Сабақтың тақырыбы:
|
Электр кернеуі. Вольтметр. Электр тізбегі.
|
Сабақтың мақсаты:
|
1. Электр өрісінің энергиясы өзге энергияға түрленетін мысалдар арқылы түсіндіру қызығушылығын арттыру.
2. Вольтметрдің тізбекке қалай жалғанатынын тәжірибе жүзінде тізбекке жалғап үйрену, кернеудің формуласын есептер шығарғанда қолдана білуге схемалар бойынша аспаптарды жалғап үйрену.
3. Оқушыларды ұқыптылыққа, қауіпсіздік ережесін қадағалап үнемі есте сақтауына ықпал етіп тәрбиелеу физикалық мәдениеттілігін, сауаттылығын есептер шығару барысында қалыптастыру, пәнге деген қызығушылығын арттыру.
|
Сабақ түрі:
|
Топпен жұмыс істеу.
|
Сабақтың әдіс-тәсілі:
|
ОТҚ технологиясының кластері(топтастыру, миға шабуыл,Іnsert әдісі)..
|
Пән аралық байланыс:
|
Техника, табиғат, күнделікті өмір
|
Көрнекілік:
|
Формулалар жазылған плакат, әр түрлі деңгейлі есептер (слайд). Электр тізбегінің сызба нұсқалары,шартты белгілер кестесі.
|
Қолданылатын аспаптар:
|
Вольтметр, амперметр, кілт,тағанға орнатылған шам, жалғағыш шам, ток көзі.
|
Сабақтың барысы: 1.Ұйымдастыру кезеңі – сынып оқушыларының назарын сабаққа шоғырландыру.
Өткен материалды пысықтау. “Зеректер елінде”
1
|
ЭҚК
|
|
6
|
бөгде жұмыс
|
Аб=q
|
2
|
ток күші
|
|
7
|
электр заряды
|
q=It
|
3
|
1 В
|
|
8
|
электр заряды
|
|
4
|
1 А
|
|
9
|
ток күшін өлшейтін құрал
|
амперметр
|
5
|
1 Кл
|
|
10
|
Тізбекке
А
жалғанады
|
тізбектей
|
Жаңа сабақ.
Мағананы таны. Ой толғау.
Токты тудыратын электр өрісінің жұмысы тек ток күшіне ғана емес, сонымен қатар кернеуге де тәуелді. Тізбектің берілген бөлігіндегі токтың ондағы заряд бірлігін орын ауыстыру үшін атқаратын жұмысын сипаттайтын физикалық шама электр кернеуі деп аталады.
Кернеу
|
1. Электр өрісінің энергетикалық сипаттамасы
2. Тізбектің берілген бөлігінде токтың ондағы заряд бірлігінің орнын ауыстыру үшін атқарған жұмысын анықтайтын физикалық шама.
|
|
|
|
|
1 Дж = 1В1 Кл
|
|
│U│-│В│
|
Гальвани элементін тұңғыш рет жасаған италья ғалымы А.Вольтаның құрметіне вольт (В) алынған.
|
Вольт
|
Өткізгіш бойымен 1 Кл электр заряды орын ауыстырғанда 1 Дж-ге тең жұмыс істеген кездегі өткізгіштің ұштарындағы электр кернеуіне тең.
|
|
1. Өткізгіш ұштарындағы кернеуді – вольтметр
2. Тізбекке параллель жалғанады
|
Есінде сақта:
|
дымқыл жерде 12 В
|
құрғақ жерде 36 В
|
дейінгі қауіпсіз болып саналады
|
|
1.Тізбектегі ток күшін – амперметр
2. Тізбекке тізбектей жалғанады
|
Есінде сақта:
|
1мА дейінгі ток күші адам организміне қауіпсіз
|
100мА-ден артық ток күші организмге ауыр зақым келтіреді
|
+
|
- +
|
1790 жылы Болон университетінің профессоры Луиджи Гальванидің (1737-1798) әйеліне суық тиіп, оған дәрігер құрбақа сорпасын ішуге кеңес береді. Әзірге әңгіме профессордың әйелінде емес, өзінде.Сонда Луиджи Гальджи Гальвани бақаны ұстап оның терісін сыпырмақшы болып скальпелін бақаның табанына жақындатады.Сонда бақа жиырылады.Осы оқиғадан кейін Гальвани Гальвани «Бұлшық еттер қозғалысындағы электр күші » туралы мақала жаза бастап, оны 1791 жылы жариялауға алып келді. Сөйтіп ол құрбақа нервісі тіптен алыстағы электр зарядын сезетін алыстағы электр зарядын сезетін электроскоп екенін анықтайды. Кейін осы тәжірибелерін жануарларға (қой мен қоянға), адамға жасап көреді.Бірақ осы тәжірибелерін толық түсіндіре алмайды. Ал бұл құбылысты Гальванидің жерлесі Александро Вольта түсіндіріп дәлелдеді. Вольта 1745 жылы дүниеге келіп, 1827 жылы қайтыс болған. Гальваниден 8 жас кіші профессор Тессни университетінде физика кафедрасын басқарды. Көпшілік сүйіспеншілігіне бөленген.
Физикалық құбылыстардың бірі электр құбылысына байланысты электр тізбегін құрастыру.
Электр тогының энергиясын пайдалану үшін ең алдымен ток көзі болу керек, оның энергиясын тұтынушылар пайдаланады.
Электр двигательдері, шамдары, ошақтары және басқа алуан түрлі приборлар электр энергиясын қабылдағыштар немесе тұтынушылар д.а.
Ток көзін, қабылдағышты және тұйықтауыш құрылғыларды өткізгіш сымдар арқылы өзара қосқанда ең қарапайым электр тізбегі жасалады.
Электр приборларын тізбекке қосу тәсілдері көрсетілген сызбалар схемалар деп аталады.
- +
|
гальвани элементі
н/се аккумулятор
|
- +
|
аккумулятор, батарея
|
|
өткізгіш сымдардың қосылуы
|
|
Өткізгіш сыздардың қиылысуы
(қосылыспай)
|
|
кілт
|
|
қысқыштар
|
|
электр қоңырауы
|
+ -
|
генератор
|
|
кедергі (резистор)
|
|
қыздырғыш элемент
|
|
балқыма сақтандырғыш
|
|
гальванометр
|
|
амперметр
|
|
вольтметр
|
“Білімқұмарлар елінде” есептер шығару.
№ 1
С = 50 мкФ конденсатор10 секунл ішінде 400 В кернеуге дейін зарядталады. Зарядталу тогының орташа мәнін тап.
Берілгені:
С = 50 мкФ = 5010-6 С
U = 400 В
t = 10 с
т/к: I-?
|
Шешуі:
|
№497 е/ж
|
|
Берілгені:
t=16 мин=960 с
q=240 Кл
А=1200 Дж
т/к: I-?. U-?
|
Шешуі:
|
№489 е/ж
|
|
Берілгені:
І=25 кА=25000 А
q=25 Кл
т/к: t-?
|
Шешуі:
|
№ 239 де.
|
|
Берілгені:
q=50 Кл
А=800 Дж
т/к: U-?
|
Шешуі:
|
№241 де
|
|
Берілгені:
I=2 А
t= 1 мин= 60 с
A= 45,6кДж=4,56*104 Дж
U-?
|
Шешуі:
|
Сабақты бекіту: Рефлексия. Ой-қорыту
Үйге тапсырма:
Достарыңызбен бөлісу: |