Сабақтың тақырыбы: «Алғашқы функцияның анықтамасы»

Анықтама:Иррационал теңдеу деп айнымалысы түбір таңбасының ішінде , сонымен қатар бөлшек көрсеткішті дәреженің негізі болатын теңдеуді атайды.

Анықтама:Иррационал теңдеу деп айнымалысы түбір таңбасының ішінде , сонымен қатар бөлшек көрсеткішті дәреженің негізі болатын теңдеуді атайды.

Иррационал теңдеуге мысалдар:

; ; ;

Иррационал теңдеуді шығармастан бұрын берілген теңдеудің түріне қарау керек.Өйткені теңдеуді шешудің мәні барма,егер шешуге келсе,оны қандай тәсілмен шешуге болады деген сұраққа жауап іздеу керек.Мысалы: мына теңдеуді шығарудың қажеті жоқ,себебі жұп дәрежелі түбір тек қана оң сан болуы керек. Иррационал теңдеуді шығару кезінде түбір таңбасының ішіндегі айнымалының мүмкін болатын мәндер жиынын анықтау керек.

ІІІ. Жаңа сабақ.

ІІІ. Жаңа сабақ.

• Иррационал теңдеуді шешудің жалпы әдістері.
• 1) Егер иррационал теңдеуде бір ғана түбір белгісі болса,онда түбір белгісі теңдеудің бір жақ бөлігінде қалатын етіп түрлендіреміз.Одан кейін теңдеудің екі жақ бөлігін бірдей дәрежеге шығару арқылы рационал теңдеу аламыз.
• 2) Егер иррационал теңдеуде екі немесе одан көп түбір белгісі болса,онда алдымын түбірдің біреуін теңдеудің бір жақ бөлігінде қалдырып, теңдеудің екі жақ бөлігін бірдей дәрежеге шығарамыз.Содан кейін рационал теңдеу алғанша осы тәсілді қайталаймыз.
• Иррационал теңдеудің екі жақ бөлігін бірдей дәрежеге шығарған кезде, шыққан теңдеу берілген теңдеуге мәндес бола бермейді.Сондықтан табылған мәндерді міндетті түрде тексеру қажет.Өйткені табылған айнымалының мәндері берілген теңдеуді қанағаттандырмауы мүмкін.Ондай түбірді бөгде түбір деп атайды.
• 3) Кейбір жағдайларда иррационал теңдеулерді шешу кезінде жаңа айнымалы енгізу тәсілі күрделі иррационал теңдеуді қарапайым түрге келтіру мақсатында қолданылады

1-мысал теңдеуін шешеміз.

• 1-мысал теңдеуін шешеміз.
• Шешуі: Берілген теңдеудің екі жақ бөлігін квадраттаймыз. Сонда х + 2 = x2
• немесе x2 - х - 2 = 0 теңдеуін аламыз, ал бұл теңдеудің түбірлері:
• х1 =2, х2 = -1.
• Тексеру. 1) 2 = 2
• 2) 1 = -1
• Демек х = -1 бөгде түбір. Берілген теңдеудің шешімі 2-ге тең болады.
• 2-мысал теңдеуін шешеміз.
• Шешуі: , х – 5 = 0 , х + 2= 0 , теңдеулерін шешіп,келесі мәндерді аламыз.
• x1 = 5 ; x2 = -2 ; x3 = 7 , , берілген теңдеудің шешімі 7-ге тең немесе одан үлкен болуы керек. Сондықтан теңдеудің жауабы 7-ге тең.
• 3-мысал теңдеуін шешеміз.
• Теңдеудің түбірі бөлігін бір жақ бөлігінде қалдырып түрлендіріп,жүйе құрамыз
• енді теңдеудің екі жақ бөлігін квадраттаймыз.
• немесе x2 + 5x + 1 = 4x2 - 4x + 1 осыдан мынадай теңдеу аламыз, бұдан x1 = 0 және x2 = 3
• Тексеру. 1) . Демек x1 = 0 түбірі теңдеуді қанағаттандырмайды.яғни
• ол бөгде түбір.
• 2) .теңдік дұрыс сондықтан берілген теңдеудің жауабы 3-ке тең.
•  

4-мысал теңдеуін шешеміз.

• 4-мысал теңдеуін шешеміз.
• Шешуі: Берілген теңдеуді шешу үшін жаңа айнымалы енгіземіз.яғни деп белгілеп,мынадай квадрат теңдеу аламыз.
• y2 + у – 2 = 0 Бұл теңдеудің түбірлері у1=1 ,y2=-2
• Онда 1) және 2) . теңдеуінің түбірі х=1 , ал теңдеуінің түбірі болмайды,себебі болуы керек, сондықтан берілген теңдеудің шешімі 1-ге тең.
• 5-мысал Иррационал теңдеуді функцияның өспелі және кемімелі қасиеттеріне сүйеніп шешу әдісі: √1 - 2х = √16+х анықтау облысы - 16< = x< = 1/2 айнымалының мәні өскенде иррационал теңдеудің бір жағындағы функция кеміп, екінші жағындағы функция артса және керісінше, онда мұндай жағдайда иррационал теңдеудің бір ғана шешімі болады, ол шешім анықталу облысының ішінде болады
• 1 - 2х = 16 - х 3х=15 х= - 5

V. Жаңа сабақты бекіту. Есептер шығару

V. Жаңа сабақты бекіту. Есептер шығару

Оқулықтағы деңгейлік тапсырмалар бойынша өз бетімен, жұпта, топпен жұмыс. Оқушы өз деңгейіне қарай тапсырмалар бойынша жұмыс жасайды.

А.Е. Әбілқасымованың оқулығы бойынша:

№96 1),2); №97 1),2); №98 1),2); №99 1),2).

Үйге тапсырма: Тақырыптағы ережелерді, формулаларды оқып келу

Үйге тапсырма: Тақырыптағы ережелерді, формулаларды оқып келу

• Үйге тапсырма: №96 3),4); №97 3),4); №98 3),4); №99 3),4)

Рефлексивті кезең.

• Рефлексивті кезең.
• 1. Бүгінгі сабақта нені үйрендік? 2. Есептер сіздер үшін күрделі болды деп ойлайсызба? 3. Қай есеп күрделі болды? Неге?

жүктеу/скачать 317,83 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: