Сабақтың тақырыбы: Ән айтамыз, ойнаймыз және оқимыз. «Менің Отаным». Ө. Байділдаев үйрену. Сабақтың мақсаты

Мұртын сипап кун бойы,

Бетін сусыз жуады.

Тысырды аңдып түн бойы,

Тышқанды көп қуады. (Мысық)

• 
  Мақта қызбен мысық» ертегісі куыршактармен көрсетіледі. Бұл қойылымбаланың қызығушылығын оятып, тыңдайтын шығарманы тартымды етіп көрсетеді.
  

Шығармашлық жұмыс: Өзіңнің сүйікті куыршағыңды бейнеле.

Сурет слау кезінде әдемі музыка қойылады.

Қортыу: Баллалардың салған суреттері көрсетіліп, талдау жасалады, бағаланады, Сурсі салуда қанық бояуларды әдемі, ұқыпты қолдануды ескеріп, шығармашылыққа баулимыз.

9-сабақ

Сабақтың тақырыбы: Би музыкасы және caп музыкасы.

«Биші болам өскенде». Т. Тайбеков - үйрену.

«барабан» Б. Долденбаев-тыңдау.

Сабақтың мақсаты: Би өнерінің түрлі қасиеттері мен әдемілігін дәріптеу.

Сабақтың міндеті:

1. 
   Оқушыларды көркемөнерге баулу. Хореографиялық әдіс-тәсілдердің сипаттарымен таныстыру.
   

2.Музыкалық ырғақтық қимылдар жасауға, би өнеріне қызығушылығын арттыру,

3.Ұлттық би өнерін үйренуге, әдет-ғұрып, салт-дәстүрді білуге тәрбиелеу.

Сабақтың барысы:

Қазақтың ұлттық биі «Қара жорғадан» үзінді тыңдалады.

Бұл қандай әуен? Саған таныс па?

Бұл әуенге қандай қимыл жасауға болады?

Қазақтың би өнерінің түп-тамыры ғасырлар қойнауында жатыр. Би жақсылықты әдемілікті,сұлулықты, салт-дәстүр мен әдет-ғұрыпты дәріптейді.

«Қара жоға», «Айжан қыз»,«Келіншек», «Былқылдақ» сияқты ұлттық билерхалық өмірін, оның тұрмыс-тіршілігін би тілімен баяндайды.

Әр бидің өзіне тән ерекшелігі, мінез-құлқы бар. Көкпар, бәйге, қыз қуу, жорға шабыс, қолөнерде - киіз басу, кілем тоқу, ши орау, қазақ үй әбзелдері, ою-өрнек, т.б. Ал бишілер өнерін мың бұралған әсем қимылдарымен көрерменге жеткізеді.

Бишілер суреттері көрсетіледі.

1. 
   Қандай би билеп жүр?
   
2. 
   Биші үстіне қандай киім киген?
   

Сергіту сәті: «Қара жорға» биін билеу.

Оқулықпен жұмыс: Мәтінді окып беру.

Би билейтін музыканың әуені көңілді, жылдам, ширақ орындалса, сапка түзейтін музыка нық, бірқалыпты орындалады.

Музыка тыңдау: Б. Дәлденбаевтың «Барабан» әні - аяқты нық басуға, саппен жүруге ықпал етеді. Әннің ырғағын қол шапалақтап немесе бара­бан, дабылды соғып көрсетсе, баланың сезімі, қабылдауы артады.

Дауысжаттыгуын Б. Байқадамовтың «Айгөлек» әнінің қайырмасына жай екпінде жасатуға болады. Әннің мазмұны, әуені би ырғағына сай келеді.

Ән үйрену: Т. Тайбековтың «Биші болам өскенде» әні - көңілді, ойнақы орындалады. Әннің әуені де, сөзі де баланың қабылдауына жеңіл, тез үйретіледі. Фраза соңындағы жартылык ұзақтықтағы ноталарды созып орындауға назар аудару керек.

Шығармашылық жұмыс: Оқулыкта берілген тапсырманы орындау, сұрақтарға жауап беру.

«Айгелек» дауыс жаттығуына әр түрлі есімдер қойып, би музыкасы- мен орындау.

