Қазақстанның өзенсуының шығыны мен жылдықағыны туралы білу және қоректенуі мен режимінің ерекшеліктерін түсіну,өзен суларының шаруашы-лықта қолданылуын білу
Күтілетін нәтиже
Қазақстанның өзенсуының шығыны мен жылдықағыны туралы біледі және қоректенуі мен режимінің ерекшеліктерін түсінеді,өзен суларының шаруашы-лықта қолданылуын біледі
Негізгі идеялар
Өзен суларының шығыны мен жылдық ағыны мен өзендердің қоректенуі мен режимі туралы оқып біледі
Оқыту құралдары
Қазақстанның физикалық картасы,өзен суреттері
Тапсырмалары
Жұмыс дәптері
Сыни тұрғыдан ойлауға сұрақтар «Ой қозғау»
Топтық жұмыс «Мәтінмен жұмыс»
Сұрақ-жауап «Не ұқтым?»
Сабақ бойынша мұғалімнің жазбалары: (мұғалім және оқушы немен айналысады)
І.Үй тапсырмасы:Жұмыс дәптері. Басбармақ арқылы бағалау
ІІ.Сыни тұрғыдан ойлауға сұрақтар (5 минут) Мадақтау арқылы бағалау
1.Өзен суының шығыны дегеніміз не?
2.Өзеннің жылдық ағыны дегеніміз не?
3.Өзендердің қоректенуі мен режимі дегеніміз не?
Мадақтау арқылы бағалау
ІІІ. Жаңа сабақ: Топтастырып,постер қорғату
Өзен суының шығыны жылдық ағыны.
Өзеннің шығыны дегеніміз – өзеннің су қимасынан бір секунд ішінде ағып өткен су мөлшері. Әдетте текше метр (м³) есебінен өлшенеді. Қазақстанда ең суы мол өзені – Ертіс. Көп жылдық орташа су шығыны 880 м³/сек.
Өзеннің жыл бойы ағып шыққан су шығынын жылдық ағын дейміз.
Ертістің жылдық ағыны 28 млрд м³.
Өзеннің қоректену көздері
Қар-жаңбыр
Қар
Мұздықтар
Жер асты сулары
Орманды дала, дала зоналарының өзендері
Биік таулы өзендер
Оқушыларды топтастыру арқылы постер қорғату
1 топ:Өзен суының шығыны
2 топ:Өзен суының жылдық ағыны
3 топ:Өзендердің қоректенуі
4 топ:Өзен режимі
Бағалау. Екі жұлдыз,бір ұсыныс арқылы бағалау
ІV.Сабақты бекіту:
1.Су шығыны дегеніміз не?
2.Жылдық ағын дегеніміз не?
3.Өзеннің қоректенуі дегеніміз не?
4.Өзен режимі дегеніміз не?
Мұғалімнің бағалауы
Кейінгі тапсырма
Кескін картаға теңіз,өзен-көлдерді түсіру
Кейінгі оқу
Алаптар бойынша Қазақстанның ірі өзендеріне сипаттама
32 сабақ 8 сынып
4 апта
5 күн
3-5 сабақ
Сабақтың тақырыбы
Алаптар бойынша Қазақстанның ірі өзендеріне сипаттама
Сілтеме
Жоспар, оқулық,қосымша мәліметтер
Жалпы мақсаты
Өзен алаптарын білу,алаптарға құятын өзендердің ерекшеліктерін түсіну және өзендердің шаруашылықта маңыздылығын анықтау
Күтілетін нәтиже
Өзен алаптарын біледі,алаптарға құятын өзендердің ерекшеліктерін түсінеді және өзендердің шаруашылықта маңыздылығын анықтайды
Негізгі идеялар
Қазақстанның өзендері құятын сыртқы және ішкі алаптар мен олардың құятын өзендерінің ерекшеліктерін,олардың шаруашылықта маңыз-дылығын оқып біледі
Оқыту құралдары
Қазақстанның физикалық,климаттық карталары
Тапсырмалары
Сұрақ-жауап
Сыни тұрғыдан ойлауға сұрақтар «Ой қозғау»
Топтық жұмыс «Мәтінмен жұмыс»
Сұрақ-жауап «Не ұқтым?»
Жұмыс дәптері
Сабақ бойынша мұғалімнің жазбалары: (мұғалім және оқушы немен айналысады)
Ұйымдастыру:1.Сынып оқушыларына жағымды ахуал туғызу,алаптар арқылы топтастыру
І.Үй тапсырмасы:1.Өзендердің су шығыны мен жылдық ағын,өзендердің қоректенуі мен режимі
Басбармақ арқылы бағалау
ІІ.Сыни тұрғыдан ойлауға сұрақтар Мадақтау арқылы бағалау
1.Алаптар дегеніміз не?
2.Өзендердің қай өзенге құятының қалай анықтаймыз?
3.Олардың шаруашылықта маңызықандай?
Мадақтау арқылы бағалау
ІІІ. Жаңа сабақ: Топтастыру,постер қорғау
Солтүстік Мұзды мұхит алабы:Ертіс - Солтүстік Мұзды мұхит алабының басты өзені. Оның ұзындығы 4248 км, тек 1700 км-ге жуық бөлігі ғана Қазақстан жері арқылы ағып өтеді. Ол Қытайдан Бала Ертіс деп басталып, Қазақстанда Қара Ертіс деп аталып, Жайсан көліне келіп құяды. Көлден ағып шыққанда өзен Ақ Ертіс немесе Ертіс деп аталады да, Ресей аумағындағы Обь өзеніне барып құяды. Ертіс алғашқыда белесті-төбелі жазықпен ағып, Алтайдың Нарын, Қалба жоталары, т.б. тау сілемдерінің аралығындағы тар шатқалдармен Өскемен қаласына дейін ағады. Оған Семей мен Өскемен қаласының аралығында көптеген салалар келіп құяды. Бұлардың ішіндегі суы мол әрі ең ірісі - Бұқтырма өзені. Ертіс өзенінің бойында Бұқтырма сағасынан төменіректе Бұқтырма СЭС-і салынған.
Ішкі алаптар.Каспий теңізінің алабы:Жайық өзені - Орал тауынан басталып, Батыс Қазақстанды солтүстіктен оңтүстікке қарай кесіп өтіп Каспий теңізіне құяды. Жайықтың ұзындығы 2428 км, республика жеріндегі ұзындығы 1082 км.
Арал теңізінің алабы.Сырдария өзені:Қазақстаннан тысқары жатқан Орталық Тянь-Шань тауларынан басталады. Өзеннің ұзындығы 2212 км. Орта және төменгі ағысында (1400 км) республика жерімен өтеді. Өзен алабында өзен суын толықтырушы 1700 мұздық бар. Таудағы қар мен мұздықтардың көктем мен жаз мезгілінде еруінен деңгейі бірнеше рет көтеріледі.
Балқаш - Алакөл алабы.Бұл алаптың ең үлкен өзені - Іле. Іле өзені Шығыс Тянь-Шань тауларынан басталатын Текес және Күнгес (Күнес) өзендерінің қосылуынан пайда болады. Текес өзенінің құяр сағасынан өзеннің жалпы ұзындығы 1439 км, оның Қазақстан жеріндегі ұзындығы 815 км. Республика шегіндегі ірі салалары:Түрген,Талғар,Қаскелең,Күрті,Шілік,Шарын,Өсек.
IV.Сабақты бекіту.
Оқушыларды топтастыру арқылы постер қорғату
1 топ:Солтүстік мұзды мұхит алабы
2 топ:Каспий теңізінің алабы
3 топ:Арал теңізі алабы
4 топ:Балқаш-Алакөл алабы
Бағалау. Екі жұлдыз,бір ұсыныс арқылы бағалау
ІV.Сабақты бекіту:
1)1.Сыртқы алап және оғанқұятын өзендер. 2.Ішкі тұйық алап және оған құятын өзендер
