Сабақтың тақырыбы: "Етістіктің түрленуі" Пән мұғалімі: Жакипова. А

• №81 Т.Тәжібаев атындағы
• жалпы орта мектеп

• Пән мұғалімі:
• Жакипова Аягөз Турганалиевна.

• Сабақтың тақырыбы:
• “Етістіктің түрленуі”

• Пән мұғалімі:
• Жакипова.А.

• 7 сынып
• Қазақ тілі

Сабақтың ережесі

• Белсенді қатысу
• Тыныштық сақтау
• Бірін-бірі тыңдау
• Ойын ашық айту
• Бір-бірін сынамау
• Ынтымақтылық

• Ойын «Кім шапшаң» Сөздер жиынтығы: ақпарат, шыны, арба, қала, ана, аспаз, сұлы, аңшы, ақпан, сабақ, арман, ата, құлын, үлкен, апта, маса, арна

• “Сұңқар”
• тобы

• “Тұлпар”
• тобы

• “Қыран”
• тобы

• Сыныпты төрт топқа бөлу

• «Жүйрік»

• «Жүйрік»

• Қайталау – білім анасы
• Әр топ өз топтарының атына
• фонетикалық талдау жасайды.
• 2.Тест тапсырмасы

Жауаптар

• Жаңа сабақ.

• Етістіктің түрленуі. Етістіктің шақтары туралы түсінік

• Қыран тобы:
• Алты алаштың азаттығын армандаған, ұлтымыздың ұлы перзенті Мағжан атындағы тұңғыш фестиваль өңір басшысы Серік Біләловтың бастамасымен ұйымдастырылды.
• Сұңқар тобы:
• Міне, биыл Қазақстан Республикасының Тәуелсіздігіне 20 жыл толады.
• Тұлпар тобы:
• Енді бүгін қарасам, Айналам бақыт кең жатыр. Бір-бірімен туысқан, Қол ұстасқан ел жатыр.

• Сөйлеп тұрған сәтке байланысты қимылдың өту кезеңін білдіру етістіктің шағы деп аталады.

Морфологиялық талдау

• Қыран: барғанмын
• жазып отыр
• Сұңқар: оқырсың
• келіпті
• Тұлпар: бардым
• сөйлеп отырғансың

• Етістік шақтарының жасалуы

• Есімше:
• өткен шақ есімшелер
• -ған, -ген, - қан,- кен,
• - ша, - ше,
• -дық, - дік, - тық, - тік, - дай,
• дей, - сы, - сі
• Осы шақ есімшелер
• - атын,- етін,-йтін,-йтын.
• Келер шақ есімшелер:
• -ар,-ер,-р,-мақ,-мек,- бақ,
• - бек, -пақ, - пек

• Көсемше:
• өткен шақ көсемше
• - ып, -іп, -п.
• Осы шақ көсемше
• - а, - е, - й.
• Келер шақ көсемше:
• - ғалы, -гелі, - қалы, - келі,
• - ғанша, - генше, - қанша,
• - кенше

Етістік шақтарының жасалуы

• Етістіктің шақтары есімше, көсемше тұлғалы етістік түбіріне
• -ды, -ді, - ты, -ті, және –мақ, - мек,
• - бақ, - бек, - пақ, - пек жұрнақтарының жалғануы арқылы жасалады.

• “Миға шабуыл”
• І топ.
• 1.Сұрау есімдігі дегеніміз не ?
• 2.Сілтеу есімдіктері дегеніміз не?
• 3.Сілтеу есімдігіне сөйлем құрастыр?
• 4.Орхон –Енесей ескерткішіндегі «маңа, баңа» деген сөз қай септікте тұр?
• 5.Жіктеу есімдіктерінің септелуінде қандай ерекшеліктер бар?

• ІІ топ
• 1.Өздік есімдігіне сөйлем құрастыр?
• 2.Болымсыз есімдіктерін ата?
• 3.Жалпылау есімдігіне мысал келтір?
• 4.Мен,сен,ол деген жіктеу есімдіктерінің септелуіндегі ерекшелік қандай?
• 5Сілтеу есімдіктері қай сөз табының орнына тұрып септеледі,тәуелденеді.

• ІІІ топ
• 1.Есімдік дегеніміз не?

• 2.Әсемпаз болма әрнеге?

• 3.Жалпылау есімдігіне сөйлем құрастыр?

• 4.Ешкім,ешбір,ешнәрсе деген сөздерге сөйлем құрастыр?
• 5.Есімдіктер қай сөз табының орнына қойылады?

Шақтық мағынаны білдіретін етістік көбінесе жіктеліп келеді де, сол арқылы жақтық мағына береді. Жіктік жалғау шақ көрсеткіштерінен (есімше, көсемше және арнайы шақ жұрнақтарынан) кейін жалғанады. Мысалы: оқы-ған-мын, бар-ып-ты, бар-мақ-сың

• Шақтық мағынаны білдіретін етістік көбінесе жіктеліп келеді де, сол арқылы жақтық мағына береді. Жіктік жалғау шақ көрсеткіштерінен (есімше, көсемше және арнайы шақ жұрнақтарынан) кейін жалғанады. Мысалы: оқы-ған-мын, бар-ып-ты, бар-мақ-сың
• Сөйлеп отыр-ған-сың. (көмекші етістік)
• Жазып отыр-ған-мын.

ІV топ

• 1.Жалпылау есімдіктерінің ішінде барлық, барша, бәрі деген сөздерге сөйлем құрастыр?
• 2.Белгісіздік есімдігінің сұрақтарын ата?
• 3.Есімдіктер қай сөз таптарының орнына жүреді?
• 4. Есімдіктер қаншаға бөлінеді?
• 5.Өз есімдігі қалай жіктеледі?

• Етістіктің шағы

• Өткен шақ – сөйлеп тұрған
• сәттен бұрын болып кеткен
• қимыл, іс-әрекет Мысалы:
• Мен жазда Астана
• қаласына бардым.

• Осы шақ -сөйлеп тұрған кезде
• болып жатқан қимыл,
• іс-әрекет Мысалы:
• Аслан хат жазып отыр

• Келер шақ – сөйлеп тұрған кезде
• әлі болмаған, бірақ кейін болуға
• тиісті қимыл, іс-әрекет. Мысалы:
• Асан ертең нағашы атасына бармақ.

• 3.Дәптермен жұмыс.

• 122-жаттығу. Өлеңдегі етістіктерді теріп жазып, олардың қай шақты білдіретінін айтыңдар. Құстар қалай сайрайды?Тізбектеп жазып шығыңдар.
• Қаздар қаңқылдайды, торғайлар шырылдайды, қарға қарқылдайды, сауысқан шықылықтайды, бұлбұл сайрайды, бүркіт саңқылдайды, әтештер шақырады.
• 123-жаттығу. Осы шақ, өткен шақ, келер шақ етістіктерді теріп алып, әр қайсысын бөлек- бөлек жазыңдар.
• Осы шақ: шашып тұр, тыңдадым, қонды, ерте оянып, тысқа шықтым, шашып тұр, жүгірдім, ұша алмай жүр, жүзіп жеттім, сабалап, босаттым, ұстадым, салып, қосылды, бөлеп, көтерілді.
• Өткен шақ: тіккенбіз, кеткенбіз, кіріп кетіпті.
• Келер шақ: ұшып келеді.

• 4. «Мағынаны тану » кезеңінде оқушылар жұмыс істейді, алған білімдерін іс жүзінде пайдалана білу.

• Оқулықпен жұмыс. 123 жаттығу

• 71-73 бет
• 124 – жаттығу

• Үйге тапсырма.