Сабақтың тақырыбы М. О. Әуезов «Көксерек»

Міне,  әңгіменің негізгі оқиғасы да есімізге түсті. Басты кейіпкерлер кімдер? (Иә,қасқырлар мен адамдар.)

Олай болса, біз қазір топ болып,екі топқа бөлініп жұмыс жүргіземіз.Әр топтың жетекшісі өз тобынан жауап берген оқушыларды белгілеп отырсын.

Топтастыру. Екі топқа «Адам», «Қасқыр» сөздері жазылған  плакат беріледі.Осы сөздер бойынша ойыңызға келген сөздер мен сөз тіркестерін жаза бересіз.

Тірі ағза       еңбектенеді         сөйлейді            жыртқыш           ит-құс         бөрі

перзент                   қоректенеді.                        Дала тағысы                      дала санитары

 Толғаныс. Синквейн әдісі бойынша «қасқыр»,  «аңшы» сөздеріне бес жолды өлең жазып көрейік.

4. 
   Қасқыр-түз тағысы, перзенті. 5. Бөрі,көкжал.
   

1. 
   Аңшы қансонарда аңға шығады. 5. Мерген.
   

1. 
   Қасқырды қанша асырасаң да, тоғайға қарап ұлуын қоймайды.
   
2. 
   Қасқырдың аузы жесе де қан,жемесе де қан.
   
3. 
   Ауыл иті болса да, бөрі келгенде бірігеді.
   
4. 
   Иттің иесі болса, бөрінің тәңірісі бар
   

сұрақтарына жауап беремін.

1.Ауыл адамдары Көксеректі неге жек көрді,жазалады?

2. 
   Неге Көксерек адамдар ортасына үйреніп кете алмады?
   

2. 
   Көксерек Құрмаштан гөрі ақ қасқырмен неге тез бауырласты?
   

Әңгімеде қасқыр, табиғат, адам мәселесі сөз болады, жаратылыстағы адам мен табиғат теңдігінің қатынас дәрежесі көрсетіледі. Адамдар табиғаттың өз заңдылығына қарсы шығып, қасқырлар мекенін ойрандап, оның күшігін енесінен айырып, ауыл тұтқыны етті. Бірақ қасқыр есейген сайын бостандықты сағынады. Ауыл тұрғындары Көксеректі жақтамайтұғын.

Құрмаштың нағашысы қасқырды, оның көзін ашқан екі күшігін өлтіріп, ең кішісін ауылға алып келеді. Құрмаш қасқырдың бөлтірігін асырап алады. Қасқырдың бөлтірігін ауыл төбеттері күнде талайды. Бір жыл өтеді. Көксерек өседі. Барлық төбеттерді талауға шамасы жетеді. Сол кезде ол өзіне күшік кезінде тиісіп, тамағын тартып алатын итті талайды. Көксерек тамаққа тоймай талай қазандағы еттерді жеп кететін. Ары қарай Көксерек көкжал болады. Ол далаға кетеді. Ауылға қайтып оралмайды. Ол бір ұрғашы қасқыр кездестіреді. Содан кейін екеуі бірге азық тауып өмір сүреді. Қатты боранда ол 7 аш қасқырды кездестіреді. Көксерек солармен бірге бір күнде ауылдың бір үйір жылқысын жеп кетеді. Қарындары ашқанда жылқыға, қойға шабуылдайды. Ауыл адамдары қатты ашуланады. Бір күні Құрмаш атасы ауырып қалғанда боранда қой бағуға шығады. Сол кезде Көксерек пен жанындағы 8 қасқыр сол қойларға шабуыл жасайды. Атпен жүрген Құрмаш оларға қарсы шығамын деп, аттан құлайды. Құрмашқа Көксерек шабады. Ол көксеректі оның бір құлағының астындағы еннен таниды. "Көксерек" деп шақырады.

