Сабақтың тақырыбы: Химиялық элементтердің өлі және тірі табиғатта таралуы. Адам ағзасындағы хим элементтердің биологиялық рөлі№2 2) көрсетілім «Адам организмдегі химиялық элементтердің топографиясы»
жүктеу/скачать 6,53 Mb.
|
|
Өтілген тақырыпты бекіту: 1-тапсырма: Берілген формулалар:NaCI,SO2,CO2,H2O,HCI,H2SO4,KOH. Осылардың қайсысы кальций оксидімен әрекеттеседі. Тиісті реакция теңдеулерін жазыңдар. 2-тапсырма: Берілген формулалар:H2O,BaO,SiO2,BaCI2,Ca(OH)2,Na,H2SO4. Осылардың қайсысы көміртек(IV) оксидімен әрекеттеседі. Тиісті реакция теңдеулерін жазыңдар. Оқытудың жоспарланған қасиеті: Суда еритін және ерімейтін оксидтерге мысалдар келтіре отырып, екідайлы оксидтердің ерекше қасиеттерін тәжірибе қорытындысы бойынша түсіндіріп беруі қажет. Үйге тапсырма: §45(1-10). Жұмыс дәптері. Сыныбы: 8 сынып Күні: №3 -шы сабақ тақырыбы: Негіздердің жіктелуі, аталуы, алынуы мен химиялық қасиеттері. Оқыту мақсаты: Судың химиялық қасиеттерін еске түсіру арқылы негіздердің ережесі. Химиялық қасиеттерді оқып-үйренуді жалғастыру. Екідайлы қасиетті элементтер туралы мағлұмат беру. Заттарды бір-бірімен салыстырып, олардың ерекше қасиеттері мен ортақ қасиеттерін ажырата білу, заттың құрамы мен құрылысы жайлы білімді дамыту. Негіздер класына жататын заттардың ортақ химиялық қасиеттері және ұқсастығы мен айырмашылығын құрамына қарап ажырату. Реактивтер мен құралдар: Темір(ІІ), мыс(ІІ) және мырыштың ерігіш тұздары, мыс(ІІ) гидроксиді, сілтілер,қышқылдар,спирт шамы,сіріңке. Лабораториялық тәжірибе: Ерімейтін негізді қыздырып айыру. Мырыш гидроксидінің әрі қышқыл,әрі негізбен әрекеттесу тәжірибесін жасау. Сабақ барысы: Ұйымдастыру кезеңі. Тірек білім мен біліктер: Оксид,қышқыл,тұз,қышқылдық оксид,негіздік оксид, бейта- раптану реакциясы,жай және күрделі заттар,металл,бейметалл,екідайлы оксид, индика- торлар. Кесте толтыру,химиялық тілді жаттықтыру,өз бетімен жұмыс істеу. Кесте толтыру: Бейорганикалық заттар
Білім мен біліктерін тексеру: Оқушыларға жалпы негіздер, олардың құрамы,түрлері туралы түсініктер белгілі. Өткен сабақтар бойынша негізгі түсініктерді оқушылар қалай қабылдағанын фронтальді түрде сұрау арқылы төмендегі сұрақтарды қою: - Оксидтер,қышқылдар,негіздер және тұздар дегеніміз не? - Негіздер мен тұздардың құрамдарын салыстыра отырып, қандай ұқсастықтары мен ,,,айырмашылықтары бар екендігін анықтаңдар? - Қышқылдық,негіздік оксид дегеніміз не? - Суда еритін қандай негіздерді білесіңдер? Олар қалай аталады?(ерігіштік кестесі) - Химиялық қасиеттеріне байланысты негіздік оксидтердің, қышқылдық оксидтерден ,,қандай айырмашылығы бар? Жаңа сабақ: Оқушыларға жаңа сабақтың мақсатын таныстыру. Тірек - сызба арқылы негіздердің алыну әдістері мен химиялық қасиеттері түсіндіріледі. Сілтілермен қышқылдық оксидтердің әрекеттесуі, суда ерімейтін негіздердің қыздырғанда айырылуы, екідайлы гидроксидтің екі жақты қасиеті жайлы мәліметтер беріледі. Түсіндірілген тақырыпты толық бекіту үшін оқушылар лабораториялық тәжірибені орындайды, соңынан сұрақтар қойылады: Суда ерімейтін негіздердің қыздырғанда айырылуы және екідайлы гидроксид жайлы тәжірибе жасалып, тиісті реакция теңдеулері жазылады. Лакмус,фенолфталеин,метилоранж индикаторларының сілтілерге әсері қандай? Суда еритін және ерімейтін негіздерге тән химиялық қасиеттерінде қандай ұқсастық пен айырмашылық бар? Екідайлы гидроксидтер қандай қосылыстармен әрекеттеседі? Бейтараптану реакциясы дегеніміз не? Дамытудың жоспарланған нәтижесі: Негіздер мен тұздардың құрамын салыстырып сипаттау. Үйге тапсырма: §45,(1-10), §46. Жұмыс дәптері. Химия8 сынып Күні: №4-інші сабақ тақырыбы: Қышқылдардың, жіктелуі алынуы, химиялық қасиеттері мен қолданылуы Оқыту мақсаты: : Оқушылардың қышқылдар жайлы алған білімдерін еске түсіру арқылы жіктелуін, алу жолдарын қорытындылау және олардың жалпы химиялық қасиеттері жайлы меңгерген білімдерін жүйелеу. Реактивтер мен құралдар: Темір, алюминий, мырыш, мыс түйірлері, мыс оксиді,күкірт немесе тұз қышқылы, натрий карбонаты,сынауық,лабораториялық тұрғы,спирт шамы,сіріңке. Лабораториялық тәжірибе: Қышқылдардың металдармен әрекеттесуі. Көрнекі тәжірибелер: Индикаторларға әсері,металдарға қатысы,негіздік оксидпен әрекеттесуі,натрий карбонатымен әрекеттесуі,бейтараптану реакциясы. Тірек-сызба. Сабақ барысы: Ұйымдастыру кезеңі. Білім мен біліктерін тексеру:Үй тапсырмасын және бұрын алған білімді дамыту мақсатында тексеру жұмыстарының үлгісін ұсынамыз. Тақтаға үш оқушы шақырылады. 1. Негіздік оксидтерге тән қандай химиялық қасиеттерді білесің? Әрбір қасиетін дәлелдейтін реакция теңдеулеріне мысал келтіріп жаз. 2. Қышқылдық оксидтерге тән қандай химиялық қасиеттерді білесің? Әрбір қасиетін дәлелдей- тін реакция теңдеулеріне мысал келтіріп жаз. 3. Ақ түсті ұнтақ – оксид берілген. Іс жүзінде оның қышқылдық немесе негіздік оксид екенін қалай дәлелдеуге болады? Тиісті теңдеулерін жаз. Сыныпта отырған оқушыларға жалпылама тапсырма беріледі: 1-нұсқа.1. Мына қосылыстардың:калий, көміртек(IV), кальций, күкірт(VI)оксидтерінің сумен әрекеттесу реакция теңдеулері жаз. 2. Төмендегі айналуларды іске асыруға болатын тиісті реакция теңдеулерін жаз: K2SO3 ↑
2-нұсқа. 1. Күкірт(IV)оксидінің натрий гидроксидімен, фосфор(V)оксидінің кальций гидроксидімен реакция теңдеулері жаз. 2. Төмендегі айналуларды іске асыруға болатын тиісті реакция теңдеулерін жаз: KNO3 → K2O → KOH Жаңа сабақ: Оқушылардың тақтада жауаптарын талдаймыз,содан кейін тақырыпты жазып, әңгіме жүргіземіз: 1. Көміртек(IV),күкірт(VI),фосфор(V) оксидтеріне қандай қышқылдар сәйкес келеді? 2. Қышқылдар құрамында қандай ұқсастық бар? 3. Тұз қышқылы мен азот қышқылының құрамындағы айырмашылық қандай? 4.Қышқылдардың негіздігі қалай анықталады? 5.Қышқылдарды қандай белгілеріне қарап топтауға болады? Оқушылар қышқылдарды жіктеу сызба-нұсқасын өзбеттерімен толтырады. бір негізді екі негізді үш негізді оттекті оттексіз оттекті оттексіз оттекті оттексіз Оқушыларға қышқылдардың химиялық қасиеттері бойынша көрнекі тәжірибелер көрсе- тіледі және тірек-сызба бойынша қасиеттері мен алынуы түсіндіріледі. Түсіндірілген тақырыпты толық бекіту үшін оқушылар лабораториялық тәжірибені орындайды, қорытындысын жазады, соңынан сұрақтар қойылады: Бейтараптану реакциясы дегеніміз не? Хлорсутек пен натрий гидроксидін іс жүзінде қалай бейтараптауға болады? Реакция теңдеуін құру. Егер магний, мыс(ІІ) оксиді, калий гидроксиді, күкірт қышқылы,фенолфталейн берілсе, қышқылдарға тән қандай реакцияларды жүргізуге болады.Сол теңдеулерді жаз. Оқытудың жоспарланған нәтижесі. Оқушылар оттекті және оттексіз қышқылдарды өзара салыстырып,ұқсастығы мен айырмашылығын танып біледі. Дамытудың жоспарланған нәтижесі. Оқушыларметал мен қышқыл,карбонат пен қышқыл т.б. арасындағы реакцияның жүру себебін өз түсінігімен дәлелдеп бере білуі керек. Үйге тапсырма: §47(1-11). Жұмыс дәптері. Сыныбы: 8 сынып Күні: Сабақ тақырыбы: Тұздардың жіктелуі мен алынуы. Химиялық қасиеттері мен қолданылуы. Оқыту мақсаты: Тұздар жайлы алған білімдерін одан әрі қарай дамытып,олардың аталуы мен жіктелуін, суда еритін,ерімейтін тұздар жайлы толық мағлұмат алуды іске асырады. Тұздардың формуласын, реакция теңдеулерін жазу дағдысын түсіндіру. Реактивтер мен құралдар: CaCI2,Na2CO3,H2SO4,BaCI2,Ca(OH)2,AgNO3.CuSO4, NaOH, Zn, Cu,Hg(NO3)2,т.б,шыны түтік,сынауықтар,сынауық қысқыш,спирт шам,сіріңке. Көрнекі тәжірибелер: Тұздардың алынуы,химиялық қасиеттері. Сабақ барысы: 1. Ұйымдастыру кезеңі. Білім мен біліктерін тексеру: Оқушылардың бұрын алған білімін ескере отырып, төменде көрсетілген қысқа мерзімдік өзіндік жұмысты орындауды ұсынамын: 4-119. Төменде формулалары берілген қосылыстардың ішінен тұздарды теріп жазыңдар: Fe2O3,Na2SO4,LiOH,KCI,H2CO3,KCIO3,Cu(OH)2,MgCI2,FeS,P2O5,KMnO4. 4-120. Төменде кейбір тұздардың тұрмыста, медицинада,ауыл шаруашылығында, өнеркәсіпте жиі қолданылатын жабайы атаулары берілген:ас тұзыNaCI,ас содасы NaHCO3 бор, мрамор, әктас CaCO3, мүсәтір NH4CI, ляпис AgNO3, сыр HgS, магнезит MgCO3, магнезия MgSO4, фосфорит Ca3(PO4)2, сақар K2CO3. Осы тұздарды халықаралық атаулар жүйесі бойынша атаңдар. 4-139. Мына тұздардың: кальций карбонаты,мыс(ІІ) сульфаты, сынап(ІІ) фториді, калий сульфиді, қорғасын(ІІ)иодиді, темір(ІІІ)хлориді формулаларын жаз. Ерігіштік кестесін пайдаланып,бұл тұздардың суда ерігіштігін анықта. Жаңа сабақ: Оқушылардың тақтада жауаптарын талдаймыз,содан кейін тақырыпты жазып, тұздардың жіктелуі мен алынуы және химиялық қасиеттері мен қолданылуы туралы әңгімелеу. Химиялық қасиеттеріне байланысты көрнекі тәжірибелерді көрсету. Түсіндірілген тақырыпты толық бекіту үшін оқушыларға есептер мен жаттығулар жинағынан тапсырмалар беріледі соңынан сұрақтар қойылады: 4-121. Формулалары келтірілген тұздарды: NaNO2,K2S,KHS,CuSO4,Na2HPO4,NaH2PO4, K3PO4,MgOHCI,CaCO3,NaHCO3,AI(OH)CI2,AgNO3,FeCI3,FeSO4 берілген кестеге бөліп жаз:
4-128. Нәтижесінде мына тұздар: а)калий хлориді; ә)кальций нитраты түзілетін бейтараптану реакцияларының теңдеулерін жаз. 4-138. Мына тұздардың: темір(ІІ)сульфаты,мырыш нитраты,алюминий фосфаты, күміс хлориді,барий сульфаты формулаларын жаз. Ерігіштік кестесін пайдаланып,бұл тұздардың суда ерігіштігін анықта. 4-144. Келтірілген сызба нұсқалардың ішінен жүзеге асатын реакциялардың теңдеулерін жазыңдар: 1) ZnSO4 + Pb → 2) BaCI2 + Na2SO4 → 3) CuSO4 + NaOH → 4) Na2SO4 + HCI → Уақыт жеткен жағдайда оқулықтан 131 беттегі 8 жаттығуларды орындау: а) C → CO2 → Na2CO3 → CO2 → CaCO3 ә) Сu → CuO → CuCI2 → Cu(OH)2 → CuO → Cu Оқытудың жоспарланған нәтижесі: Оқушылар ерігіштік кестесін пайдаланып, суда еритін тұздардың формуласын құрастырып, металл атомының валенттігі мен қышқыл қалдығының валенттігі арқылы тұздарды жіктей отырып, аттарын атауды үйрену. Үйге тапсырма: §48(1-7). Жұмыс дәптері. Химия 8 сынып Күні: Сыныбы: Сабақ тақырыбы: Бейорганикалық қосылыстар арасындағы генетикалық байланыстар. Сабақтың мақсаты: Негізгі бейорганикалық қосылыстар жайындағы білімді жүйелеу. Классаралық генетикалық байланысты оқушыларға түсіндіру. Сабақтың барысы: Ұйымдастыру кезеңі Білім мен біліктерін тексеру: Бұрын алған білімді дамыту мақсатында Қандай оксидтер тобын білесің? Қышқылдық және негіздік оксидтерге қандай оксидтер жатады? Барлық қышқылдық оксидтердің ортақ химиялық қасиеттері қандай? Барлық негіздік оксидтердің ортақ химиялық қасиеттері қандай? Әкті су арқылы көбірек ауа өткізгенде ерітінді не себептен лайланады?Тиісті реакция теңдеуін жаз Қара түсті-оксид берілген. Ол оксидтердің қай тобына жататынын анықта? Күкірт қышқылын пайдаланып, мырыш сульфатын қалай алуға болады? Тиісті металдың оксидінен сілтіні қалай алуға болады? Мысал келтір. Жаңа сабақ: Заттарды класқа – оксидтер,негіздер,қышқылдар,тұздар деп бөлдік. Әр- қайсысына тән қасиетті қарастыру арқылы олардың арасындағы генетикалық байла- нысты түсінуге мүмкіндік туады.Оқушыларға металдар мен бейметалдардың генети- калық қатарының өзара байланысы туралы мәліметтерді естеріне түсіремін. Генетикалық қатарлардың өзара байланысы: Металл Жай жат Бейметалл 1. Ca → CaO → Ca(OH)2 Ca3(PO4)3 Негіздік Қышқылдық 2. P → P2O5 → H3PO4 оксид Тұз оксид Негіз Қышқыл ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, Бұл сызба-нұсқаға қарап,оқушылар металл мен бейметалдың генетикалық қатары тұз түзілумен аяқталатындығы туралы қорытындыға келеді. Заттарды жіктеуде судың алатын орны туралы сұрақты талқылауға болады. Судың негіздік және қышқылдық оксидтермен әрекеттесіп, нәтижесінде негіз және қышқыл түзетіні белгілі. Оқушыларға сұрақтар қойылады: 1. Судың өзі қандай қасиет көрсетеді? 2. Суды қандай класқа жатқызуға болады? ( Оқушылар заттарды жіктеудің негізгі белгілерін естеріне түсіріп,судың екідайлы оксидке жатқызуға болатындығы туралы қорытындыға келеді.) Биологияда өсімдіктер мен жануарларды туысқа,түрге бөліп жіктегені сияқты, химияда да заттарды жіктеу арқылы олардың да өздеріне тән қасиеттеріне сәйкес бірігіп, бір тұтас топ түзетінін байқадық. Бұл табиғаттың тұтастығын дәлелдейтін заңдылық. Түсіндірілген тақырыпты толық бекіту: Бейорганикалық қосылыстардың маңызды кластары бойынша оқулықты пайдаланып, оқушыларға өздік тапсырма беремін: 4-жаттығу. 131бет.Берілгені:O2,H2O,Na,KOH,CuO,NaOH,Na2SO4,SO3,HCI,Na2O,CuSO4. Осылардың ішінен генетикалық өзара байланысы бар заттарды тауып, өзара айналула- рын реакция теңдеулерін жазу арқылы дәлелдеңдер. 5-жаттығу. Төмендегі айналуларды іске асыруға болатын тиісті реакция теңдеулерін жаз: а) Cu → CuO → CuCI2 → Cu(OH)2 → CuO → CuSO4 ә) AICI3 → AI(OH)3 → AI2O3 → AI2(SO4)3 → AI(OH)3 → AI(OH)2CI Есептер мен жаттығулар жинағынан берілетін тапсырмалар. 4-156. Төмендегі сызба нұсқалардағы белгісіз заттарды тауып,айналуларды жүзеге асыруға мүмкіндік беретін химиялық реакция теңдеулерін жазыңдар: 1) Na → X → Na2SO4 →Ba2SO444 2) H2S → X → SO2 → У → H2SO4 → MgSO4 Үйге тапсырма: §49(5-9). Жұмыс дәптері. Химия 8 сынып Күні: Сыныбы; Сабақ тақырыбы: №7– практикалық жұмыс. Бейорганикалық қосылыстардың негізгі кластарын қорытындылау тақырыбына эксперименттік есептер. Оқыту мақсаты. Оксидтер,негіздер,қышқылдар,тұздар жайлы алған білімді бір жүйеге келтіру және оқушылардың дағдысын, біліктілігін, тірек білімін химиялық эксперимент арқылы қалыптастыру. Құралдар мен реактивтер: Магний, темір, кальций, магний оксиді, темір (ІІІ) гидроксиді, тұз, күкірт, азот қышқылы ерітінділері, индикаторлар, тұрғылар, сынауықтар, қстағыштар, химиялық стақандар, ыдыстар. Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі : психологиялық ахуал тудыру. ІІ.Үй жұмысын пысықтау ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру. Ескерту. Қышқылмен, сілтімен жұмыс істегенде қауіпсіздік техникасы ережесін қатаң сақтау қажет. 1 – есеп Кальций оксидінен кальций гидроксидін; мыс (ІІ) оксидінен мыс (ІІ) гидроксидін алыңдар. 2 – есеп. Үстелде берілген заттарды пайдаланып, кальций карбонатын алып, оны қоспа дан тазартуды іске асырыңдар;өзгерістерді тәжірибе жүзінде іске асырып, реакция теңдеулерін жазыңдар: FeCI3 → Fe(OH)3 → Fe2 (SO4)3 3 – есеп. Тәжірибе арқылы: а) мыстан; ә) мыс (ІІ) гидроксидінен, мыс (ІІ) оксидін алып, оның негіздік оксид екенін дәлелдеңдер. 4 – есеп. Үстелде берілген:PbO, Pb(OH)2, H2SO4 реактивтерді пайдаланып, қорғасын сульфатын алыңдар және оны қоспадан тазартыңдар. 5 – есеп. Мыс (ІІ) гидроксиді, тұз қышқылы берілген. Мыс (ІІ) оксидін және мыс (ІІ) хлоридін алыңдар. 6 – есеп. Үстелде бар Mg, MgO, H2SO4 реактивтерді пайдаланып, екі әдіспен магний сульфатын алыңдар. 7 – есеп. Үстелде бар темір, темір (ІІІ) оксиді, тұз қышқылы, күкірт қышқылдарын пайдаланып, темір (ІІ) және темір (ІІІ) тұздарын алыңдар. 8 – есеп. Берілген үш сынауықта: а) күйдіргіш натр, күкірт қышқылы, су. Қай сынауық- та қандай зат бар екенін анықтаңдар; ә) үстелден мыс (ІІ) оксидін тауып, оның негіздік оксидке жататынын дәлелдеңдер. 9 – есеп. Берілген үш сынауықтағы заттар: әк суы, күйдіргіш калий және тұз қышқылы. Әрқайсысын өзіне тән реакция көмегімен анықтаңдар. 10 – есеп. Екі оксид: P2O5 және CaO берілген. Бірншісі – негіздік, екіншісі – қышқылдық оксид екенін дәлелдеңдер. 11 – есеп. Ерімейтін оксид СuО негіздік оксид екенін, СО2 қышқылдық оксид екенін қалай дәлелдуге болады? Осы аталған эксперименттік есепті іске асыру үшін оқушылар деңгейлік тапсырманың үш нұсқаға бөлінген үлгісін төмендегідей етіп орындағаны дұрыс. І нұсқа: 1,3,6 – есеп ІІ нұсқа: 2,4,8 – есеп ІІІ нұсқа: 3,7,9 – есеп Немесе екі есептен орындауға болады: І нұсқа: 1,6 ІІ нұсқа: 2,8 ІІІ нұсқа: 3,4 Бұл сабақ оқушылардың бұрын алған білімдерін пайдалануға негізділгендіктен төмен- дегі жоспар есте болсын. 1. Эксперименттік есепті ретімен біртіндеп орындау қажет. 2. Әр тапсырманы түсініп, қай заттар (реактив) пайдаланылады және оның нәтижесі қандай болатынын болжай білген дұрыс. 3. Тәжірибе орындау кезінде байқалатын өзгерістер мен түрлі құбылыстарды бақылаған жөн. 4. Жұмысты аяқтаған соң оқушы тәжірибе нәтижесін кестеге сүйеніп, дәптерге толтырады.
Үйге тапсырма: Қайталау. Химия 8 сынып Күні: Сыныбы: №7-сарамандық жұмыс. Бейорганикалық қосылыстардың маңызды кластарын қорытындылауға арналған эксперименттік есептер Қауіпсіздік техникасының ережелерімен таныс. 1. Мұғалімнің айтуы бойынша тиісті нұсқаңды ал. 2. Берілген әрбір есепті түсініп оқып ал және есептерді шешудің жоспарын құр. 3. Жұмыс орныңда берілген құралдар мен реактивтер ішінен өзіңе қажетін таңда ал. Назарыңда болсын!!! Әрбір оқушы нұсқаның біреуін орындайды. 1-нұсқа 1. Нөмірленген үш сынауықта: су, күкірт қышқылы, әкті су ерітінділері бар. Әрбір сынауықтағы заттарды эксперименттік жолмен қалай анықтауға болады? 2. Тәжірибе жасау арқылы, мыс(ll)оксиді–негіздік оксид екенін қалай дәлелдеуге болады? Құралдар мен реактивтер: Н2О, Н2SO4, Са(ОН)2, индикаторлар, СuO, сынауық, сынауық қысқыш, спиртшам, сіріңке. 2-нұсқа 1. Мыс және темір қоспасынан, мыс үгінділерін химиялық тәсілмен қалай бөлуге болады? 2. Мыс (ll) оксидінен – мыс (ll) гидроксидін тәжірибе жасау арқылы қалай алуға болады? Құралдар мен реактивтер: Сu, Fe үгінділері, NaOH, Н2SO4,,екі стақан, сүзгі, сүзгі қағаз, шыны таяқша, қасық, сынауық қысқыш, сынауық, спиртшам, сіріңке. 3-нұсқа 1. Магний, магний оксиді, тұз қышқылы берілген.Магний хлоридін екі тәсілмен қалай алуға болады? 2. Берілген мыс (ll) оксидінен , мыс (l) хлоридін қалай алуға болады? Құралдар мен реактивтер: Mg, MgO, HCI, 3-сынауық, шыны пластина, тигель ұстайтын қысқыш, спиртшам, қасық, сіріңке. 4-нұсқа 1. Әкті судың негіздік қасиет көрсететінін екі тәсіл арқылы дәлелде. 2. Кальций гидроксидінің ерітіндісі (әкті су) берілген. Кальций карбонатын, одан кальций хлориді ерітіндісін ал. Құралдар мен реактивтер: Ca(OH)2,фенолфталеин, НСІ, СО2 газы, шыны түтік, сынауық, Дәптерге: нұсқа нөмірін жазып, төменгі үлгіде таблицаны толтыр.
Есіңде болсын!!! Жұмыс орныңды қалпына келтір, қолданған ыдыс аяқтарды жуып тиісті орнына тапсыр. Стол үстін сүртіп, жинастыр. Химия 8 сынып Күні: Сыныбы: Сабақ тақырыбы: Бейорганикалық қосылыстар класы бойынша қайталау. Сабақтың мақсаты: Оқушыларды бейорганикалық қосылыстардың әр түрлі кластарына жататын заттардың құрамын,қасиеттерін салыстыра білуге,заттарды жіктеп,олардың арасындағы генетикалық байланыс туралы білімін қорытындылауға үйрету және дамыту. Реактивтер мен құралдар: Барий хлориді,күкірт қышқылы,әкті су ерітінділері, шыны түтік, сынауықтар. Лабораториялық тәжірибе: Қышқылдық оксидтің және қышқыл химиялық қасиеті. Сабақ барысы: 1. Ұйымдастыру кезеңі. Білім мен біліктерін тексеру.Оқушылардың генетикалық қатар,генетикалық байланыс, екідайлы қосылыстар, бейорганикалық қосылыстардың әр түрлі кластарына жататы- нын заттардың құрамына,қасиетіне байланысты салыстыру,заттарды жіктеу,олар- дың арасындағы байланыс туралы білімдерін тексеру.Қысқа мерзімдік жаттығу жұмыстарын жүргізу. Мұны орындау барысында оқушылардың келесі сабақта өткізілетін практикалық не бақылау жұмыстарына дайындау жүзеге асырылады. Бейорганикалық қосылыстар класы бойынша қайталаудың негізгі мақсаттары: 1-жұмыс. Генетикалық байланыс,генетикалық қатар ұғымдарын пайдалана білу. 2-жұмыс. Реакция теңдеулерін құрастыру,теңдеу бойынша есептеу есептері шығару. 3-жұмыс.Есептің берілгені бойынша мазмұнын құрастыра білу. 4-жұмыс. Бейорганикалық қосылыстардың химиялық қасиеттерін сипаттай білу. 5-жұмыс. Эксперименттік есептерді шығару білігін бекіту. 1 – нұсқа. 1.Магний элементінен түзілетін бейорганикалық қосылыстардың генетикалық қатарын құрастыр. 2.Зат мөлшері 3моль магний оксиді тұз қышқылымен әрекеттескенде түзілетін тұздың массасын анықта. 3.Есептің шарты қысқаша түрде берілген. Мазмұнын құрастырып шығар: Хг 16,42г CaO + 2HNO3 = Ca(NO3)2 + H2O; 4.Мына берілген заттармен:KNO3,HNO3,CuO,Zn,SO3,H2SO4,Cu(OH)2 төмендегі заттар- дың қайсысы әрекеттеседі? а) натрий гидроксиді; ә) күкірт қышқылы; Сәйкес келетін реакция теңдеуін құрастырып, реакция типін көрсет. 5.Әкті су ерітіндісі берілген. Шыны түтік арқылы оған көбірек үрле, нәтижесінде ерітінді лайланады.Бұл құбылысты реакция теңдеуін жазу арқылы дәлелде. 2 – нұсқа. 1.Көміртек элементінен түзілетін бейорганикалық қосылыстардың генетикалық қатарын құрастыр. 2.Массасы 10г магний оксиді күкірт қышқылымен әрекеттескенде түзілетін тұздың массасын есептеу.. 3.Есептің шарты қысқаша түрде берілген. Мазмұнын құрастырып шығар: 3,72г Хлитр Ca(OН)2 + СО2 = CaСО3 + H2O; 4.Мына берілген заттармен:KNO3,HNO3,CuO,Zn,SO3,H2SO4,Cu(OH)2 төмендегі заттар- дың қайсысы әрекеттеседі? а) барий гидроксиді; ә) тұз қышқылы; Сәйкес келетін реакция теңдеуін құрастырып, реакция типін көрсет. 5.Барий хлориді ерітіндісі берілген,оған қүкірт қышқылын құйғанда тұнба түзіледі. Тұнбаға түскен қандай зат? Реакция теңдеуін жаз. Үйге тапсырма: §44-49 қайталау. Химия 8 сынып Күні: Сыныбы: Сабақ тақырыбы: Бақылау жұмысы. Сабақтың мақсаты: Оқушылардың генетикалық қатар,генетикалық байланыс, екідайлы қосылыстар, бейорганикалық қосылыстардың әр түрлі кластарына жататынын заттардың құрамына,қасиетіне байланысты салыстыру,заттарды жіктеу,олардың арасындағы байланыс туралы білімдерін тексеру. Сабақ барысы: 1.Ұйымдастыру кезеңі. Жаңа сабақ: Бақылау жұмысын екі нұсқада алу. 1. Төмендегі сызба нұсқалардағы белгісіз заттарды тауып,айналуларды жүзеге асыруға мүмкін-дік беретін химиялық реакция теңдеулерін жазыңдар: 1-нұсқа: С → СО2 → Х → Na2CO3 → CO2 → CaCO3 Cu → CuO → CuCI2 → X → CuO → Cu 2-нұсқа: AI → AICI3→ AI(OH)3 → AI2(SO4)3 → X → AI2O3 CaCO3 → CaO → Ca(OH)2 → Ca(HCO3)2 → X(газ) 2. Мына қосылыстардың қай тобы өзара әрекеттеседі: 1-нұсқа: HCI мен NaOH; Cu мен HCI; 2-нұсқа: CO2 мен NaOH; Fe мен H2O; 3. Төмендегі заттар ішінде генетикалық қатары бар заттарды тауып, айналуларды іске асыруға болатын реакция теңдеулерін жазыңдар. 1-нұсқа: BaO,Mg,K,CaO,CuSO4,Ba,MgCI2,Mg(OH)2,Ba(OH)2,CaSO4,Ba3(PO4)2. 2-нұсқа: NaNO3,P2O5,PbCI2,H2SO4,K3PO4,P,CuO,H3PO4,Fe,CuO,CaSO4. 4. Төмендегі сызбанұсқаларға сәйкес химиялық реакциялардың теңдеулерін жазып теңес- тіріп,белгісіз заттарды тауып,оларды атаңдар: 1-нұсқа: 1) S + O2 = x; 2-нұсқа: 1) x + H2O = H3PO4; 2) H2CO3 = H2O + x; 2) Na + x = Na2O; 3) MgCO3 = x + у; 3) Ca(OH)2 + x = CaCO3 + у; №2 бақылау жұмысы. А,В,С деңгейлік тапсырмалары. 1-нұсқа. 1. Негіздерді жіктеуге екі мысалдан келтіріп, химиялық қасиеттерін сипаттаңдар. 2.Қышқылдарды жіктеп,әрқайсысына үш мысалдан келтіріп сипаттаңдар. 3.(Негіздік,қышқылдық,екідайлы оксидтердің әрқайсысына үш мысалдан келтіріңдер. 4.Тұздарды:NaCI,CaCO3,Ca(HCO3)2,MgOHCI,NaHCO3,K2CO3,Ca3(PO4)2 жіктеп жаз. 5.Төмендегі айналуларды іске асыруға болатын реакция теңдеулерін жаз: Сa(OH)2 → CaCO3 → CO2 → Na2CO3; ↓
В6(2-балл). Төмендегі сызбанұсқаларға сәйкес химиялық реакциялардың теңдеулерін жазып теңестіріп,белгісіз заттарды тауып,оларды атаңдар: FeCI3 → x → Fe2O3 → у; C7(4балл). Массасы 10г кальций карбонатын тұз қышқылымен әрекеттестіргенде бөлініп шығатын газды натрий сілтісі арқылы өткізгенде қанша грамм натрий гидрокарбонаты түзілетінін есептеңдер. 2-нұсқа. А1(1-балл). Негіздерді жіктеуге екі мысалдан келтіріп,химиялық қасиеттерін сипаттаңдар. А2(1-балл). Қышқылдарды жіктеп,әрқайсысына үш мысалдан келтіріп сипаттаңдар. А3(1-балл). Негіздік,қышқылдық,екідайлы оксидтердің әрқайсысына үш мысалдан келтір. А4(1-балл). Тұздарды:NaCI,CaCO3,Ca(HCO3)2,MgOHCI,NaHCO3,K2CO3,Ca3(PO4)2 жіктеп жазыңдар. В5(2-балл). Төмендегі айналуларды іске асыруға болатын реакция теңдеулерін жаз: CuCO3 → CuCI2 → Сu(OH)2 → CuO → Cu; В6(2-балл). Төмендегі сызбанұсқаларға сәйкес химиялық реакциялардың теңдеулерін ,жазып теңестіріп,белгісіз заттарды тауып,оларды атаңдар: CuCO3 → x → СuCI2  у;
C7(4балл). Көлемі 4,48 л қалыпты жағдайда оттек түзілу үшін мына тұздардың: KNO3, ,,,,,,,,,,,,,,,,,KCIO3,KMnO4 әрқайсысының қандай массалары қажет болатынын есептеңдер. (Ескерту: Балдардың қосындысы жоғары болатындай қалаған төрт есепті шығарыңыз.) Үйге тапсырма: §44-49 қайталау. Химия 8 сынып Сабақтың тақырыбы: Д.И.Менделеев жасаған химиялық элементтердің периодтық заңы және периодтық жүйесі. №1-інші сабақ тақырыбы: Химиялық элементтерді жіктеудегі алғашқы қадамдар. Оқыту мақсаты: Оқушыларға химиялық элементтерді жіктеудің қажеттілігін көрсету,элементтерді металдар және бейметалл деп үлкен екі топқа бөлген жіктеудегі алғашқы қадамдармен таныстырып,оның жасанды екенін,екідайлы және ауыспалы қасиет көрсететін элементтер туралы түсінік беру. Оларды элементтердегі табиғитекке біріктіру мақсатымен таныстыру. Реактивтер мен құралдар: Жаңа дайындалған мырыш,натрий гидроксидінің және тұз қышқылының ерітінділері,сынауықтар,сынауық тұрғы. Көрнекі тәжірибелер: Екідайлықты дәлелдеу. Сабақ барысы: Ұйымдастыру кезеңі. Жаңа сабақ: Сабақ тақырыптың маңызын айтудан басталады,одан соң әрбір ғылымның дамуына байланысты көптеген мәліметтер жинақталып, оны жіктеу,белгілі заңдылықтардың байланысын ашу қажеттілігі айтылады. Химияда элементтер және олардың қосылыстары туралы білімнің жинақталуы ХІХ ғасырдың ортасында оларды ұқсас қасиеттеріне қарай топтастыруды қажет етті.Оқушыларға химиялық элементтерді жіктеудің негізгі белгілерін атап көсету.Элементтерді жіктеу негізінде физикалық және химиялық қасиеттерін нақтылауға мүмкіндік туа бастады. Нағыз металдарға негіздік оксидтер,оған негіздер сәйкес келеді.Ал нағыз бейметалдар ұшқыш сутекті қосылыстар түзеді,металдар ондай қосылыстар түзбейді.Содан кейін төмендегі эксперимент есептерді талдау: 1.Егер берілген зат суда ерімейтін болса,оның қышқыл екенін қалай дәлелдейміз? H2SiO3 –ұсыну. 2. Егер берілген зат суда ерімейтін болса,оның негіз екенін қалай дәлелдейміз? Сu(ОН)2-ұсыну. Оқушылар төмендегідей қорытындыға келеді: а)нағыз металдың гидроксиді қыш- қылдармен әрекеттеседі,ал сілтімен әрекеттеспейді; ә)ал нағыз бейметалдан түзілген қышқыл сілтілермен әрекеттеседі,бірақ қышқылдармен әрекеттеспейді. Кейбір элементтердің металға да,бейметалға да тән қасиет көрсетуіне қарай екідайлы қасиет көрсететіні белгілі болды.Оқушылардың алдында жаңа проблемалық сұрақ туады: ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,а)мырыш гидроксиді қышқыл болама,әлде негіз бола ма? ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,ә) Мырыш нағыз металға жата ма, немесе нағыз бейметалға жата ма? Оқушыларға көрнекі тәжірибе көрсетіледі. Мырыш гидроксидінің қышқылда да,сілтіде де еріп тұз түзетіні түсіндіріледі. Оқушылар мырыш ауыспалы қасиет көрсететін элемент деген қорытындыға келеді.Бұл қасиет металдан бейметалға ауысатын өтпелі элементке тән. Оқушылар мырыш гидроксидінің қышқылмен,негізбен әрекеттесуінің реакция теңдеулерін жазады. Бұдан кейін оқушыларға қышқылдық та, негіздік те қасиет көрсететін гидроксидтер болатынын айта отырып,олардың негіздер мен қышқылдар туралы білімдерін қорытындылау мақсатында төмендегі кестені толтыруды ұсынамыз:
Оқушыларға оксидтер немесе гидроксидтері екідайлы болатын элементтердің өте көп екендігін айтамыз. Мысалы: Be,Zn,AI,Cr(III),As,т.б.Осыдан кейін химиялық элементтерді жіктеу үшін жасалған басқа да әрекеттермен таныстырамын. Валенттігі бойынша бөлу: а) жоғары оксидтегі валенттігі бойынша; ә) ұшқыш сутекті қосылысындағы валенттігі бойынша; Одан кейін төмендегі тапсырмалар беріледі: 1.BeO-нің екідайлы қасиетін көрсететін реакция теңдеуін құрастырыңдар. 2.Be(OH)2-нің екідайлы қасиетін көрсететін реакция теңдеуін құрастырыңдар. 3.Төмендегі айналымдардың теңдеулерін жазыңдар: Na2ZnO2 ↑
Үйге тапсырма: §50 (1-6). Жұмыс дәптері. Химия 8 сынып күні айы жылы №2-інші сабақ тақырыбы: Элементтердің табиғи ұяластары және олардың қасиеттері. Оқыту мақсаты: Элементтерді алғашқы топқа бөлу,ұқсастығы мен айырмашылығы арқылы оларды сілтілік металдар,галогендер,халькогендер және инертті газдарға топтастыру.Осы топтардағы элементтердің физикалық және химиялық қасиеттерінің салыстырмалы атомдық массаға тәуелді екенін түсіндіру. Реактивтер мен құралдар: Сілтілік металдар,галогендер үлгілері,натрий,литий , су,стақан, сүзгі, индикатор, лабораториялық тұрғы, сіріңке. Көрнекі тәжірибелер: Сілтілік металдар,галогендер үлгілері,cілтілердің сумен әрекеттесуі. Сабақ барысы: 1.Ұйымдастыру кезеңі. Білім мен біліктерін тексеру: Оқушыларға төмендегі сұрақтар қойылады: 1.Химиялық элементтерді жіктеудің негізгі себебі неде? 2.Химия ғылымы дамуының бастапқы сатысында химиялық элементтерді жіктеудегі алғашқы қадамдарды айт. 3.Zn(OH)2 –нің екідайлы қасиетін қалай дәлелдеуге болады? Тәжірибе жасау арқылы дәлелде. 4.Металдар мен бейметалдар оксидтерінің және екідайлы оксидтердің қандай қасиеттерін білесіңдер? 5.Бір оқушы тақтада элементтерді жіктеудің сызбанұсқасын сызып,оны түсіндіреді.содан кейін мына тапсырманы орындайды. №1 тапсырма.Мына өзгерістердің реакция теңдеулерін жаз: BeO → Be(NO3)2 → Be(OH)2 → K2BeO2 Қалған оқушыларға екідайлы қасиет көрсететін оксидтер мен гидроксидтер туралы білімін бекіту үшін мына заттардың арасындағы реакция теңдеулерін жазуды ұсыну: 1-нұсқа. а) ZnO + HNO3; ә) ZnO + NaOH; 2-нұсқа. KAIO2 →AI(OH)3→ AI2O3→NaAIO2 б) Zn(OH)2 + H2SO4; в) Zn(OH)2 + KOH; ↓ AI(NO3)2 Жаңа сабақты әңгімелеуден бастау. Металдар,бейметалдар,ауыспалы элементтердің ішінде қасиеттері жағынан өте ұқсас элементтер кездеседі,сондықтан ерекше топқа біріктіру кажет болды. Мысалы,элементтерді төмендегі екі белгісі бойынша топқа біріктіру басталды: 1.Элементтердің оттекті қосылыстарындағы жоғары валенттігі; 2.Элементтердің ұшқыш сутекті қосылысындағы валенттігі; 1-топ.R2O; Li Na K Rb Cs ІІтоп.RO; Mg Ca Sr Ba ІІІтоп.R2O3 B AI IVтоп RO2 C Si Sn 7 23 39 86 133 24 40 88 137 11 27 12 28 119 Алайда, бұл бөлінген топтарға ХІХғасырдың ортасында табылған 63 элементтің барлығы бірдей кірген жоқ. Әрбір топтағы элементтер қалғандарымен салыстырғанда өзгеше, ол бір-біріне тек жоғарыда көрсетілген белгілері бойынша ғана емес,сол сияқты оксидінің құрамы,қасиеті,гидрок- сидтері,тұздары бойынша да өте ұқсас болды. Олар көбінесе табиғатта бірге кездеседі,қосылыс тардан бірдей әдістермен бөлініп алынады.Сол сияқты әрбір топқа кіретін элементтерді атомдық массасының өсуі бойынша орналастырғанда белгілі бір заңдылықтар байқалады: а)жай заттардың металдық қасиеттері артады; ә)оксидтері мен гидроксидтерінің негіздік қасиеттері артады; б)ұшқыш сутекті қосылыстарының тұрақтылығы біртіндеп кемиді; Көрсетілген топтарды табиғи тек деп атаудың басты себебі біріктірілген элементтер өте ұқсас. Осыдан кейін оқушыларды элементтердің табиғи ұяластарымен таныстырамын.... Тақырыпты қорытындылау үшін сілтілік металдардың және галогендердің табиғи топтарына салыстырмалы сипаттама бере отырып,ұқсастығымен айырмашылығын ажыратуға үйрету. Тапсырма: 1)Сілтілік металдар,галогендер,оттек және халькогендер тегіне жататын элемент- тердің физикалық және химиялық қасиеттеріндегі ұқсастықтары мен айырмашылықтарын көрсетіңдер.(кестелер бойынша: 2) С.а.м. өсуіне қарай физикалық қасиеттері қалай өзгереді? 3) Белсенділіктері қалай өзгереді? 4) С.а.