Айгөлек, айгөлек,

Айдың жүзі доңгелек.

Сен шақырсаң мен керек,

Мен шақырсам сен керек,

Досан деген ер керек!

Осылайша сыныптас достарын биге шақыру.

Ақыл қалта бөліміндегі жаңылтпашты оқып, балалардыц сөйлеу мәнері, сөз саптауы, дыбысты таза айтуы шыңдалады.

Қорыту: Бірнеше суреттерді көрсетіп, билеуге лайық немесе сапқа түзейтін әндерді ажырату

БІЗ ҮЛГІЛІ БАЛАМЫЗ

10-сабақ

Сабақтың тақырыбы: Музыкалық екпін.

«Балақан мен алақан». Е. Хасанғалиев-тыңдау.

«Жай және жылдам». Е. Хасанғалиев - үйрену.

Сабақтың мақсаты: Музыкалық екпін туралы түсінік беру. Жай және жылдаммузыканы ажырата білуге үйрету.

Сабақтың міндеті:

1. 
   Шығарманы кабылдау ынтасын қалыптастыру, Сезімін ояту. Есту есте сақтау қасиеттерін дамыту.
   
2. 
   Талаптануға ізденімпаздыққа, еңбекке тәрбиелеу.
   

Сабақтың барысы:

Құрманғазының «Балбырауын» күйі мен Қорқыттын «Қорқыт» күйі орындалады. (Музыкалык шығарманы мұғалім өз қалауынша өзгертуге болады.

- екі шығарманың орындалуынан кандай айырмашылық байқадың?

«Балбырауын» күйі - жылдам, шабытты орындалса, «Қорқыт» күйі –жай, асықпай, ақырын орындалды.

Оқулықпен жұмыс: «Музыкалык екпін» мәтіні окылады. Берілген суреттерге қарап, шапшаң, жай жылдамдықты табу.

Тасбақаның жүрісі жай.

Қоянның жүрісі жылдам.

Сурет салу жай.

Футбол ойнау жылдам, т.б. өмірмен байланыстырылған мысалдарды келтіре отырып, музыкада жай жылдам екпіндер болатыны айтылады.

Қандайж ылдам әндерді үйрендік? («Биші болам өскенде»)

Қандай ән жай орындалады орындалады? («Бесік жыры»)

Музыка тыңдау: Е. Хасанғалиевтың «Балақан мен алақан» әні нық,жігерлі орындалады. Әпнің әуені, мазмүны баланың кабылдауына жеңіл.

Ән үйрену: «Жай жоне жылдам» әнінің 1-бөлімі асықпай, 2-бөлімі жылдам орындалады, Әндегі жай және жылдам айтуды кол қимылдарымен көрсетіп, дирижерлық ету әлементтерін пайдалану.

Қол шапалақтаумен орындалатын бөлігінде төрттік, сегіздік ұзактықть дәл орындауды қадағалау.

Шығармашылық жұмыс: «Ақыл қалта» бөліміндегі жұмбақтарды шешу.

Қорыту:

• 
  Музыканың екпіні қандай болады?
  
• 
  Екпін деген не?
  

11-сабақ

Сабақтың тақырыбы: Үлкенге - құрмет, кішіге - ізет. Музыка және сөз.

«Мен әдепті баламын». И. Нүсіпбаев - үйрену.

«Біздің ауыл». И. Нүсіпбаев -тыңдау.

Сабақтың мақсаты: Сөз бен дыбыстың бір-бірімен тығыз байланысын түсіндіру. Шығармадағы бейнелерді тануға үйрету. Сөздік корын молайту.

Сабақтың міндеті:

1. 
   Ән сөзі мен мазмүнын үйлестіре орындауға баулу. Ой-сезімін ашу.
   
2. 
   Ән айту дағдысын, сөйлеу мәнерін дамыту.
   
3. 
   Үлкенді сыйлау, кішіге қамқор болуға, еңбек етуге тәрбиелеу. Жануарларға деген сүйіспеншілік, камқорлық сезімін ояту.
   

Сабақтың барысы:

Б. Бейсенованың «Түлпарым» әнінің әуенін тыңдау.

