Сабақтың тақырыбы: Айнымалы ток тақырыбын қайталау, есеп шығару. Сабақтың мақсаты: Білімділік

«Білім деген биік шың

Бақытқа сені жеткізер.

Білім деген ақылшың

Қиындықтан өткізер»- ұранымен сабағымызды бастаймыз.

Сабағымыздың негізгі мақсаты тарау бойынша қайталау, білімімізді бекіту, негізгі формулаларды қолданып есеп шығара білу.

ІІ. Үй тапсырмасын қайталау мақсатында физикалық сұрақтар аукционын өткіземіз. Сұраққа жауап берген оқушылар сыйлықтар алады.

1 сұрақ.

2 сұрақ.

3 сұрақ.

4 сұрақ.

5 сұрақ.

ІІІ. Физикалық формулалар мен физикалық шамаларды жазу үшін оқушылар кезекпен тақтаға шығады. (әр оқушы сыйлық алады).

ІV. Оқушылар тақтада формула жазып жатқанда, қалған оқушылар бір-біріне сұрақ қояды. («Мен-саған, сен-маған»)

V. Есеп шығару аукционын өткіземіз. «Қара жәшікте» сыйлықтар болады.

Есепті шығарған оқушылар жәшіктен сыйлық алады.

№1 есеп(107-М)

Тербелмелі контур индуктивтілігі 0,1 Гн, сыйымдылығы 1 мкФ. Тербеліс жиілігі 5 кГц-ке тең. Индуктивтік кедергінің сыйымдылық кедергісіне қатынасын тап.

Берілгені: L=0,1 Гн X_L =2π νL X_C = 1/2π νC

C=1 мкФ

ν= 5 кГц X_L / X_C = 2π νL 1/2π νC= 4 π² ν² L C

т/к: X_L / X_C X_L / X_C =40*2,5*10⁶ *0,1*10^-6 ≈ 100

Дроссельдің индуктивтілігі 0,5 Гн, оның актив кедергісі 300. Ом. Токтың жиілігі 50 ГЦ және 10 кГц болса, индуктивтік кедергінің актив кедергіге қатынасы қандай болады?

Берілгені: L=0,5Гн X_L1 =2π ν₁ L

R=300. Ом

ν₁ = 5 0Гц X_L1 = 6,28*50 Гц*0,5Гн =157. Ом

ν₂ = 10к Гц

X_L1 /R =157. Ом : 300. Ом ≈ 1/2

т/к: X_L1 /R , X_L2 /R X_L2 =2π ν₂ L

X_L2 /R = 31400 :300 ≈ 100

Индуктивтік кедергісі X_L =500. Ом катушка жиілігі ν = 1000Гц айнымалы кернеудің көзіне қосылған. Кернеудің әсерлік мәні 100 В. Тізбектегі ток күшінің I_m амплитудасын және катушканың L индуктивтілігін анықтау керек. Катушканың актив кедергісі ескерілмейді.

Бер: X_L =500.Ом Шешуі: I_m =I√2 I_m = U/ X_L=100 B/500. Oм =0,2A

ν= 1000 Гц

U=100 В I_m =I√2 = 0,2A*1,4 =0,28A

R=0 X_L=2πνL L= X_L/2πν=500.Ом /6,28*10³=0,07Гн

т/к: I_m , L
(107-М)

Айнымалы ток тізбегіндегі индуктивтілік кедергіміз 80. Ом. Айнымалы ток жиілігі 1000Гц тізбекке қандай индуктивтілік қосу керек?

Бер: X_L =80.Ом Шешуі: X_L=2πνL

L= X_L/2πν=80.Ом/6,28*1000Гц=0,0127Гн

ν= 1000 Гц

т/к: L
Жиілігі ν = 500Гц айнымалы ток тізбегіне индуктивтілігі L=10м Гн катушка қосылған. Резонанс басталу үшін бұл тізбекке сыйымдылығы қандай конденсатор қосу керек. Шешуі: ω_рез=ω₀ = √ LС ω=2πν 2πν=1/√ LС

4π ²ν²=1/LС С=1/4π ²ν² L

Бер: ν= 500Гц С=1/40*25*10⁴ *10^-2 (Ф) = 10^-5 Ф =10мкФ

L=10мГн=10*10^-3 Гн

ω_рез=ω₀

т/к: С
VІ. Есеп шығарғаннан кейін сергіту мақсатында сөзжұмбақ оқылады:

Ой мен қане көк теңізін кешіңдер

Жарқ-жұрқ еткен неше түрлі есімдер

Айтылғанда физикалық сөзжұмбақ

Зейін салып, зердеменен шешіңдер.

1. 
   Диэлектрикпен бөлінген
   

Зарядтарды қойылтып,

Құралдарға бұрады.

2. 
   Жарқылдан соң жаңағы
   

Көкке түрлі жолақты

Өрнек тұрды ғаламат (кемпірқосақ)

3. 
   Күндіз, қасыңнан қалмайды.
   

Қорқақ па, қараңғыға бармайды. (көлеңке)

4. Алпыс кісі аяқтасты, ерте тұрып таяқтасты. (кірпік)

5. Көк шатырда көк орақ

Өмірі ормас ол орақ . (жарты Ай)

6. Дарияның ортасында екі жайын,

Бірі кетсе, бірі дайын. (Күн мен Ай)

7. 
   Бойындағы зарядты
   

Реленің күшімен,

Бүлдірместен баптайды. (аккумулятор)

VІІ. Сабақты бекіту мақсатында тест таратылады. «Жедел тест» (10 сұрақ)

Оқушылар тестті белгілеп болған соң, тақтаға тест кілті , бағалау критерийі ілінеді. Соған қарап оқушылар өзін-өзі бағалайды. Тест жауаптарымен жиналып алынады.

VІІІ. «Жорға» сұрақтары арқылы сабақты қорытындылау.

1. 
   Еріксіз электромагниттік тербелістер. (айнымалы ток)
   
2. 
   Айнымалы ток тізбегіндегі кедергі (актив кедергі)
   
3. 
   I² R-ге тең шама. ( қуат)
   
4. 
   Тізбек бөлігі үшін Ом заңы .
   
5. 
   ω мен с көбейтіндісіне кері шама (X_C )
   
6. 
   ω мен L көбейтіндісіне тең шама (X_L )
   
7. 
   Сыртқы айнымалы кернеу жиілігі контур жиілігімен теңескенде