Сабақтың тақырыбы: Қасым хан Сабақтың мақсаты
жүктеу/скачать 0,66 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- VІІ. Үйге тапсырма: Тақырыпты оқу Кесте толтыру Қасым ханның тұсындағы аса маңызды тарихи оқиғалар
- VІІІ. Бағалау: Өзін-өзі бағалау парағы
- Қасым ханның қасқа жолы
VІ. Қорытынды: Кері байланыс: / тақтаға масировкының, мусор шелегінің, сандықтың суреті ілінеді. Оқушылар бүгінгі сабақ туралы өз ойларын жазып, үш суреттің біреуіне салады. VІІ. Үйге тапсырма: Тақырыпты оқу Кесте толтыру Қасым ханның тұсындағы аса маңызды тарихи оқиғалар
VІІІ. Бағалау: Өзін-өзі бағалау парағы
Қасым ханның қасқа жолы — қазақ халқының хандық дәуіріндегі әдет-ғұрыптық заң ережелерінің жиынтығы. Қасым хан хандық құрған кезде (1511 - 23) ел басқару ісінде қолданылған. Негізі орта ғасырларда Қыпшақ, Шағатай ұлыстары қолданған «ярғу» заңынан (қазақша «жарғы» - хақиқат деген ұғымды білдіреді) алынған. Қасым хан өзі билік құрған кезеңде қазақ халқының этникалық аумағын кеңейту барысында әдет-ғұрыптық заңдарға арқа сүйеді. Тіпті шариғат қағидасын мығым ұстанған отырықшы аудандар да Қасым ханның қол астына өткен соң, әдет-ғұрыпқа сүйенген қазылық биліктерге жүгіне бастады. Қасым хан өз заңында Құран талаптарына қайшы келмейтін қазақи ғұрып ерекшеліктерін сақтады. Мысалы, жеті атаға дейін үйленбеу, әмеңгерлік, құдалық жол-жоралар, қазылық билік, т.б. Ол халықтың көкейінен шыққан әрі ежелден келе жатқан билік дәстүрді, әдет-ғұрыптық «жарғыны» жаңғыртып, күшейтті. Бұл заңға енген ережелер: мүлік заңы (жер дауы, мал-мүлік дауы); қылмыс заңы (кісі өлтіру, талау, шапқыншылық жасау, ұрлық қылу); әскери заң (қосын жасақтау, аламан міндеті, қара қазан, тұлпар ат, ердің құны т.б.). елшілік жоралары (майталман шешендік, халықаралық қарым-қатынастағы сыпайылық, әдептілік, ибалылық); жұртшылық заңы (шүлен тарту, ас, той, мереке, думан үстіндегі ережелер, ат жарыс, бәйге ережелері, жасауыл, бекеуіл, тұтқауыл міндеттері). Бұл жарғы халық арасында ілтипатпен «Қасым ханның қасқа жолы» деп аталып кетті. «Қасқа жолдың» қағидалары өзгерусіз XVII ғасырға жетіп, Есім хандық құрған тұста (1598 - 1645) «Есім ханның ескі жолы» деген жаңа атқа ие болды. Тәуке ханның тұсында (1680 - 1708) бұл заң әлі де шариғат қағидасымен боялмай, ежелгі билер жасаған қалпын жақсы сақтады. Құба қалмақтың жортуыл шапқыншылығына байланысты тарихи-саяси жағдайдың аса шиеленіскен қиын кезеңінде сұңғыла ойшыл билер бес тараудан тұратын ежелгі ережелерге тағы да екі тарау қосып, «Жеті жарғы» (Жеті хақиқат) деп атаған. Тәуке кезінде қосылған бұл екі тарау: жесір дауы; күң дауы. Бұл кезеңде шапқыншылық, кісі өлтіру көп болғандықтан құн дауын өз алдына бөлектен, қылмыс заңына айналдырған. XV - XVIII ғасырларда қолданылған ежелгі жарғының үзінділері халық аузында қысқа-қысқа мәтел сөздер қалпында сақталған. Мысалы, «Қара қылды қақ жару»; «Ердің құнын екі ауыз сөзбен бітіру», «Түгел сөздің түбі бір, түп атасы - Майқы би», «Тура биде туған жоқ, туғанды биде иман жоқ», т.б.[1]
Қазақстанда 11 ғасырдан сақталған сәулет өнері ескерткіші. Қазіргі Тараз қаласының батыс шетінде орналасқан. Айша бибінің сүйген жары. Қазақтың хандық дәуіріндегі идеологиясының негізгі тұрғысы: барлық Алаш - бір кісінің баласы, бәріміз де Қазақ байдан тарадық деген көзқарас - осы тұтастықтың айқын көрінісі болатын. Әуелде Қазақ деген кісі болады. Оның үш ұлы болады: Үлкен ұлының аты қалай аталды. 14 ғ. орталығында құрылған мемлекет. Ол Шағатай әулеті иеліктерінің шығыс бөлігінде қалыптасты. Бұл мемлекеттің негізін қалаған Тоғлық Темір (1348—1362) болды. Орта жүздің руларының бірі. 1456–1457 жылдары Әбілқайыр хан қандай қолбасшы басқарған ойраттармен Сығанақ маңындағы шайқаста күйрете жеңілуіне алып келді. «Шақырады көктем» Әні: Ә. Бейсеуов Сөзі: Т.Молдағалиев 1. Елестеттім көктемді гүл ашқан, Көздеріңе ғашықпын нұр шашқан. Алыстарға жетеле, еремін. Сені ғана бақыт деп сенемін. Қ-сы:
Ақ шуақтай таңдағы, Аялай бер арманым, аялай бер! Сандуғаштар жырлаған, Көктемдерге бір барам, Шақырады біздерді көгорай бел! 2. Қолыңды бер, жатсынба, арманым, Сәуледей боп аяла таңдағы. Шақырады жас көктем гүлімен, Шақырады жасыл бақ жырымен. Қ-сы
Жарияланды 19-05-2014, 23:18 Категориясы: Тарих І Қызығушылықты ояту сатысы: «Жасырын микрофон» дауысын естіген соң Мұғалім: «Бұл кім деп ойлайсыңдар?» деп сұрайды Оқушылардың ықтимал жауабы: ғұндар немесе ғұн жауынгері екенін айтады. Мұғалім: «Ендеше бүгін біздің сабақта ғұн жауынгері рухы қонақта. Ол біздің жұмысымызды бағалаушы, көңілі толған оқушыға ғұн көсемі - Аттила бейнесі бар медальондар ұсынады. Алдарыңызда ғұн құмырасы тұр, алған медальондарды әр оқушы өз құмырасына жинайды. Сабақ соңында сендер осы медальондар арқылы бағаланатын боласыздар. Оның сіздерге бірінші тапсырмасы: «Ғұндар деген кімдер, Ғұн мемлекеті қандай мемлекет?» 6 топ бір - бірден өз білгендерін бір сөзбен айту керек: «Ассоциация құру» Оқушылар ауызша ассоцация жасағаннан кейін интерактивті тақтада слайдтан дайын түрінде көрініп нақтыланады: Қытай деректерінен белгілі Алғашқы шаньюй - Моде б. з.. б. 4 ғ.- б. з. 3 ғ Шаньюй туысқандары - түменбасы 24 ру, әр рудан - 10000 әскер Қытаймен соғысты әскери - демократиялық мемлекет Оқушылардың ықтимал жауаптары: Өйткені... ғұндар басқа елдерге жорық жасаған Өйткені.... ғұндардан сақтану үшін Қытай елі әлемнің жеті кереметтерінің бірі - Ұлы Қытай қорғанын салуға мәжбүр еткен Өйткені... ғұндар жауынгер халық болған өйткені... ғұндардың батыр көсемі Мөде, Чжи - чжи, Еділ (Аттила) сияқты ержүрек ұлдары болды және олар жеңілуді білмеген шебер әскербасшылары болған Мұғалім: Өйткені олар Батысқа қоныс аударып «Халықтардың ұлы қоныс аударуын» жасады ІІІ. Мағынаны тану сатысы: 1. Мәтінмен жұмыс жасалады. Топтарға мәтін бөліктері бойынша тапсырмалар беріледі. Әр топ өз жұмыстарын топта ақылдаса отырып презентациялайды «Халықтардың ұлы қоныс аударуы» туралы әңгімелейді «Ғұндардың Рим империясын басқаруы» «Ғұн жорықтарының маңызы» Сипаттама беру «Ғұндардың жеңу себептері» « Тарихтағы ғұндардың сипаттамасын табу» «Аттила - ержүрек ғұн көсемі» 2. «Сиқырлы торкөздер» блиц - турнир Ақылды Әдепті 1 Суретті сұрақ 2 Бейне сұрақ 3 Бейне сұрақ Шарты: Интерактивті тақтада көрсетілетін сиқырлы торкөздерді ашқанда ашылған торкөздегі сұрақтарды топтар өз реті саны қарай таңдайды, торкөздерге жасырынған сұрақтарға жауап береді Әр дұрыс жауапқа ғұн көсемі - Аттила бейнеленген медальон беріледі, әр топтағы дұрыс жауап берген оқушы өз қыш құмырасына ұпай жинайды «Сиқырлы торкөздер» ойынының тапсырмалары
ІІІ. Ой - толғаныс сатысы "Алты қалпақ" әдісі І топ «Ақ қалпақтылар» тобы: Ғұндардың Қазақстан аумағы бойынша қоныс аударуын сызба картадан белгіле Халықтардың ұлы қоныс аударуын карта сызбада сызу ІІ топ: «Сары қалпақтылар» - Интерактивті тақтада тірек - сызба құру: «Ғұндардың соғыстарда жеңу себептері» ІІІ топ: «Қара қалпақтылар»- «Ғұндардың қоныс аударуы мен жорықтарының зардаптары ІV топ: «Көк қалпақтылар» тобы - Венн диаграммасы арқылы ортақ белгілерін табу «Ғұн жауынгері мен сақ жауынгері» V топ: «Жасыл қалпақтылар» тобы - РАФТ әдісі арқылы «Ғұн көсеміне хат» VІ топ: «Қызыл қалпақтылар» тобы - Шығармашылық жұмыс: 5 жолды өлең құрастыру Үй тапсырмасын күнделіктеріне белгілейді Бағалау 
жүктеу/скачать 0,66 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||