• 
  Әннің сөзі бар ма?
  
• 
  Әннің мазмұны не туралы екенін байқадың ба?
  
• 
  Енді осы әнді сөзімен бірге тыңдайық.
  
• 
  Ән саған ұнады ма?
  
• 
  Біз орындап жүрген әндердің сөз мәтіні болмаса, мазмұны не туралы екенін білер ме едік?
  
• 
  Музыка әлемінде тек музыкалық дыбыстар бар. Үйқасы бар көркем сөз музыкалық дыбыспен үйлесіп, әдемі ән пайда болады.
  

Оқулықпен жұмыс: Ән - әуені, сазы бар музыкалық шығарма.

Өлен - ұйқасы бар көркем сөз.

Ән үйрену:

И. Нүсіпбаевтың «Мен әдепті баламын» әні асықпай, әндете, жұмсақ дауыспен орындалады. Квинта интервалынан аспайтын дауыс диапазоны бар, мазмұны қарапайым балалардың қабылдауына жеңіл,тез үйретіледі.

Әннің мазмұнын аша түсіп, баланың әдептілікке, үлкендерге деген құрметке ынтасын арттыру мақсатында түрлі түсті суреттер көрсетіледі.

Дауыс жаттығуын «Мені үлкендер әдепті деп мақтайды» сөзінің 1 фазасында ажасауты арқылы баланың әнге қызығушылығын ашып мәтінін есте сақтауға ықпал жасау.

Оқулықтағы түрлі түсті сурет бойынша әңгіме ұйымдастыру, мәтінді оқып беру.

Музыканы тыңдау: И. Нүсіпбаевтың «Біздің ауыл» әні - көңілді, сергек ашық шаттық сезіммен орындалады. Ән мазмұны, әуені өмір құбылстарын көріністерін, ауылдың бейнесін, тұрмыс-тіршілігін,әсем табиғатын жырлайды.

Төрт түлік бал бағу, азықтандыру, оларды жыртқыштан қорғау,шаруашылық жұмыстардың түрлерімен таныстыру.

Шығармашылық жұмыс: Ән әуенін тыңдай отырып, ауыл бейнесін суретке салу

Қортыу:«Адасқап гөлдер» дидактикалық ойыны. Ойынның шарты - сызық жүрізу арқылы адасқан төлдерді енесіне тауып беру.

Қой Бұзау

Сиыр Бота

Бие Қошақан


12-сабақ

Сабақтың тақырыбы: Биік, төмен дыбыстар.

Музыка сауаты: Биік, төмен дыбыстар.

Қазақтың халық әні «Алатау» - тыңдау, үйрену.

Сабақтың мақсаты: Биік,төмен дыбыстардың айтылу жоғарылығына қарай ажырата білуге және әнімен айта білуге үйрету.

Сабақтың міндеті:

Үй тазалығын сақтауға, дұрыс тыныс алуға үйрету.

Ән дағдыларын дамыту. Ой-өрісін жан-жақты жетілдіру.

Табиғатты сүюге, аялай білуге тәрбиелеу.

Сабақтың барысы:

Окушылардың ойын өрістетіп, қиялын ұштап, кызығушылығын арт тыру мақсатында саяхат сабақ ұйымдастыру.

• 
  Ал енді бәріміз саяхатқа аттанайық.
  

Саяхат қызықты болу үшін көңілді ән орындау. (Өткен сабақта үйренген әндер айтылады.)

Көркем сурет немесе бейнефильм көрсету арқылы туған жердің та биғаты суреттеледі. Кең-байтақ жомарт дала, бидай, күріш, сұлы, тары егістіктері, биік тау, сылдыраған бұлақ, орманды алқап, жан-жануарлар осының бәрі туған жер табиғаты. Бірнеше балалар туған жерінің табиғатыц суреттейді. Табиғатка серуенге шыққандарын, одан алған әсерлерін әңгімелейді.

• 
  Өзіңді биік таудың шыңына шыкқандай сезін. Енді төмен қара Таудың етегінде жайлау, жайылып жүрген төрт түлік мал, аппақ киі үйлер. Тауға мұқият қарасаң, ол бірде төмен, бірде аласа, бірде биік болып келеді. Музыканың әуені де тауға ұқсайды, биік, тқмен естілегін дыбыстар кездеседі.
  

