білдіретін етістік.

Айт : 1) айт болды – діни мейрам ; 2) ән айт – қимыл мағынасындағы сөйлеу ; 3) айт-итті бір нәрсеге айтақтап қосу үшін айтылатын одағай сөз..

Тілімізде көптеген омонтмдер сөзге жұрнақ жалғану арқылы жасалған.Түбір сөзге жұрнақтар қосылу арқылы нәтижесінде пайда болған омонимдер туынды омонимдер делінеді.

Мысалы : Арық : 1) зат-су ағызу үшін арнайы қазылған шағын су жолы. Ол егінін арықтан суарады екен;



  1. сын – семіз емес,еті қашқан,жүдеу.Арық құп-қу балалардың беттерінде аштық табы бар.

Жаң сабақты түсіндіргеннен кейін,жаттығумен жұмыс жүргіземін.


Білімді бекіту : 1.Омонимдер дегеніміз не? 2.Омоним сөздердің көп мағыналы сөздерден қандай айырмашылығы бар: 3.Көп мағыналы сөздер дегеніміз не?
Бағалау : Оқушылардың ынтасына,сұраққа жауап бергеніне қарай білімдері бағаланады.
Үйге тапсырма : 70 – жаттығудағы айт,жөн,ен,бөле сөздерді омоним болатындай бірнеше сөйлем құрап жазуға беремін.


5 - с ын ы п Қ а з а қ т і л і

Сабақтың тақырыбы : Синонимдер

Сабақтың мақсаты :

а) Түрлі әдістерді пайдалана отырып балаларды тапқырлық,жылдамдық,есте сақтау қабілеттерін артыру.Сөйлеу тілін жетілдіріп,шешендік өнерге баулу;

ә) Оқушылардың туған жер тарихына деген патриоттық сезімін ояту,адамгершілікке баулу,,халық даналығы,халық өсиеттерінен нәр алғызу,сөз өнеріне деген қызығушылығын арттыру ;

б) Ой еркіндігіне,ізденімпаздыққа баулу,сөйлеу мәдениетін жетілдіру,өз бетімен әрекеттенуге дағдыландыру.



Сабақтың түрі : Дәстүрлі сабақ

Сабақтың әдісі : сұрақ - жауап

Сабақтың көрнекілігі : үлестірмелі кеспе қағаздар

Пәнаралық байланыс : әдебиет

Сабақтың барысы :

а) Ұйымдастыру кезеңі :

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.



ә) Үй тапсырмасын пысықтау :

Үйге берілген жаттығуды тексеремін.

1. Омонимдер дегеніміз не? 2.көп мағыналы сөздерден омонимдердің қандай айырмашылығы бар?

3.Мәтін дегеніміз не? 4.Ауызша тіл дегеніміз не?



б) Жаңа сабақты тсіндіру :

Мағыналары бір-біріне жақын,бірақ әртүрлі дыысталып айтылатын сөздер тобы синонимдер деп аталады.Синонимдер мынадай белгілеріне қарай топтастырылады.



  1. Сөздердің дыбысталуында өзгешелік болу керек ;

  2. Сөздер бір ғана ұғымды білдіруі керек ;

  3. Сөздер бір ғана сөз табына қатысты болуы керек.

Бұған қосымша синонимдер мәтінде бірін-бірі алмастырған жағдайда бір ғана сөйлем мүшесінің (не толықтауыштың,не анықтауыштың,не пысықтауыштың,не баяндауыштың,не бастауыштың қызметін атқарады. Мысалы : ас,тамақ,дәм,тағам,ауқат дегендер бір-біріне синонимдес сөздер.Бұлар дыбысталуы ,жазылуы жағынан әр түрлі.Бірақ бәрінің беретін ұғымы-адамбаласының жейтін қоректік заты.Бесеуі де сөз табы жағынан зат есім болады.Қонақтарға арналған ас өте дәмді болды деген сөйлемдегі ас сөзінің орнына қайсысын қойсақ та,бұлер бір ғана не? деген сұраққа жауап беріп,сөйлемде бастауыш қызметін атқарады.
Жаңа сабақтан кейін жаттығумен жұмыс жүргіземін
Каталог: sabaq-kz -> attachment
attachment -> Қазақ тілі мен әдебиет пәні мұғалімі, филология магистрі Амирханова Сара Бекетқызы Коучинг жоспарының тақырыбы: «Lesson study – сабақты зерттеу әдісі»
attachment -> Сабақ тақырыбы: Химияның негізгі түсініктері мен заңдары Сілтеме
attachment -> Сабақтыңтақырыбы: 3 4
attachment -> Сабақ: Алкандардың қасиеттері. Алкандардың жеке өкілдері және қолданылуы
attachment -> Сабақтың түрі: Аралас сабағы Сабақ уақыты: 90 мин. Сабақтың педагогикалық мақсаты
attachment -> Сабақ Алматы қаласы Алатау ауданы «185 жалпы білім беретін мектеп» коммуналдық мемлекеттік мекемесі Бастауыш сынып мұғалімі Курманова Маржан Сеилхановна
attachment -> Сабақтың тақырыбы Сағат саны Мерзімі Оқып-үйренудің негізгі мақсаты
attachment -> Сабақтың мақсаты: оқушыларға алжапқыштың және бас орамалдың сызбасын есептеуді және құрастыруды үйрету


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет