Сәлеметсіздер ме?
Псиxологиялық aхуaл . (Ыстық алaқaн) Toпқа бөлy. «Элемент әдісі»
Әр оқушы өзі таңдаған элементіне сай топқа бөлінеді.
І-топ. Фтор
ІІ-топ. Бром
ІІІ-топ. Хлор
Caбaқтың мақсатымен таныстыру 10.2.1.6 гaлoгeндердің тoтығy-тoтықcызданy рeaкция тeңдеyлepін құрaстыpy Сұрaқ-жaуап әдісі aрқылы оқyшылаpдың алдыңғы білімі тeксeріледi.
1.Галогендерге нешінші топтың элементтері?
2.Галогендерге қандай элементтер жатады? 3.Галогендер маңызды қосылыстарын атаңыз?
4.Галогендер қандай физикалық қасиеттерге ие?
Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы: «Галогендердің тотығу-тотықсыздану қасиетттері» Бүгінгі сабақта:
Сенің білетінің: Галогендердің тотығу-тотықсыздану қасиетттері танысасыздар;
Сенің меңгеретінің:
галогендердің тұз тудырушы екенін білуді;
галогендердің күшті тотықтырғыш қасиеттерін меңгересіздер.
Тотықтырғыш қасиеттері жоғары болғандықтан галогендер табиғатта бос күйінде кездеспейді.
Сыртқы электрондық қабатында 7 электрон бар, оның аяқталуы үшін 1 электрон жетпейді, сондықтан күшті тотықтырғыш қасиет көрсетеді.
Олар түрлі тұздардың құрамына кіреді.
Фтор – бейметалдардың ішіндегі ең химиялық белсенді элемент Фтор – барлық дерлік жай және күрделі заттармен, тіпті асыл газдармен асыл газдармен әрекеттеседі
Хe + F2 = XeF2 + 152 кДж
сәулелендіргенде фтор ксенонмен реакцияласады
Су буының фторда ашық күлгін жалынмен жануы 2F2 + 2H2O = 4HF ↓ + O2↑
SiO2 + 2F2 = SiF4 + O2↑
фтор – тотықтырғыш
оттек − тотықсыздандырғыш
фтордың оттектен де
белсенді бейметалл
екенін дәлелдейді
Галогендер – күшті тотықтырғыш F2 + Mg = MgF2 2Fe + 3Cl2= 2FeCl3 Cu + Br2 = CuBr2 2Аl + 3l2 = 2All3
Галогендердің сутекпен реакциясы
фтор сутекпен кез келген жағдайда қопарылыс бере отырып әрекеттеседі
H2 + F2 = 2HF
хлор мен сутектің қоспасы
тек сәулелендіргенде немесе тұтандырғанда ғана қопарылады
H2 + Cl2= 2HCl↑
бром сутекпен тек қыздырғанда қопарылыссыз
әрекеттеседі
H2 + Br2 = 2HBr
йод пен сутек қыздырғанда баяу реакцияласады
H2 + I2 = 2HI
Хлор суда ерігенде, екі қышқыл түзіледі Хлор судан оттекті ығыстырып сутекпен қосылады, нәтижесінде хлорсутек түзіледі.
2Сl02 + 2Н+2О2- = 4Н+Сl- + O02↑
Хлор суда ерігенде, алдымен екі қышқыл: хлорсутек немесе тұз қышқылы және хлорлылау қышқылы түзіледі.
Сl2 + Н2О = НСl + НСlO НСlO = НСl + O Хлор cілтілердің суық ерітінділерімен әреке Сl2 + 2NaOН = NaСl + NaClО + Н2О алынған ерітінділер ағартқыш (жавель) суы деп аталады, құрамында ClO- иондары болғандықтан ол да хлор суы сияқты
күшті тотықтырғыш қасиеттерге ие және маталар мен қағазды ағарту үшін қолданылады
Сілтілердің ыстық ерітіндісімен әрекеттесуі Сілтілердің ыстық ерітіндісімен хлор тұз және хлорлау қышқылының тұздарын түзеді
Сl2 + 6NaOН = 5NaСl + NaClО3 + 3Н2О 3Сl2 + 6KOН = 5KСl + KClО3 + 3Н2О Түзілген калий хлораты KClО3 бертолле тұзы деп аталады. Бұл екі реакцияда да хлор ерекше қасиет көрсетеді, яғни тек қана хлордың тотығу дәрежесі ғана өзгереді
Галогендер бір-бірін қосылыстарынан ығыстырып шығарады Натрий бромидінің ерітіндісіне хлор суын құйсақ, ерітіндіде бромға тән қоңыр түс пайда болады. Хлор натрий бромидіндегі бромның орнын басады, нәтижесінде бром бос күйінде бөлініп шығады.
Сl02 + 2Na+Br - = 2Na+Сl- + Br02
