Сабақтың тақырыбы: "Асқабақ және орамжапырақ тұқымдастар"



Дата26.08.2017
өлшемі33,57 Kb.
#28982
түріСабақ
  • Сабақтың тақырыбы:
  • “Асқабақ және орамжапырақ тұқымдастар”
  • Биология
  • 6 сынып

Сабақтың мақсаты:

  • Сабақтың мақсаты:
  • Тәрбиелілігі:
  • Оқушыларды өз беттерімен
  • жұмыс жасауға, тапсырылған
  • жұмысты мұқият орындауға,
  • алған білімдерін іс-жүзінде
  • қолдана білуге тәрбиелеу
  • Дамытушылығы:
  • Оқыту кезінде оқушыларға түрлі тапсырмалар мен жұмыстар бере отырып, оқушылардың ойлау қабілеттерін, қиялдарын, жадысын, шығармашылық қабілеттерін арттырып, сабаққа қызығушылықтарын ояту.
  • Білімділігі:
  • Оқушыларға жабық тұқымды өсімдіктердің қосжарнақты класы бөлімін және оған жататын асқабақ және орамжапырақ тұқымдастар туралы мағлұмат беру

Сабақтың түрі: дәстүрлі

  • Сабақтың түрі: дәстүрлі
  • Сабақтың типі: жаңа білім беру
  • Сабақтың әдісі: түсіндіру, тірек-сызбалар,
  • сұрақ-жауап, тапсырмалар.
  • Көрнекілігі: мультимедиялық слайдтар,
  • кеппе шөптер
  • Пәнаралық байланыс: әдебиет, бейнелеу,
  • экология

Сабақтың барысы:

  • І. Ұйымдастыру кезеңі.
  • ІІ. Үй тапсырмасын сұрау
  • III. Үй тапсырмасын қорытындылау
  • ІV. Жаңа сабақ
  • V. Бекіту тапсырмалары
  • VІ. Қорытындылау
  • VIІ. Оқушыларды бағалау
  • VIІI. Үйге тапсырма беру

Үй тапсырмасын сұрау

  • Сұрақтар
  • Білім
  • минуты
  • “Мүшені таны”
  • Жабық тұқымды өсімдіктердің басқа өсімдіктерден айырмашылығы неде?
  • Жабық тұқымдылардың жер бетіне кеңінен таралуының себебі?
  • Жабық тұқымды өсімдіктер қалай ұрықтанады?
  • Жабық тұқымдылардың тұқымы мен жемісі неден пайда болады?
  • Жабық тұқымды өсімдіктердің табиғаттағы және шаруашылықтағы маңызы қандай?
  • Өсімдіктерді түрлерге, туыстарға, тұқымдастарға, кластарға топтастырғанда қандай белгілер негізге алынады?
  • Қосжарнақтылар класына қандай белгілер тән?
  • Даражарнақтылар класына қандай белгілер алынады?
  • Гүлді өсімдіктер қандай кластарға бөлінеді?
  • Сұрақтар!
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • Білім минуты
  • 5
  • 6
  • Көкнәр, алабота, асқабақ,
  • орамжапырақ, құлқайыр, раушангүлділер,
  • бұршақ, алқа, ерінгүлділер, күрделігүлділер
  • тұқымдастары
  • Қосжарнақтылар класына
  • қандай өсімдіктер жатады?
  • 1
  • Қосжарнақты өсімдіктер табиғатта кең
  • таралған. Олардың негізгі белгілері
  • тұқымы екі жарнақтан құралады,
  • кіндік тамыры жапырағы тор жүйкелі.
  • Қосжарнақтылар класына шамамен
  • 325 тұқымдас, 10 мыңға жуық туыс
  • топтастырылған. Қосжарнақтылар класында
  • өсімдіктердің 170 мың түрі бар деп
  • есептеледі.
  • Қосжарнақтылар класына
  • жалпы сипаттама беріңдер?
  • 2
  • 3
  • Шөптекті, бұта немесе кішкене ағаш түрінде өсетін қосжарнақты
  • өсімдіктер тобы. Біржылдық немесе көпжылдық өсімдіктер.
  • 700-ге жуық түрлері бар. Қазақстанда көкнәр тұқымдастардың
  • 44 түрі өседі, жапырағы кезектесіп орналасады.
  • Бөбешік жапырақшалары болмайды, сүтті шырын бөліп
  • шығаратын өзекті жүйелері жақсы дамыған. Гүлі қосжынысты,
  • тостағанша жапырақшасы-2, күлтесі-4. Аталығы көп, аналығы да
  • көп жеміс жапырақшасынан кұралған. Жемісі-қауашақ тұқымдары
  • ұсақ, түсі қара болып келеді. Көкнәрлар тұқымдасының формуласы:
  • жабайы көкнәр Т2К2+2А∞Ж∞.
  • Көкнәр тұқымдастарына сипаттама
  • қызылша, шпинат, көкпек, сораң,
  • алабота, теріскен, сексеуіл,
  • бұйырғындар жатады
  • Алабота тұқымдасына
  • жалпы сипаттама беріңдер?
  • 4
  • Бұта немесе кішкене ағаш түріндегі
  • алабота тұқымдас өсімдіктердің бір
  • туысы. Қазақстанда 3 түрі өседі.
  • Олар қара сексеуіл, ақ сексеуіл
  • және бұта сексеуіл деп аталады.
  • 5
  • Сексеуіл қандай өсімдік?
  • 6
  • Қосжарнақты өсімдіктер мен
  • даражарнақты өсімдіктердің
  • айырмашылығы?
  • Тұқымжарнақ
  • Жапырақтарының жүйкеленуі
  • Тамырлар жүйесі
  • А
  • Қ
  • А
  • Қ
  • Б
  • С
  • А
  • А
  • Қ
  • А
  • Қ
  • Б
  • С
  • А
  • Ы
  • Қ
  • Т
  • Қ
  • Б
  • Ж
  • Ы
  • Ұ
  • М
  • Д
  • Ы
  • А
  • Қ
  • А
  • Қ
  • Б
  • С
  • А
  • Ы
  • Қ
  • Т
  • Қ
  • Б
  • Ж
  • Ы
  • Ұ
  • М
  • Д
  • Ы
  • Ы
  • У
  • Т
  • Қ
  • А
  • А
  • Қ
  • А
  • Қ
  • Б
  • С
  • А
  • Ы
  • Қ
  • Т
  • Қ
  • Б
  • Ж
  • Ы
  • Ұ
  • М
  • Д
  • Ы
  • Ы
  • У
  • Т
  • Қ
  • А
  • Ы
  • Т
  • Қ
  • А
  • Н
  • Р
  • С
  • О
  • А
  • Ж
  • А
  • Қ
  • А
  • Қ
  • Б
  • С
  • А
  • Ы
  • Қ
  • Т
  • Қ
  • Б
  • Ж
  • Ы
  • Ұ
  • М
  • Д
  • Ы
  • Ы
  • У
  • Т
  • Қ
  • А
  • Ы
  • Т
  • Қ
  • А
  • Н
  • Р
  • С
  • О
  • А
  • Ж
  • Л
  • А
  • Т
  • О
  • Б
  • А
  • А
  • Қ
  • А
  • Қ
  • Б
  • С
  • А
  • Ы
  • Қ
  • Т
  • Қ
  • Б
  • Ж
  • Ы
  • Ұ
  • М
  • Д
  • Ы
  • Ы
  • У
  • Т
  • Қ
  • А
  • Ы
  • Т
  • Қ
  • А
  • Н
  • Р
  • С
  • О
  • А
  • Ж
  • Л
  • О
  • А
  • Т
  • О
  • Б
  • А
  • Л
  • А
  • А
  • Т
  • А
  • А
  • Қ
  • А
  • Қ
  • Б
  • С
  • А
  • Ы
  • Қ
  • Т
  • Қ
  • Б
  • Ж
  • Ы
  • Ұ
  • М
  • Д
  • Ы
  • Ы
  • У
  • Т
  • Қ
  • А
  • Ы
  • Т
  • Қ
  • А
  • Н
  • Р
  • С
  • О
  • А
  • Ж
  • Л
  • О
  • А
  • Т
  • О
  • Б
  • А
  • Л
  • А
  • А
  • Т
  • А
  • Қ
  • А
  • Б
  • А
  • Қ
  • С
  • А
  • Қ
  • А
  • Қ
  • Б
  • С
  • А
  • Ы
  • Қ
  • Т
  • Қ
  • Б
  • Ж
  • Ы
  • Ұ
  • М
  • Д
  • Ы
  • Ы
  • У
  • Т
  • Қ
  • А
  • Ы
  • Т
  • Қ
  • А
  • Н
  • Р
  • С
  • О
  • А
  • Ж
  • Л
  • О
  • А
  • Т
  • О
  • Б
  • А
  • Л
  • А
  • А
  • Т
  • А
  • З
  • Ы
  • Қ
  • А
  • Б
  • А
  • Қ
  • С
  • А
  • Ш
  • Л
  • Ы
  • Жаңа сабақ
  • Тақырыбы:
  • Асқабақ пен орамжапырақ тұқымдастар қосжарнақтылар класына жатады. Бұлар -бақша өсімдіктері. Онда өсірілетін өсімдіктерді бақшада өсетін дақылдар деп есептейді. Бақшада негізінен асқабақ тұқымдас өсімдіктер өсіріледі. Асқабақ, қарбыз, қауын, қияр-бақшада өсірілетін қосжарнақты өсімдіктер. Қазір бақша өсімдіктерінің 900 түрі белгілі. Қазақстанда 9 түрі бар. Бұл өсімдіктердің көпшілігі бізге бұрыннан таныс.
  • Бақша өсімдіктерінің негізгі ерекшеліктері-шөптекті, біржылдық өсімдіктер. Қазақстанда асқабақ тұқымдастарға жататын көпжылдық өсімдіктің бір түрі Қаратау маңында кездеседі. Ол- құтырған қияр деп аталады. Өркендері шырмалып немесе төселіп өседі, яғни олар- жатаған сабақты өсімдіктер. Бұлардың сабағында мұртшалары бар. Мұртша- өзгерген өркен.
  • Асқабақ тұқымдастар тропиктік және субтропиктік елдерде таралған. Олар - негізінен алғанда мәдени өсімдіктер.
  • Құтырған қияр
  • Көпжылдық өсімдік
  • Асқабақ тұқымдастар ұзын сағақты, жай жапырақты болады. Гүлдері жапырақ қолтығында, шашақты гүлшоғыр түрінде немесе жеке өседі. Көпшілігі даражынысты, қосжыныстылары да кездеседі.
  • Мысалы, жабайы өсетін итжүзім (переступень)- екі үйірлі, көпжылдық өсімдік. Оның тамыры өте жуан. Сабақтары-жіңішке, жемісі-нағыз жидек. Халықтық медицинада тамырын іш босатуға пайдаланады.
  • Итжүзім
  • (переступень)
  • Екі үйлі өсімдік

Асқабақ тұқымдастары

  • Асқабақ тұқымдастардың гүлінде жіңішке 5 тостағанша жапырақшалары, 5 тұтасқан күлтесі бар. Аталығы 5-еу, оның 4-еуі тұтасып, екі-екіден біріккен. Бір аталығы бос тұрады. Кейде 5 аталық тұтасып, гүл ортасында бағана түзеді. Аталық тозаңдығы- имек. Аналық жатыны-үш ұялы. Жемісі-қабақ (тыквина). Қабақ деген- өсімдіктердің сырты қатты, шырынды жеміссерігі болатын жидектес жемісі. Асқабақ тұқымдастарының тұқымы өте көп болады. Бір тұқымды түрлері де бар (мысалы, мексикалық чайот)
  • Чайот
  • Бір тұқымды

Қияр- көкөністік өсімдік. Гүлдері дара жынысты. Бір өсімдікте аталық та, аналық та гүл кездеседі. Құрамы 95-98% судан тұрады. Корнишоны – кішкентай маринадталған қиярлар кеңінен танымал.

  • Қияр- көкөністік өсімдік. Гүлдері дара жынысты. Бір өсімдікте аталық та, аналық та гүл кездеседі. Құрамы 95-98% судан тұрады. Корнишоны – кішкентай маринадталған қиярлар кеңінен танымал.
  • Қиярдың гүлі
  • Қияр

Қауын – біржылдық щөптекті өсімдік. Көпшілігі даражынысты, қосжыныстылары аз кездеседі. Жемісі - қабақ 20кг дейін тартады.. Жемісінен:

  • Қауын – біржылдық щөптекті өсімдік. Көпшілігі даражынысты, қосжыныстылары аз кездеседі. Жемісі - қабақ 20кг дейін тартады.. Жемісінен:
  • қауынқақ, қауынқұрт, бал-бекмес
  • алады. Оның құрамында-
  • 60 % қант болады.
  • Қауынның тұқымынан
  • 25-30 % тағамдық май алынады.
  • Асқабақ – ірі жемісті тағамдық, дәрілік, малазықтық және сәндік, біржылдық шөптекті өсімдіктер. Оның ұзындығы 5 метрге жететін жатаған сабағы болады. Бес қырлы сабағына тікенектер өскен. Жай жапырақтарына қарама- қарсы орналасқан мұртшасы бар. Мұртша- түрін өзгерткен өркен, жатаған сабағы нәзік болғандықтан, жан-жағындағы басқа өсімдікке оралуға тірек үшін қажет. Жапырағы-ірі, тақтасының жиегі 5 салалы тілімделген жай жапырақ. Гүлі даражынысты, бірүйірлі, жапырақ қолтығында жеке-жеке өседі. Аталық гүлдер- ұзын гүлсағақтарда, аналық гүл- қысқа гүлсағақтарда болады. Жатыны ұзарып, төмен орналасқан. Сонда аталық гүлінің формуласы Т(5)К(5)А(2)+(2)+1Ж0 , ал аналық гүлінің формуласы Т(5)К(5)А0Ж(3) . Жемісі- қабақ.
  • Жемісінің салмағы 100кг жететін түрлері де бар.

Орамжапырақгүлділер. Шаршыгүлділер тұқымдасы

  • Орамжапырақгүлділер. Шаршыгүлділер тұқымдасы
  • Олар шөптекті, кейде шала бұталы қосжарнақты өсімдіктер. Ғаламшарымызда орамжапырақгүлділер тұқымдасына жататын 3000-ға жуық түрлері бар. Жапырақтары кезектесіп орналасады, бөбешік жапырақтары болмайды. Қосжынысты гүлі шаршы (крест) болып орналасқандықтан, орамжапырақгүлді өсімдіктер шаршыгүлділер тұқымдастары деп аталған. Гүлі шашақ гүл шоғырына жиналған. Тостағанша жапырақшасы 4, күлтесі 4-еу, аталығы 6-ау, оның 4-еуі ұзын, 2-еуі қысқа, аналығы 2 жеміс жапырақшасынан тұрады. Жемісі – бұршаққын немесе бұршаққынша.
  • Орамжапырақгүлділер тұқымдасының көпшілігі халық шаруашылығында маңызды рөл атқарады. Орамжапырақ, шомыр, шалғам, тарна – көкөніс өсімдіктері.
  • Қыша, ақжелкек – татымды; рапс, арыш – майлы; ақбасқурай –дәрілік өсімдіктер. Қышабас, жұмыршақ тәрізді арамшөптер де бар.
  • Орамжапырақгүлділер (шаршыгүлділер) тұқымдасы гүлінің формуласы: жабайы шомырдікі – Т2+2К4А2+4 Ж(2).
  • Орамжапырақтардың түрлері:
  • 1 –аққауданды;
  • 2– қызылқауданды;
  • 3 – савой орамжапы-
  • рағы
  • Брокколи
  • Түсті орамжапырақ
  • Брокколи
  • Брюссель орамжапырағы

Қышабас

  • Қышабас, жұмыршақ – орамжапырақ тұқымдастардың ішіндегі арамшөптері
  • Ұзын сағақты, жай жапырақ, гүлшоғыры шашақ, даражынысты және қосжынысты. 900 түрі бар. Қазақстанда 9 түрі бар.
  • Шөптекті, шала бұталы, жапырақтары кезектесіп орналасады, гүлі шаршы болып келеді. 3000-ға жуық түрі бар.

Сергіту сәті.

  • Сергіту сәті.
  • Асқабақтан жасалған тағамдар
  • Жерде жатып желіндейді
  • Күз түскенше желінбейді
  • Үндеместен төлдеп жатыр
  • Су беріңдер шөлдеп жатыр
  • Қауын-қарбыз
  • Отыз көйлек киінген
  • Бір түйме жоқ ілінген
  • Орамжапырақ
  • Сопақша көк өңі бар
  • Пайдалы, мөлдір сөлі бар
  • Піскен кезде жияр
  • Оның аты...
  • Қияр
  • Іші сары, сырты қатты
  • Дәні-дәрі, дәмі-тәтті
  • Пісіріп жесең, ас-тамақ
  • Оның аты....
  • Асқабақ
  • Қарбыз
  • Бұл не деген көп киім
  • Жетпіс қабат көк киім
  • Түймелеуге жетпейді
  • Жаңбыр одан өтпейді
  • Қырыққабат
  • «Биологиялық почта»
  • ойыны
  • Зертханалық жұмыс №9
  • Бірүйлі өсімдік асқабақ тұқымдастарының талдау
  • Құрал-жабдықтар: тұқымдастың кеппе өсімдіктері, асқабақтың кептірілген аталық және аналық гүлдері, ол болмаса-жеке бейнеленген гүлдерінің кестесі, суреттері, ұлғайтқыш құрал.
  • Асқабақ неге бірүйірлі, біржынысты өсімдік екенін түсіндіріңдер.
  • Асқабақтың аталық гүлін және аналық гүлін анықтап қарап, құрылысын жазыңдар.
  • Асқабақ гүлінің суретін салып, гүлдерінің ерекшеліктерін айтыңдар.
  • Асқабақтың аталық гүлі
  • Асқабақтың аналық гүлі
  • Асқабақ тұқымдастарының гүлінің құрылысы
  • Асқабақ: А — аталық гүлдің тігінен кесіндісі;
  • Б — аталық (біріккен аталық); В — аналық гүлдің кесіндісі;
  • Г —аналық(жатын); Д — жатынның кесіндісі.
  • Асқабақтың бірүйлі, даражынысты өсімдік
  • екенін анықтады.
  • Асқабақтың аталық гүлін және аналық
  • гүлінің құрылысын анықтады.
  • Асқабақ гүлінің суретіне қарап, гүлдерінің
  • ерекшеліктерін анықтады.

  • Үйге тапсырма:
  • Асқабақ және орамжапырақ тұқымдастары тақырыбын оқу, кесте толтыру


Достарыңызбен бөлісу:




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет