Сабақтың тақырыбы: Айдағы, Шолпандағы және Марстағы термодинамикалық жағдайлар

А) ақпараттық құзыреттілік

Ай, Шолпан, Марс туралы негізгі ұғымдар қалыптастыру. Аспан денелеріндегі термодинамикалық жағдайларды қарастыру.

-оқушыларды түгендеу.

-топқа бөлу.

Жаңа сабақты түсіндіру.

Топ бойынша Изопроцесстер туралы тапсырма беру.

1. 
   Термодинамиканың І заңы қалай тұжырымдылады?
   
2. 
   Термодинамиканың ІІ заңы?
   
3. 
   Изобаралық процесс дегеніміз не?
   
4. 
   Изохоралық процесс дегеніміз не?
   
5. 
   Изотермиялық прцесс дегеніміз не?
   
6. 
   Адиабаталық процесс дегеніміз не?
   
7. 
   Пайдалы әрекет коэффициенті (ПӘК) дегеніміз.
   

Термодинамиканың ІІ заңы-бір дененің салқындауының есебінен ғана жұмыс істейтін машинаны жасау мүмкіндігіне тыйым салады. Екінші ретті мәңгі қозғалтқыш жасау мүмкін емес.

Қысымы тұрақты, (соnst), ал температура мен көлемі өзгеретін термодинамикалық процесті изобаралық процесс деп атайды.

Термодинамиканың бірінші заңы изобаралық процесс үшін мына формуламен өрнектеледі:

Изобаралық ұлғаю кезінде газға берілген жылу мөлшері ол атқаратын жұмыстан оның ішкі энергиясының өсуіне тең шамаға артық болады.

Көлемі тұрақты,(), ал температура мен

қысым өзгеретін термодинамикалық процесті изохоралық процесс деп атайды. Газға біраз жылу мөлшерін берейік. Газ көлемі тұрақты болғандықтан , ұлғаю жұмысы 0-ге тең және термодинамиканың І заңы былай жазылады:

Газ күйінің изохаралық өзгеруіндегі оған берілген жылу оның ішкі энергиясының өзгерісіне кетеді,жұмыс атқарылмайды.

Температурасы тұрақты , ал қысым мен көлем өзгеретін термодинамикалық процесті изотермиялық процесс деп атайды.Газдың температурасы өзгермейді, сондықтан жүйенің ішкі энергиясы тұрақты болып қалады: . Бұл кезде термодинамиканың бірінші заңы мына түрге келеді:

• 
  Күннен қашықтығы 108 млн. шақырым.
  
• 
  Жерден сәл кіші.
  
• 
  Күнді 225 тәулікте айналып өтеді.
  
• 
  Беткі температурасы 500⁰С
  

• 
  Марс
  
• 
  Диаметрі Жерден екі есе кіші.
  
• 
  Күнді 687 тәулікте айналып өтеді.
  
• 
  Екі серігі бар: Фобос және Деймос.
  
• 
  Жазда температурасы күндіз+20⁰С. Қыста түнде -125⁰С
  

• 
  Айдың диаметрі -3200 000 м
  
• 
  Айдың массасы - 5ּ1022 кг.
  
• 
  Жер мен Айдың қашықтығы -380000 км.
  
• 
  Температурасы: күндіз +130⁰С, түнде
  

The second type of system is isovolumetric. You can probably see the term “volum”

in there. Iso usuallystands for constant. Put them together and you get constant. Trese types of changes do not produce any work on the environment.

The third type of system is isobaric. You ve seen the prefix iso before, and the suffix baric refers to pressure. This system changes but keeps a constant pressure. All of the change is in the volume of gas in the system. As you blow air into a balloon, the volume will increase, but the pressure will stay the same. As energy is put into the system, temperature or volume may increase (or both) but there will be no increase in temperature.

Оқушылар үй тапсырмасын топтық жұмыспен орындайды.

Ағылшынша процесс аттарын, анықтамаларын жатқа айтады.

Изопроцесстерге

мысал келтіре біледі.

Оқушылардың үй жұмысын толық айтуы, барлық оқушының бағалануы.

ІІІ. Жаңа білімді бекіту

1.Сыртқы күштер әрекет етпеген жағдайда жүйеге енетін денелер бір-бірімен ішкі күштер арқылы ғана әрекеттесетін жүйе.

2. Күш пен орын ауыстыру векторларының скаляр көбейтiндiсі.

3.Қозғалыстың сандық мөлшерi болып табылады. Қозғалыстағы дененiң энергиясын кинетикалық энергия деп атайды.

4.Денелердiң өзара орналасуына тәуелдi әсерлесу энергиясы.

5.Дененiң кинетикалық және потенциалдық энергияларының қосындысы.
6.

7. Ньютонның екінші заңы арқылы .

Студенттер оқытушының сұрақтарына жауап беру арқылы бүгінгі сабақты қорытындылады.

• 
  Механикадағы сақталу заңдарын оқу.
  
• 
  Тест құрастыру.
  
• 
  Оқушылармен қоштасу.
  

• 
  Студенттер үй тапсырмасын белгілеп алды.
  
• 
  Оқытушымен қоштасты.