Сабақтың тақырыбы: Электр зарядтарының өзара әсерлесуі. Кулон заңы. Сабақтың мақсаты: Білімділік мақсаты

1. 
   Білімділік мақсаты: оқушыларда электр зарядтарының өзара әсерлесуі, нүктелік заряд ұғымдарын қалыптастыру; Кулон заңының физикалық мағынасын түсіндіру; Кулон заңының формуласын қолданып қарапайым есептер шығару;
   
2. 
   Дамытушылық мақсаты: Оқушылардың білім деңгейін және білім мазмұнының тұрақтылығы мен оны игерудегі іскерлік пен дағдыны бақылау.
   
3. 
   Тәрбиелік мақсаты: Адамгершілікке, ұқыптылыққа, алғырлыққа, отансүйгіштікке, табиғатты аялауға, сыйластық пен әдептілікке баулу.
   

1. Сәлемдесу;

2. Оқушыларды түгендеу;

3. Сынып болмесінің тазалығын тексеру;

4. Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру (жұмыс орны, отырыстары, сыртқы түрлері);

5. Оқушылардың назарын сабаққа аудару.

А) теориялық білімдерін тексеру.

Ә) практикалық тапсырмаларын тексеру.

Б) есептерін тексеру.

1. 
   Электр заряды, электр зарядының екі тегі.
   
2. 
   Зарядталған денелер өзара калай әсерлеседі?
   
3. 
   Электр зарядтарының сақталу заңы қалай тұжырымдалады?
   
4. 
   Атомның құрылысы қандай?
   
5. 
   Элементар электр заряды дегеніміз не?
   

коэффициент

1. Үйкелу кезiнде денелер қалай электрленедi? Бейтарап бөлшектерден (атомдар мен молекулалардан) тұратын денелердiң қалыпты жағдайда заряды жоқ. Үйкелiс процесiнде өз атомдарынан шығып кеткен электрондар бiр денеден екiншiсiне өте алады. Осы кездегi электрондардың жолы атомдар ара қашықтықтығымен шамалас. Бiрақ денелердi ажыратқан соң олар зарядталып қалады: өз электрондарының бiр бөлiгiн берген дене оң, ал сол электрондарды алған дене терiс зарядталады.

Сонымен, денелер электрондарын жоғалтқанда және электрондар алғанда электрленедi, демек, электр зарядын алады. Бұл кезде жаңа электр зарядтары ғайыптан пайда болмайды. Тек электрленушi денелер арасында бұрыннан бар зарядтар екi денеге бөлiнедi: бiр денеден екiншiсiне терiс зарядтар өтедi. (Кейде электрлену иондардың орын ауыстыруына байланысты.)

2. Нелiктен металдардан электр заряды өтедi, ал диэлектриктерден өтпейдi? Диэлектриктерде электрондар өз атомдарының ядроларымен мықтырақ байланысқандықтан дене iшiнде еркiн қозғалмайды. Металдарда электрондар ядролармен әлсiз байланысқан. Сондықтан олардың бiраз бөлiгi өз атомдарынан бөлiнiп дененiң iшiнде еркiн қозғала бастайды (мұндай электрондар – еркiн электрондар деп аталады). Осы электрондар өткiзгiште заряд тасымалдайды.

Тәжiрибенi жалғастырайық. Ендi алып қойған дискiнi екiншi электрометр өзегiне тигiзейiк. Бұл электрометрдiң стрелкасы да тура сондай бұрышқа ауытқиды (бiрiншi электрометр сияқты) (12, б-сурет). Бұдан электрлеу кезiнде екi дискiде модулi жағынан бiрдей заряд алғанын көрсетедi. Осы зарядтардың таңбасы туралы не айтуға болады? Осы сұраққа жауап беру үшiн тәжiрибенi екi электрометрдi металл өткiзгiшпен жалғап аяқтайық. Бiз екi құралдың да стрелкалары төмен түскенiн көремiз. Зарядтардың бейтараптануы, олардың модуль жағынан тең, ал таңбалары қарама-қарсы болғанын көрсетедi (сондықтан олардың қосындысы нөлге тең). Осы және басқа да тәжiрибелер, электрлеу кезiнде денелердiң заряды сақталатынын, яғни толық заряд электрленуге дейiн нөлге тең болса, одан кейiн де нөлге тең болады.

1. 
   §31, 14-жатгығу (1-3) сұрақтарына жауап беру.2) Есептер шығару.
   

десек, Кулон заңын былай жазуға болады, Осыдан,

1. 
   Барлық денелер қандай бөліктен тұрады?
   
2. 
   Атомның құрылысын ата?
   
3. 
   Неліктен кәдімгі жағдайда дененің заряды болмайды?
   
4. 
   Атом үлкен бе, әлде молекула үлкен бе?
   
5. 
   Электрон туралы мәлімет айт.
   
6. 
   Егер дене электронды қосып алса не байқалады
   
7. 
   Денелер қай кезде электрленеді?
   
8. 
   Егер дене электронын жоғалтса онда не байқалады?
   
9. 
   Ядроның құрамын ата.
   
10. 
    Протонның массасы электронның массасынан неше есе үлкен?
    
11. 
    Атомның планетарлық моделін кім ұсынды?
    
12. 
    Атомның өлшемі метрмен? 10^-10 м
    
13. 
    Нейтрон деген қандай бөлшек?
    
14. 
    Ядроның өлшемі атомның өлшемінен неше есе кіші, атомның негізгі массасы неннің масссасы?
    
15. 
    Элементар электр зарядының шамасы нешеге тең?
    
16. 
    Сутек молекуласынан электронның масссасы неше есе кіші? 3700есе
    
17. 
    Р. Милликен қай елдің ғалымы?
    
18. 
    Электр заряды қандай шама? Физикалық
    
19. 
    Өткізгіштер деп нені айтамыз?
    
20. 
    Электроскоп деген не және оның құрамы.
    
21. 
    Аттас зарядтардың әрекеті не?
    
22. 
    Янтарь сөзі нені білдіреді?
    
23. 
    Зарядталған электроскопты пайдаланып дененнің зарядты өткізетіні қалай білеміз?
    
24. 
    Атом неліктен заряд жағынан бейтарап?