м. өсуіне қарай химиялық қасиеттері қалай өзгереді? Оқытудың жоспарланған нәтижесі: Оқушылар сілтілік металдар мен галогендердің физикалық қасиеттерін айтып,оларға тән химиялық қасиеттерін реакция теңдеулерін жазу арқылы дәлел- деуі қажет. Дамытудың жоспарланған нәтижесі:Оқушылар сілтілік металдарды және галогендерді,инертті газдарды өзара салыстыра білуі тиіс. Үйге тапсырма: §51 (1-6). Жұмыс дәптері. Химия 8 сынып күні айы жылы №3-інші сабақ тақырыбы: Д.И.Менделеевтің периодтық заңы. Оқыту мақсаты: Периодтық заңның мәнін,оның негізгі қағидаларын түсіну.Әрбір элементерге тән химиялық қасиеттерді талдай отырып, олар периодта орналасуына байланысты екенін түсіндіру. Элементтер және олардың қосылыстары жайлы мағлұмат алу алу үшін периодтық заңның маңызын түсіну қажеттігі. Құрал – жабдықтары: Алғашқы 20 элементтің таңбасы жазылған қиықтар. Сабақ барысы: Ұйымдастыру кезеңі. Білім мен біліктерін тексеру: Оқушылар сабақтың барысында өздеріне таныс элемент терді жіктеудегі алғашқы қадамдарды естеріне түсіреді: Элементтерді екі топқа бөлу:металдар және бейметалдар. Үш класқа бөлу: металдар; екідайлы қосылыс түзетін элементтер;бейметалдар; Жалпы қасиеттеріне байланысты табиғи тектерге бөлу: салыстырмалы атомдық массалары және қосылыстардағы валенттіліктері. Жаңа сабақ: Д.И.Менделеев химиялық элементтерді жіктеуді одан әрі жалғастырғанда, олардың салыстырмалы атомдық массасының өсу ретімен орналастыруды басшылыққа алған. Сонда элементтер қасиеттерінің белгілі бір элементтен кейін қайталанатынына көңіл аудар ғаны айтылады. Сөйтіп қасиеті ұқсас элементтерді бірінің астына бірін орналастыру нәтиже сінде табиғи топтар анықталған. Осыдан кейін оқушыларға Д.И.Менделеевтің жолын қайталау ұсынылады. (Ол үшін қиықтар қолданылады). Элементтердің қасиеттері атомдық массаның өсуіне қарай: элементтің сипаты:(металл,ауыспалы элемент,бейметалл); жоғары оксидтеріндегі валенттілігі; ұшқыш сутекті қосылыстарындағы валенттігі өзгеретініне көңіл аударамыз. Оқушылар элементтердің қасиеті қосылыстардағы валенттілігі мен атомдық массасының өсуіне байланысты периодты түрде өзгереді деген қорытындыға келеді.Мұның өзі Д.И.Менделеев ке элементтерді салыстырмалы атомдық массаларының өсу реті бойынша орналастырып, периодтық заңды ашуға мүмкіндік берді. Осы заңдылықты 1869 жылы Д.И.Менделеев элемент тердің периодтық жүйесін жасағанда периодтық заң түрінде тұжырым дады.Қазіргі кездегі атом құрылысы теориясы тұрғысынан периодтық заңның ережесі: химиялық элементтің,олар түзетін жай заттарының және қосылыстарының қасиеті атом ядросының зарядына периодты түрде тәуелді болады.Оқушылар ережені талдай келе өздері оның маңызын түсінеді,дүниета -нымдылық көзқарастары қалыптасады. Периодтық заң және периодтық жүйені ашуда Д.И.Менделеевтің еңбегі зор. Атомдық масса ның өсуін негізге ала отырып,кезінде Д.И.Менделеев болжаған элементтер кейін ашылды. Бұл сол кездегі атом және молекула туралы жаңа көзқарастың қалыптасуына жол ашты. Сөйтіп, Д.И.Менделеев болжаған элементтердің толығымен ашылып, табиғатта кездесетін және жасанды жолмен алынған элементтердің бәрі периодтық жүйе де тиісті орын алғанын айту қажет. Элементтердің: металдық, бейметалдық қасиеттері, жоғары оксидтеріндегі валенттіктері, ұшқыш сутекті қосылыстарындағы валенттіктері, оксидтерінің қасиеттері, гидроксидтерінің қасиеттері былай өзгереді. 7Li 9Be 11B 12C 14N 16O 19F 20Ne Металдық қасиет кемиді, бейметалдығы артады І ІІ ІІІ IV V валенттіліктері өседі Li2O BeO B2O3 CO2 N2O5 - - - Негіздік Екідайлы Қышқылдық оксидтер LiOH Be(OH)2 H3BO3 H2CO3 HNO3 - - - Негіз Екідайлы Өте әлсіз Әссіз Күшті Гидроксид қышқыл қышқыл қышқыл IV III II I валенттіліктері кемиді CH4 NH3 H2O HF - Сабақты бекіту үшін тапсырма беру. Na-ден Ar-ға дейінгі элементтердің: металдық, бейметал дық қасиет тері, жоғары оксидтеріндегі валенттіктері, ұшқыш сутекті қосылыстарындағы валенттіктері,оксидтерінің қасиеттері,гидроксидтерінің қасиеттері қалай өзгереді? Оқытудың жоспарланған нәтижесі:Оқушылар Д.И.Менделеев ұсынған периодтық заңның ереже сін айтып,нақты мысалдар келтіре отырып, жеке-жеке элементке және оның қосылыстарына сипаттама бере білуі қажет. Дамытудың жоспарланған нәтижесі. Окушылар элемент және оның қосылыстарының қасиет- терін период бойынша талдай білуге үйренеді. Үйге тапсырма: §52. (1-7). Жұмыс дәптері. жүктеу/скачать 6,53 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||