Ауылда бір аңшы бір төбет итті асырайды. Ол ит қасқыр алатын ит екенін ауыл адамдары мойындайды. Ол бір қасқыр ұстайды. Өзі көкжалдай болады. Ол Көксеректі іздеуге бірнеше адам болып шығады. Жаңағы тайыншадай итті бірге алып шығады. Олар Көксеректі бір сайдың жотасынан кездестіреді. Сол мезетте үлкен төбет көксерекке арыстандай атылып, жолбарыстай бақырып тұра ұмтылады. Екеуі біраз арпалысады. Екеуінің күші тепе-тең болады. Екеуі бір-бірімен тістесіп, екеуінін ауыздары қарысып қалады. Сол кезде ит иесі мен ауыл тұрғыны келіп Көксеректі бауыздап жібереді. Төбет ит сол кезде зорға демалады. Олар ауылға Құрмаштың апасына Көксеректі алып келеді. Сол кезде апасы "Менің баламнын жазығы не?" деп айтады. Апасы қайғыдан құса болады .

Шығарма кейіпкерлері

• 
  Құрмаш - Көксеректі күшік кезінде ауылға әкеліп, бағып-қаққан.
  
• 
  Көксерек - күшік кезінде ауылға әкелінген. Көксерек ауыл иттерінен қорлық көреді. Иттер оны дос көрмейді, маңына жақындатпайды. Қасқырға шабатын батыл төбеттер оны талайды, басқа иттер ырылдап үріп, кейде тап беріп, әр жерінен тістеп кетеді.
  
• 
  Қасен - Құрмаштың дұшпаны болып,көрген сайын мазақтап жүретін адам.
  
• 
  Аққасқа - Жұмаштың иті, Көксеректің баққасы. Онымен әрдайым күресіп, жарақат жасайтын ит.
  
• 
  Бейсембай жылқышы - Қолында шошайған сойылы бар,астында қатып қалған ақ бедеуі бар,жылқы бағып жүретін адам.
  
• 
  Құрмаштың әжесі - Құрмашты қолдап отырған адам. Соңында елді тегіс еңіретіп, Көксеректі басынан қарғап тұрып , тепті.
  
• 
  Жұмаш - Құрмаштың ауылдасы, баққасы. Үнемі Құрмашпен ұстасып жүретін бала.
  

Шығарма кейіпкерлері

• 
  Құрмаш - Көксеректі күшік кезінде ауылға әкеліп, бағып-қаққан.
  
• 
  Көксерек - күшік кезінде ауылға әкелінген. Көксерек ауыл иттерінен қорлық көреді. Иттер оны дос көрмейді, маңына жақындатпайды. Қасқырға шабатын батыл төбеттер оны талайды, басқа иттер ырылдап үріп, кейде тап беріп, әр жерінен тістеп кетеді.
  
• 
  Қасен - Құрмаштың дұшпаны болып,көрген сайын мазақтап жүретін адам.
  
• 
  Аққасқа - Жұмаштың иті, Көксеректің баққасы. Онымен әрдайым күресіп, жарақат жасайтын ит.
  
• 
  Бейсембай жылқышы - Қолында шошайған сойылы бар,астында қатып қалған ақ бедеуі бар,жылқы бағып жүретін адам.
  
• 
  Құрмаштың әжесі - Құрмашты қолдап отырған адам. Соңында елді тегіс еңіретіп, Көксеректі басынан қарғап тұрып , тепті.
  
• 
  Жұмаш - Құрмаштың ауылдасы, баққасы. Үнемі Құрмашпен ұстасып жүретін бала.
  

• 
  Құрмаш - Көксеректі күшік кезінде ауылға әкеліп, бағып-қаққан.
  
• 
  Көксерек - күшік кезінде ауылға әкелінген. Көксерек ауыл иттерінен қорлық көреді. Иттер оны дос көрмейді, маңына жақындатпайды. Қасқырға шабатын батыл төбеттер оны талайды, басқа иттер ырылдап үріп, кейде тап беріп, әр жерінен тістеп кетеді.
  
• 
  Қасен - Құрмаштың дұшпаны болып,көрген сайын мазақтап жүретін адам.
  
• 
  Аққасқа - Жұмаштың иті, Көксеректің баққасы. Онымен әрдайым күресіп, жарақат жасайтын ит.
  
• 
  Бейсембай жылқышы - Қолында шошайған сойылы бар,астында қатып қалған ақ бедеуі бар,жылқы бағып жүретін адам.
  
• 
  Құрмаштың әжесі - Құрмашты қолдап отырған адам. Соңында елді тегіс еңіретіп, Көксеректі басынан қарғап тұрып , тепті.
  
• 
  Жұмаш - Құрмаштың ауылдасы, баққасы. Үнемі Құрмашпен ұстасып жүретін бала.
  

 Дамуы-Қарадыр еліндегі мазасыздық

 Дамуы-Қарадыр еліндегі мазасыздық

 Дамуы-Қарадыр еліндегі мазасыздық

 Дамуы-Қарадыр еліндегі мазасыздық

 Дамуы-Қарадыр еліндегі мазасыздық

 Дамуы-Қарадыр еліндегі мазасыздық

 Дамуы-Қарадыр еліндегі мазасыздық

 Дамуы-Қарадыр еліндегі мазасыздық

1. 
   Қасқырға байланысты мақал-мәтел айтады.
   
2. 
   Қасқырды қанша асырасаң да, тоғайға қарап ұлуын қоймайды.
   
3. 
   Қасқырдың аузы жесе де қан,жемесе де қан.
   
4. 
   Ауыл иті болса да, бөрі келгенде бірігеді.
   
5. 
   Иттің иесі болса, бөрінің тәңірісі бар
   

1. 
   Қасқырға байланысты мақал-мәтел айтады.
   
2. 
   Қасқырды қанша асырасаң да, тоғайға қарап ұлуын қоймайды.
   
3. 
   Қасқырдың аузы жесе де қан,жемесе де қан.
   
4. 
   Ауыл иті болса да, бөрі келгенде бірігеді.
   
5. 
   Иттің иесі болса, бөрінің тәңірісі бар
   

1. 
   Қасқырға байланысты мақал-мәтел айтады.
   
2. 
   Қасқырды қанша асырасаң да, тоғайға қарап ұлуын қоймайды.
   
3. 
   Қасқырдың аузы жесе де қан,жемесе де қан.
   
4. 
   Ауыл иті болса да, бөрі келгенде бірігеді.
   
5. 
   Иттің иесі болса, бөрінің тәңірісі бар
   

1. 
   Қасқырға байланысты мақал-мәтел айтады.
   
2. 
   Қасқырды қанша асырасаң да, тоғайға қарап ұлуын қоймайды.
   
3. 
   Қасқырдың аузы жесе де қан,жемесе де қан.
   
4. 
   Ауыл иті болса да, бөрі келгенде бірігеді.
   
5. 
   Иттің иесі болса, бөрінің тәңірісі бар
   

1. 
   Қасқырға байланысты мақал-мәтел айтады.
   
2. 
   Қасқырды қанша асырасаң да, тоғайға қарап ұлуын қоймайды.
   
3. 
   Қасқырдың аузы жесе де қан,жемесе де қан.
   
4. 
   Ауыл иті болса да, бөрі келгенде бірігеді.
   
5. 
   Иттің иесі болса, бөрінің тәңірісі бар
   

1. 
   Қасқырға байланысты мақал-мәтел айтады.
   
2. 
   Қасқырды қанша асырасаң да, тоғайға қарап ұлуын қоймайды.
   
3. 
   Қасқырдың аузы жесе де қан,жемесе де қан.
   
4. 
   Ауыл иті болса да, бөрі келгенде бірігеді.
   
5. 
   Иттің иесі болса, бөрінің тәңірісі бар
   

1. 
   Қасқырға байланысты мақал-мәтел айтады.
   
2. 
   Қасқырды қанша асырасаң да, тоғайға қарап ұлуын қоймайды.
   
3. 
   Қасқырдың аузы жесе де қан,жемесе де қан.
   
4. 
   Ауыл иті болса да, бөрі келгенде бірігеді.
   
5. 
   Иттің иесі болса, бөрінің тәңірісі бар