Сабақтың тақырыбы: Қос жынысты және дара жынысты гүлдер. Гүл формуласы Сабақтың мақсаты: Жаңа сабақты түсіндіру

Ордабасы ауданы

«Темірлан» жалпы орта мектебінің

биология пәні мұғалімі

Тыныштықбаева Сауле Тасбаевна

Сабақтың тақырыбы: Қос жынысты және дара жынысты гүлдер. Гүл формуласы

Сабақтың мақсаты: Жаңа сабақты түсіндіру.

1. 
   Білімділігі: Қос жынысты және дара жынысты гүл формуласы жайлы білім беру.
   
2. 
   Дамытушылығы: Оқщушылардың саббаққа белсенділігін арттыру мақсатында шығармашылыққа баулу.
   
3. 
   Тәрбиелігі: Оқушыларды ізденімпаздыққа, имандылыққа, адамгершілікке, табиғатты қорғауға, табиғатты сүюге үйрету.
   

ІІІ. Сабақтың түрі: Аралас сабақ

ІҮ. Сабақтың барысы:

1. 
   Ұйымдастыру кезеңі:
   
2. 
   а) Оқушыларды түгелдеу
   

1-кезең: Ер дәулеті еңбек. Өткенді қайталау

1-топқа:

Жапырақтың қызметі:

а) Органикалық зат түзу

ә) Жасушадағы артық суды бағындыру

б) Газ алмастыру

в) Органикалық затты қорға жинау

г) Өсімдіктердің көбеюіне қатысады.

2-топқа:

а) Сабаққа бүршік, жапырақ, гүл жеміс бекінеді

ә) Қоректік заттар сабақ арқылы қозғалады

б) Органикалық заттар қорға жиналады

в) Көбеюге қатысады

3-топқа:

а) Тамыр арқылы топырақтан сіңірілген суды және онда еріген минералды тұздарды сабаққа өткізеді.

ә) Өсімдікті топыраққа берік орнықтырады.

б) Кейбір тамырлар қоректік заттарды қорға жинайды.

1-топқа
Вегеативті мүшелер жүйесі



Өркендер жүйеіс сабақтар, жапырақ

Тамырлар жүйесі тамыр

2-топқа

3-топқа

«Миға шабуыл» стратегиясы

1. 
   Өсімдіктердің тигізетін пайдасы.
   
2. 
   Жануарлар мен өсімдіктер айырмашылығы.
   
3. 
   Дәрілік мақсатқа қолданылатын қандай өсімдіктерді білесіздер?
   
4. 
   Табиғатты, өсімдіктерді қорғауға байланысты қазақ халқында қандай тыйым сөздер айтылған.
   

1. 
   Гүл өсімдіктің көбею мүшесі.
   
2. 
   Көбею мүшелері – гүл, жеміс, тұқым.
   
3. 
   Гүл көбеюге қажетті жыныс мүшелері бар бұтақтанбайтын, түрі өзгерген, қысқарған өркен.
   

Бір гүлде аталық пен аналық болса қосжынысты, ал тек аталық немесе аналық қана болса дара жынысты болып табылады. Тек аталығы бар борлса аталық гүлдер, аналығы ғана болса аналық гүлдер дейді. Аталық гүлдер мен аналық гүлдер бір өсімдікте болса бір үйлі. Аталық гүлдер бір өсімдікте, аналық гүлдер екінші өсімдікте дамыцса екі үйлі болғаны. Жыныссыз гүлдер де болады. Оларда жыныс мүшелері дамымайды. Мысалы, күнбағыс, гүлкекіре, т.б. Себет гүлшоғырының шетіндегі гүлдер жыныссыз болғандықтан жеміс бермейді.

Гүл формуласы

Гүл формуласы. Формула дегеніміз-гүл бөлімдерінің латынша атының бас әрпімен белгілеу. Формуласын жазғанда қазақша әріптермен былай таңбаланады.

Т – тостағанша жапырақша

К – күлте жапырақша

А – аталық

Ж – (Жатын) аналық

1.Қызғалдақ гүлінің формуласы

К₃₊₃А₃₊₃Ж_{( 3)}

Талдауы: жай гүлсерікті, күлтесі 6-екі шеңбер құрып орналасқан, аталығы 6-екі шеңберге орналасқан, анлығы біріккен 3 жеміс жапырақшасынан тұрады.

2.Алма ағашы глүінің формуласы.

Т₍₅₎К₅А Ж₍₅₎

Талдауы: Тостағаншасы біріккен 5, күлтесі бірікпеген 5, аталықтар көп, аналығы біріккен 5 жеміс жапырақшасы.

3.Қияр аналық гүлінің формуласы:

Т₍₅₎К₍₅₎А₀Ж₍₃₎

Талдауы: аналық гүл, тостағаншасы біріккен 5, күлтесі біріккен 5, аталықтары жоқ, аналығы біріккен 3 жеміс жапырақшасы

4. 
   Бақбақ гүлінің формуласы
   

Талдауы: Тостағаншасы үлпекке айналып, өзгеріске ұшыраған күлтесі біріккен 5, аталықтары біріккен 5, аналығы біріккен 2 жеміс жапырақшалы.

Ескерту: Гүл бөлімдері біріккен болса саны жақшаға алынады.

4-кезең. Бәрін білгім келеді.

Қорытынды бөлім.

1. 
   Қосжынысты деп қандай гүлдерді атайды?
   
2. 
   Бір үйлі, екі үйлі өсімдіктердің бір-бірінен айырмашылығын мысалмен талдап түсіндіріңдер.
   
3. 
   Дара жынысты гүлдер қандай гүлдер?
   
4. 
   Гүл формуласы қалай белгіленеді?
   

Сабаққа үнемі қатысып, сұрақтарға жауап беріп отырған оқушылар бағаланады.

Үйге тапсырма: 21 74-75 беттер

Қорытынды

Бүгінгі білім беру процесінде оқушымен жеке жұмыс жүргізу арқылы дарындылықты дамыту оқушының зерттеу жұмысына танымдық белсенділік арқылы қызығуды қалыптастыру проблемасының мәні барған сайын ұлғайып келеді. Жас дарынмен жұқмыстың ауыртпалығы мен қуанышын бірге тататын адам, оның шығармашылық қабілеттерін ашатын кілт-мұғалім қолында. Сол сбепті қазіргі таңда дарынды оқушылармен жұмыста бір мақсатты көздеген жүйе қалыптастыру қажет.

Ол үшін:

• 
  Дарынды балаларды оқытуды, қабілетін дамытуды қолға алатын жеке жұмыс жүргізу жүйесін қалыптастыру;
  
• 
  Дарынды балалардың қабілетін дамытатын жаңа жоспарлар құру.
  

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

1. 
   Сын тұрғысынан ойлауды дамыту. Әдістемелік құралдар.
   
2. 
   Әбеуова И. Сын тұрғысынан ойлау мен дамытпалы оқыту.
   
3. 
   Биология және салауаттылық негізі №2, 5, 6. 2007
   
4. 
   Мектеп Республикалық ғылыми-әдістемелік, педагогикалық журнал
   
5. 
   Биология дидактикалық материалдар
   
6. 
   К. Жүнісқызы, Р. Әлімқұлова, Қ. Жұмағұлова биология 6-сынып Алматы. Атамұра 2002ж.