Н.Ә.МАРАБАЕВ атындағы №7 мектеп-лицейінің қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі АЛДАБЕРГЕНОВА ЖУЛДЫЗАЙ МУРАТОВНА
Сынып : 6
Сабақтың тақырыбы: КЕҢ ДАУЫСТЫ-ҒАРИФОЛЛА
Сабақтың мақсаты:
Республика мәдениетіне еңбек сіңірген қайраткер, әнші(тенор), Қазақ КСР халық әртісі-Ғарифолла Құрманғалиев жайлы түсінік беру,оқушыларды шығармашылыққа баулу.
Ұйымдастыру кезеңі : Оқушылар бірін - бірі таныстырады, аты - жөнін ,сүйікті ісін атап өтеді.Мысалы: Бұл - Сергей.Оның сүйікті ісі – ән айту немесе менің жанымдағы - Рахат.Оның сүйікті ісі – домбыра шерту.
.
Топқа бөлу : Оқушылар жаңа Сергей сүйікті ісім ән айту деді.
- Әнді немен орындайды? - “Аспаптармен” әрине. Қазір осы аспаптар түрімен үш топқа бөлінеміз (мұғалім аспаптардың суреттерін қөрсетеді) .
Үш топқа: домбыра,қобыз, сыбызғы.
Сабақтың барысы:
1. Ғ.Құрманғалиевтің суретін жасыру, әнін тыңдату .Сол бойынша сұрақтар қою.
а) Оқушылар суреттегі кім?
ә) Сендер осы адам туралы не білесіңдер?
(Оқушылар Ғ.Құрманғалиев туралы білетіндерін айтады).
Ғ.Құрманғалиевтің өмірбаяны жазылған парақшаны үшке бөліп, үш топқа тарату.Әр топ (бірінші топтан бастап) парақшада берілген(қиындыдағы) өмірбаянынан үзінді айтады.
Ғарифолла Құрманғалиев (01.01.1909, Батыс Қазақстан облысыҚаратөбе ауданы —1993 ж.) - Республика мәдениетіне еңбек сіңірген қайраткер, әнші(тенор), Қазақ КСР халық әртісі.[1]
Әншілік өнерге бейімділігі бала кезінен байқалды. Ұлы Мүхиттың шәкірттері Шынтас пен Шайқыдан дәріс алды.
1934 жылы Алматыда өткен халық көркемөнерпаздарының бірінші Бүкіл Қазақстандық слетіне қатысты.
Сол жылы Қазақтың музыкалық драма театрының (қазір Қазақтың опера және балет театры аталады) құрамына қабылданды.[2]
Құрманғалиев Е.Брусиловскийдің "Ер Тарғын", "Айман-Шолпан", "Қыз Жібек", Мұқан Төлебаевтың "Біржан-Сара", А.Жұбанов пен Л.Хамидидің"Абай" операларында күрделі партиялар мен рөлдерді ойнады. Оның орындауында халық әндері асқақ та әсем әуезімен аспан астын толтыра сорғалай шырқады. Ол әрбір әуенді әуелете салған сайын оған жан мен жүрек бітіріп, дауыс сазына даланың ұланғайыр дарқандығын өз көңіл толқынысымен ұштастыра сиғызып жіберетін. Ғарифолла аңыратып, жамыратып ән төкпелеткен кезде тыңдаушының көз алдына арқыраған арғымақтар мен аса киелі аруаналар даласының кескін-келбеті келеді. Ақтарыла тасыған ақ жарма өзендер мен ағын сулар әуені қыран қүстардың қанат қағысы, алып таулар асқақтығы, ақиық ақын Махамбет жырының атойы бар бояуымен, ішкі рух нәр-нақышымен Ғарекеңнің өз жүрек түкпірінен шығып жатарды. Ол өзі негізін салып кеткен әншілік мектептің осындай өзгеше орындаушылық шеберлікті қажет ететін дара қасиеттері бар. Оның кемеліне келтіре орындаған «Айнамкөз», «Үлкен айдай», «Ақ кербез», «Ісмет», «Боз жорға», «Он алты кыз» т. б. халық әндері жұртшылық көңілінен берік орын алды. Ол орындаушылық өнерімен катар, өзі де көптеген әндер («Ақ Жайық», «Сүйген жар», «Нұржамал», «Жан еркем», «Аққу», «Сүйемін туған өлкемді») шығарды
Ғ.Құрманғалиев ән сапарымен төрткүл дүниенің талай елдерінде болып, сан-сан сахналардан ұлттық музыкалық салт-дәстүріміздің байлығын паш етті. 1967 жылдан бастап Республикалық өнер және цирк студиясында сабақ берді. Оның отандық мәдениетке сіңірген орасан зор еңбегі әлденеше мәртемемлекеттік марапаттармен бағаланды