Оқулықпен жұмыс: «Биік, төмен дыбыстар» мәтіні оқылып, сурет бойынша мәтін пысықталады.

Музыка тыңдау, үйрену: Қазақтың халық әні «Алатау» - жұмсақ тембрлі, кең тыныспен, асыкпай, сазды әуенмен айтылатын ән. Ән әуенінің желісінен, дыбыс козғалысынан тау бейнесін, сұлу табиғатты көруге болады.

Окулықта берілген суретке қарап, әннен үзінді орындау.

«Ақыл қалта» бөліміндегі жұмбақтар шешіліп, баланың ойлау кабілеті шыңдалады.

Шығармашылық жұмыс:

Қалқыған бұлт шыға алмай Алатаудың басына.

Ирелендеп жыландай Жата кетті тасына.

Қыран самғап тайсалмай,

Мұзға такау барады.

Одан әрі аса алмай,

Жартасқа ұя салады.

Үйренген ән, тыңдаган өлең мазмұнын суретпен бейнелеу.

Қорыту: Балалардың салған суреттеріне талдау жасап, бағалау.

Адасқан әріптерді орнына қой:

13-сабақ

Сабақтың тақырыбы: Қатты, ақырын дыбыстар.

Музыка сауаты: Қатты, акырын дыбыстар

«Бәсең және көтеріңкі». Е. Хасанғалиев- үйрену.

«Бесік жыры» Б. Долденбаев - тыңдау.

Сабақтың мақсаты: Музыкалық дыбыстардың күші болатынын ұғындыру.

Сабақтың міндеті:

1. 
   Дыбыстардың динамикасы мен тембрін ажыратуға үйрету.
   
2. 
   Есту, есте сақтау қабілеттерін дамыту.
   
3. 
   Мейірімділікке, сүйіспеншілікке, бауырмашылдыкка тәрбиелеу.
   

Сабақтың барысы:

Сабақты «Бесік жырын» тыңдаудан бастап, ой козғайтын сұрақтар қойылады.

Іні қарындасың бар ма? Ол бесікке жата ма?

Нәретені бесікке бөлегенде қандай ән айтады, ол қалай орындалады? Қатты ма? Ақырын ба?

Бұл сұрақтарға балалар өз отбасы туралы, кішкене бөпесі, оның қылықтары анасы жайлы аса қызығушылықпен, кұлшына әңгімелейді.

Оқулықпен жұмыс: Қатты, акырын дыбыстар туралы мәтін оқылып, оқылып, сурет бойынша әңгіме ұйымдастыру.

Жұмбақ:

Сәбиге сәнді үй,

Әжеге ән-күй. (Бесік)

Бесікке іледі,

Әнін де,

Дәмін де,

Сәнін де

Сәбилер біледі. (Сылдырмақ)

Бесік жабдықтары, тағылған үкі, ойыншыктар туралы әңгімелеу.

Үкі ақшылл қоңыр түсті үлкен құс. Оның канатының көлденең түскен өрнегі араб әріптеріне ұқсайтын болғандықтан, ата-бабамыз оны құранның жазуы деп есептеген. Сондықтан оны бесікке, баскиімге, домбыраға, т.б тағатын болған.

Қысқа қайырым:

Әлди-әлди, ақ бөпем,

Ақ бесікке жат, бөпем.

Дауыс жаттығуын «Анам, менің анашым, ма-ма» сөз тіркесіне жасату.

Ән үйрену: Е. Хасанғалиевтің «Бәсең және көтеріңкі» әнінің мазмұнына байланысты дыбыс күшін қалпына келтіре орындауға назар аудару.

Ескепдір Хасангалиев - әнші-композитор, 200-ден астам әні бар «Келші, келші, балашым», «Немерем», т.б. әндері тыңдарман көңілінеі шығып жүр.

Сұрақ-тапсырма: Окулықтағы суретте барабан соғып бара жатқан балалардың көңіл күйлері қандай? Олар қайда жүр? Барабанның даусы қалай шығады?

Тапсырманы барабан немесе дабылмен, не шапалақпен соғып, бәсең және көтеріңкі орындап, тақырыпты пысықтау.

Музыка тыңдау: Б. Дәлденбаевтың «Бесік жыры» бәсең дыбыстар' мен, ақырын, жұмсақ, сазды орындалады.

Қорыту:

1. 
   Қандай дыбыстармен таныстық?
   
2. 
   «Бесік жыры» калай орындалады?
   
3. 
   Барабан, дабылды соққанда қандай дыбыс естіледі?
   

14-сабақ

Сабақтың тақырыбы: Бояу және дыбыстар. Тембр.

«Сурет сабағы». К. Қуатбаев - үйрену.

«Сұр қоян». К. Қуатбаев - тыңдау.

Музыка сауаты: тембр.

Сабақтың мақсаты: Музыкалық дыбыстың бояуы, тембрі жайлы түсінік беру.

Сабақтың міндеті:

1. 
   Музыкалық аспаптардың тембрін ажыратуға үйрету. Қоршаған орта, өмір құбылыстары жөніндегі түсінігін кеңейту.
   
2. 
   Таным деңгейін, әнді мәнерлі орындау шеберлігін дамыту.
   
3. 
   Табиғатты сүюге, жан-жануарларды қорғауға, әдемілікке, әсемдікке тәрбиелеу.
   

Сабақтың барысы:

Балалар, айналадаға көз салайықшы, егер бояу болмаса, біздің өміріміз қандай болар еді?

Аспанның үсі қандай?

Жердің түсі қандай?

Күннің түсі қандай?

Ағашы жапырағмның түсі ше?

Орманда қандай жа бар?

Оқулықпен жұмыс: Сен қоянды қандай бояумен бояр едің? Қолыңдағы сәбізді қандай бояумен бояу керек?

Баланың коңілін көтеріп, қызығушылығын арттыру мақсатында жұмсақ қоян ойыншығы көрсетіледі.

Музыка тыңдау: К. Қуатбаевтың «Сұр қоян» әні жылдам, ойнақы орындалады. Әуеннен жүйрік, қорқақ, сүйкімді қоянның бейнесін коруге болады.

Балалар, біздің сыныпқа хат келіпті. Ол жай хат емес, музыкалық сәлем жолдаған екен, - деп, окушыға конвертті ашқызып, ішіндегі

Дискіге жазылған музыкалык шығарманы тыңдау.

Домбыра аспабында - күй

Қобыз аспабында күй,

Баян аспабында ән орындалады.

Осы аспаптардың үні, әуені, сазы, дауысы бір-біріне ұқсай ма?

сурегтегі бояу сияқты дыбыстың, түрлі музыкалық аспаптардың да өзіне тән бояуы болады. Оны музыка тілінде тембр деп атайды. Оқулықтағы тембр тақырыбы окылады.

Сергіту сәті:«Көңілді музыкант» - қимылды ән.

Домбырада мен ойнаймын: дың, дың, дың.

Қозы -лақтар би билейді: дың, дың, дың.

I пді ойнаймын қобызда: зың, зың, зың.

Ііотақандар би билейді: зың, зың, зың.

Қатты ойнаймын дауылпазда: дүң, дүң, дүң.

Төлдер састы, түра қашты: дүң, дүң, дүң.

Ән үйрену: Оқулыктағы сурет бойынша шағын әңгіме ұйымдастыру.Туған жердің әсем табиғатын, жасыл жайлауының көркем бейнесін қандай әнмен жеткізген болар едің?

«Сурет сабағы» әні көңілді, жайдары, ақжарқын, жігерлі орындалады. Әннің алғашқы нотасы до 2 дыбысын нык, дәл, қатар жаткан дыбыстарды сатылап, ұқыпты, таза орындауға жаттықтыру Шығармашылық жұмыс: Көңілді музыка тыңдай отырып, табиғат бейнесін суретке түсіру.

Қорыту:

Кел, балалар, ойнайық,

Ойнайық та ойлайық.

Қандай аспап тембрі,

Ажыратып алайық.

«Қандай аспап» - музыкалық дидактикалық ойын. Музыкалык аспаптардың тембрін анық