Сабақтың тақырыбы: М. Мақатаев "Аққулар ұйықтағанда"

 Күтілетін нәтиже:

1. Оқушылар поэманың мазмұнымен танысады.
2. Кейіпкерлердің іс-әрекетіне баға бере алады.
3. Топта өз ойларын, көзқарастарын қорғай алады.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Пәнаралық байланыс: бейнелеу өнері, музыка, география, тарих, өзін-өзі тану  т.б.

Сабақ көрнекілігі: ақын суреті, техникалық құралдар,компьютер,аққу туралы тақырыптық суреттер,көрініс,сызба- кестелер т.б.

 

Сабақтың әдіс-тәсілдері: интербелсенді әдіс-тәсілдер

4.      Сын тұрғысынан ойлауға үйрету

«Микрофон» әдісі. Оқушылар өткен сабақтағы ақын өмірі мен шығармашылығы алған білімдеріне қоса жаңа ақпараттарын топтастырады.

    Жаңа сабақ.  – Мұқағали мұрасы-жалпақ елдің жүрегінде, ой-парасатында, жарық жұлдыздай қараңғы түн қойнауынан құпия сәулесін шашқандай жарқырап нұр беруде.Әр ғасырдың біртуар адамы болады. Мысалы: Абайда-ой, Мағжанда-махаббат, Қасымда-от, Мұқағалида тазалық (қасиет деген ұғым) басымырақ болады.Табиғат ананың бір бөлшегі болған Мұқағали былай дейді.

                     Табиғат

                     Жанымды алсаң,

                    Алшы менің,

                    Бір түйір жерге түскен, тамшы едім.

                    Мұқағали жоғалса қайтер дейсің.

                   Артымда қалсын жерім,

                   Қалсын елім, – деген  Мұқағали

       “Мұқағали-бір ғасырда бір рет қана дүниеге келетін қазақ поэзиясының алтын домбырасы дерліктей ірі талант иесі”.Бүгін біз сөз еткелі отырған  шығарма “Аққулар ұйықтағанда»- ғажап поэма. Бір түнде, бір деммен, табиғат пен ақын сезімінің үндесуінен туған дүние.

Мұқағали:

Қазақтың қара өлеңі – құдіретім,

Онда бір сұмдық сыр бар естілмеген, – деген болатын. Бүгін сондай «Сұмдық сыры бар» жыры «Аққулар ұйықтағанда» поэмасынан ой толғаймыз.Осы поэма жөнінде Тұманбай Молдағалиев ағаларың былай дейді.

М.Мақатаев шығар.жинағы 1991ж «Мұқағали жайлы ойласам» деген алғысөзден оқып беру\.

– Cендерге де, маған да бұл поэма мұң тарту  етеді. Бірақ бір бастап оқығаннан кейін тастай алмай соңына дейін бір-ақ оқисың. Бейне бір басқа күй кешесің. Көкірегінде ән ұялап, жырмен тербелесің. Көз алдыңнан Жетімкөлдің ерке аққуы баласы үшін дүниенің тыныштығын, кереметін бұзып, қасиетке оқ атқан ана бейнесін, ең соңында екі бірдей асылынан қасиетінен айырылған сорлы, зарлы ананы көріп, сен де аһ ұрасың.

1. 
   Жетімкөл аққулары
   
2. 
   Аққуға атылған оқ
   
3. 
   Аққулардың көлге оралмауы
   

Мәтіннің мазмұнын оқып, сатылай кешенді талдау («Жіптегі тізбектер» әдісін қолдану)

1.Поэманың І бөлімінен қандай әсер алдыңдар?

2.Туған жер, Жетімкөлдің сұлулығы,аққудың үні, қасиеті, айнала қоршаған ортамен үндестігі, ақынның сезімі өлеңде қалай берілген?

3.«Сызат», «Алау» сөздерінің мағынасын түсіндір.

 

2- топқа:

1.Ананың психологиялық жай-күйін ақын қалай берген ?

2.Ананы қасиетті аққуға оқ атуға итермелеген не?

3.Бала жатыр төсекте күйіп-жанып,

Баласының ана отыр күйін бағып –деген өлең жолындағы «күй» сөзінің мағыналарын түсіндір.

3-топқа:

1.Осы бөлімдегі жылқышы мен ананың

диалогін екі оқушы кезекпен мәнерлеп оқыңдар.

2.Білмеймін сор аттың ба,бақ аттың ба ?

Аққуға кезенерде ырым жасап,

Тым құрыса саусағыңды қанаттың ба?-деген жылқышы

қарттың         сөзінде не мән бар?

3. « Қасиет», «Қасірет» сөзінің мағынасын түсіндіріңдер.

Оқиға қалай басталуы

Оқиғаның дамуы.

Оқиғаның шиеленісуі

Оқиғаның шарықтау шегі

Оқиғаның шешімі 

Оқиға соңы. Эпилог 
   IV. Сабақты бекіту. («Қар кесегі» әдісін қолдану). Әр оқушы ақ параққа сұрақ жазып, бір-біріне қар кесегі етіп лақтырады. Сол сұрақтар бойынша пікір алмасады

V. Сергіту сәті: поэзия минуты (оқушылар поэмадан үзінділерді жатқа оқиды), Н.Тілендиевтің «Аққу» күйі ойнап тұрады

  VI. «Рольдік ойындар» әдісі: поэманың үш тарауы бойынша оқушылардың дайындаған инценировкалары қойылады