Сабақтың тақырыбы: Нысанбай жыраудың өмірі мен жыраулық өнері. «Кенесары Наурызбай» дастаны Сабақтың мақсаты
жүктеу/скачать 61,93 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Сабақтың түрі
- Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру кезеңі. Сәлемдесу. Кезекшімен тілдесу;
- ІІ Үй тапсырмасы
- ІІІ топ «Жыраулық дәстүр»
- Салыстырып көрелік. «Ізденушілер»
- «Әдебиетшілер»
- Сонда дастанның басты кейіпкері кім «Әдебиетшілер»
- Бағалау. Үйге тапсырма.
| Пәні: әдебиет
Сыныбы: 9 Сабақтың тақырыбы: Нысанбай жыраудың өмірі мен жыраулық өнері. «Кенесары — Наурызбай» дастаны Сабақтың мақсаты: білімділік: ұлт-азаттық қозғалыстың жыршысы Нысанбай Жаманқұлұлының өмірі мен жыраулық өнерін терең түсіне білуіне, тарихи шындықты тануына мүмкіндік туғызу; дамытушылық: ізденіс жұмыстары арқылы өзіндік ой-пікірлерін еркін айтуға дағдыландыру, шығармашылық қасиеттерін шыңдауға жағдай жасау; тәрбиелік: тарихи тұлғалардың елі үшін жасаған ерліктерін дәріптей отырып, елінің адал азаматы, патриоты болуға баулу. Сабақтың түрі: жаңа сабаты меңгеру. .Сабақтың әдіс-тәсілдері: баяндау, сұрақ-жауап, талдау, салыстыру, топтастыру, жинақтау. Сабақтың көрнекілігі: қосымша мәліметтер, пікірлер, оқулықтар; Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру кезеңі. Сәлемдесу. Кезекшімен тілдесу; Оқушылардың назарын сабаққа аудару. Ой тастау. Елінің тәуелсіздігі үшін басын бәйгеге тігіп құрбан болған қазақтың соңғы ханы – Кенесарының өкінішті қазасы екі ғасырға жуық уақыт өтсе де, ел-жұртын күңірентіп келеді. Хан Кененің қалдырған іздері — шайқас жерлер, жер атаулары, жырлар. Сондай тарихи жыр – Нысанбай жыраудың «Кенесары — Наурызбай» дастаны. Патшалық Ресейдің, одан кейінгі Кеңес өкіметінің тоталитарлық саясатының ықпалымен Кенесары, Наурызбай көтерілісі де, оның жыршысы Нысанбай да тарихтан алынып тасталды. Заман өзгерді. Қазақстан тәуелсіздікке қол жеткізді. Тарихымызға да көзқарастар өзгерді. Қазіргі таңда қазақ халқының тәуелсіздік үшін елін, жерін қорғап, қолына қару алып күреске шыққан хандар да, батырлар да, ақындар да тарихқа қайта оралып, өз бағасын алуда. Сондай тұлғаларымыздың бірі аумалы-төкпелі заманды басынан өткерген жырау Нысанбай Жаманқұлұлы бүгінгі сабағымыздың негізгі арқауы болмақ.
Махамбет Өтемісұлын әңгімелеу; І топ «Ізденушілер» ( Н.Жаманқұлұлының өмір жолы) ІІ топ «Әдебиетшілер» (Жыраудың шығармашылығы) ІІІ топ «Жыраулық дәстүр» (Жыраулық өнер және Нысанбай Жаманқұлұлы) ІІІ Жаңа сабақ. Сабақтың айдары: Бұқардан кейінгі аса ірі жорық жыршысы – Нысанбай жырау (М.Әуезов) Мұғалім сөзі:Заманымыздың заңғар жазушысы Мұхтар Әуезов Нысанбай жырауды «Бұқардан кейінгі аса ірі жорық жыршысы» деп атады. «Қайғылы оқиғаның қызығы мен қайғысының ортасында болған ақын дастанды шындыққа ғана құрып, кестелі тілмен суреттей жазған. Кенесары- Наурызбай жорығы туралы кейінгі талай ақын түрлі өлең шығарса да, дәл Нысанбай жеткен өріске жеткен емес», — деген болатын. (Мұхтар Әуезов «Әдебиет тарихы», 1927 жыл). Өзінің талантымен Кенесарыны тәнті еткен Нысанбай жырау көтеріліске бастан-аяқ қатысып, көтеріліс 1847 жылы жеңіліс тапқанға дейін онымен бірге болды. Нысанбай – өзінің жырымен жауынгерлердің рухын көтерсе, ұрыс негізінде қолына найза алып, ұрысқа қатысқан жауынгер – жыршы. Сұрақтар: Кенесары мен Наурызбайдың қазақ тарихындағы орны. Дастан неліктен «Кенесары — Наурызбай» деп аталды? «Қазақтың соңғы ханы», «Жеңіліс тапқан көтеріліс» емес. 3.Нысанбай жыраудың басқа туындылары халқымен қайта табысуы мүмкін бе?Кенесары — Абылайдың немересі. Әр кезде қазақ хандарының сенімді кеңесшісі, данагөй, ақылгөй жырауы қасында болған. Кенесарының атасы Абылайдың ақылшысы Бұқар жырау болса, Хан Кененің сенімді серігі, жақсы көрген ақыны Нысанбай жырау болды. Екі жырау да сол кездегі хандарымен бірге аумалы-төкпелі заманды басынан өткізді. Салыстырып көрелік. «Ізденушілер» Нысанбай жырау мен оның дастаны жөніндегі деректермен таныстырады.Нысанбай жыраудың өмірі мен шығармашылығы.
«Әдебиетшілер»:«Кенесары Қасымұлы – аса көрнекті мемлекет қайраткері, ұлт-азаттық қозғалысының қолбасшысы» Өнер танушылар: «Кенесары бейнесі әдебиет пен өнер туындыларында» тақырыбында зерттеулерінің нәтижесімен таныстырады.
«Жыраулық дәстүр» (Жыраулық өнер және Нысанбай Жаманқұлұлы Дастанның жанрлық ерекшелігін, поэтикалық тілін талдау.
«Ізденушілер» Кенесары – Наурызбай көтерілісі туралы мәлімет береді.
Көтерілісшілер қырғыз жерінде … (сол жердегі көтерілістің барысы бойынша түсінік беру) Сонда дастанның басты кейіпкері кім? «Әдебиетшілер» дастаннан дәлелді мысалдар келтіреді. Дастандағы кейіпкерлер
Сабақты қорытындылау. Әр топ жоба-болжам бойынша жұмыс жасады, қорғады. Ғылыми кеңес алдына қойылған проблемалы сұрақтардың жауабын іздеу барысында мақсатына жетті. Қорытындылай келсек, М.Әуезов «Кенесары – Наурызбай» жорығы туралы кейінгі талай ақын талай түрлі өлең шығарса да, дәл Нысанбай жеткен өріске жеткен емес»деген еді.Хан Кененің қалдырған іздері – шайқас болған жерлер, жер атаулары, жырлар. Сондай жырдың біреуі - Нысанбай жыраудың «Кенесары – Наурызбай» тарихи дастаны. Бұл – тарихи таным тұрғысынан да, көркемдік тұрғыдан да құнды туынды. Бағалау. Үйге тапсырма. «Жырау сөзі – тарих шежіресі» тақырыбында ойтолғау жазу. жүктеу/скачать 61,93 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|