Пәні: Математика
Сабақтың тақырыбы: n-ші дәрежелі түбір және оның қасиеттері.Иррационал өрнектерді түрлендіру.
Жоспар: -ші дәрежелі түбір.
Түбір қасиеттері.
1. -ші дәрежелі түбір. Анықтама: а –санының n-ші дәрежелі түбірі деп n-ші дәрежесі а санына
тең болатын в санын айтамыз
Мұндағы а саны n-ші дәрежелі түбірі таңбасының ішіндегі сан, n –түбірдің
көрсеткіші және , в саны а санының n-ші дәрежелі түбірі
Мысалы: 64 санының үшінші дәрежелі түбірі 4 –ке тең.
n-ші дәрежелі түбір анықтамасындағы түбір көрсеткішінің жұп және тақ болатын жағдайларын жеке қарастырамыз.
N жұп сан болса, онда , тек қана оң сан, себебі кез-келген санның
жұп дәрежесі оң сан немесе 0. Демек, жұп дәрежелі түбір таңбасының
ішіндегі а саны теріс сан болуы мүмкін емес.
Егер түбір көрсеткіші n тақ сан болса, онда кез-келген саннан n-ші дәрежелі
Түбірді есептеуге болады.Бұл жағдайда теңдігіндегі а және в
сандарының таңбалары бірдей, яғни оң саннан оң, теріс саннан теріс түбір
шығады.
Мысалы:
Анықтама: Теріс емес а санының n-ші дәрежелі арифметикалық түбірі деп
n-ші дәрежесі а санына тең болатын теріс емес в санын айтады.
және болғанда, а және в теріс емес нақты сандары үшін n-ші
және k-ші дәрежелі түбірлердің мына қасиеттері орындалады:
Берілген n-ші дәрежелі түбірдің қасиеттерін дәрежелеу және түбір табу
амалдарының анықтамаларын пайдаланып дәлелдеуге болады.
Мысалы: Берілген өрнектерді түрлендіріңіздер:
2) Түбір таңбасының алдына шығарыңыздар:
3) Түбір таңбасының ішіне енгізіңіздер:
4) Бөлшектің бөлімінде түбір таңбасы болмайтын етіп түрлендіріңіздер:
Бақылау сұрақтары:
Арифметикалық квадрат түбірдің анықтамасы қандай?
Арифметикалық квадрат түбірдің қасиеттерін ата.
Квадрат түбірлері бар өрнектерді түрлендірудің тәсілдерін ата.
Пайдаланылған әдебиеттер: 1. А.Е.Әбылқасымова, З.Ә. Жұмағұлова, Алгебра және анализ бастамалары: Жалпы білім беретін мектептің қоғамдық-гуманитарлық бағытындағы 10-сыныбына арналған оқулық, Алматы: «Мектеп», 2019 ж.
2. А.Е.Әбылқасымова, З.Ә. Жұмағұлова, Алгебра және анализ бастамалары: Жалпы білім беретін мектептің қоғамдық-гуманитарлық бағытындағы 11-сыныбына арналған оқулық, Алматы: «Мектеп», 2020ж.
3. В.А.Смирнов, Е.А.Тұяқов, Геометрия: Жалпы білім беретін мектептің қоғамдық-гуманитарлық бағытындағы 10-сыныбына арналған оқулық, Алматы: «Мектеп», 2019 ж.