Сабақтың тақырыбы: Символдар бойынша жолдарды өңдеу Пән мұғалімі: Улмаганбетова Арайлым 2015-2016 оқу жылы

 Дамытушылық: Символдық мәліметтерді Паскаль тілінде программалау арқылы өңдеу тәсілдерін жүзеге асырып, оқушылардың логикалық ой-өрістерін дамыту;

1) Оқушылармен амандасу

2) Сабаққа қатысын тексеру

3)Оқушыларды 3 топқа бөлу. Топқа бөлу үшін қолданылатын сөздер: (Алг, басы, енгізу, шығару, соңы, program; var; begin; readln, writeln; end,монитор, пернетақта, тышқан, жүйелік блок,колонка.) Берілген сөздерді құрап 3 топқа бөлінеді.

4)бағалау бетшесін тарату.

Өткен тақырыпты қайталау. (5 минут)

«Сиқырлы сандар» ойыны. Ойынның шарты: оқушы интерактивті тақтадағы көрсетіліп  тұрған санның  бірін шертіп , шыққан сұраққа жауап беру керек. Егер жауап бере алмаса оның тобы көмектеседі.

1. 
   Символдық шама деген не?(мән ретінде ір ғана таңбаны қабылдай алады)
   
2. 
   Символдық шамалар қандай қызметші сөзбен белгіленеді?(char)
   
3. 
   Паскальда бос орын қандай рөл атқарады? (символ болып табылады)
   

1. 
   Символдық шамаларға қолданылатын қандай стандартты функцияларды білесіңдер?(chr(x), ord, pred, succ, upcase)
   
2. 
   Символдық мәліметтерді енгізудің қандай ерекшеліктері бар?(ентер пернесін басқанда ақиқат, басқа жағдайда жалған болады )
   
3. 
   EOLN функциясының қызметі? (жолдың соңы болды)
   

1. 
   Символдық шамаларда қандай кодты қолданамыз?(ASCII коды)
   
2. 
   Символық шамаларға қандай логикалық қатынастар қолданылады?(<, >, =, <=, >= ,< >)
   
3. 
   Символдық мәліметтерді енгізу қандай операторлар арқылы жүзеге асырылады?(read, readln)
   

Мысалы, а =’Turbo’; symb=’dom’ т.с.с.

Программада сипатталауы  Var   а:string [5].

Жолдық шамаларға біріктіру амалын конкатенация деп атайды, ол «+» белгісімен белгіленеді, мысалы:  ‘8’+’сынып’=’8сынып’.

Қолданылатын функциялар.

Concat(s1,s2,…,sn)-s1, s2, ..,sn айнымалылар мәндерін тұрған орындары бойынша біріктереді.

Length(s)-жолдың  ұзындығын анықтайды.

Copy (s,p,n)-  s сөзінің р нөмірінен бастап қатар тұрған n символды көшіріп алады.

Delete(s,p,n)-  s сөзінің р нөмірінен бастап қатар тұрған n символды өшіреді.

Insert(s1,s2,n)- s1 сөзін s2 сөзіне n-нөмірінен бастап қатар тіркеп жазады.

Осы функцияларды қолданып  мысал ретінде мына есептерді шығарамыз.

1 есеп.Берілгені ‘а’ , ‘н’ символдары. Екі символдан ‘ана’ сөзін құрау керек.

Program esep; Var  a,k:char;  s:string; Begin  a:=’а’; k:=’н’; s:=a+k+a; Write (s)  End.

2 есеп. Берілгені ‘кітапхана’ жолдық айнымалысы.Стандартты функцияларды қолданып «танк» , «кітаптар» сөздерін құрау керек және «танк» сөзінің ұзындығын табу керек.

Program esep; Var  a,k,p: string; l:integer; Begin a:=’кітапхана’; p:=copy(a,3,2)+copy(a,8,1)+copy(a,1,1);  l:=length(p);

delete (a,6,4); insert (‘тар’,a,6);  writeln (l); writeln (p); write (a) еnd.

(Баяу музыка әуені ойналады.) Көзімізді жұмамыз. Денемізді бос ұстаймыз. Сіздер өзен жағасында отырсыздар, судың әуелгі шуылы құлағыңызға жағып, күн шуағы денеңізді жылытады. Жалаң аяқ құмның үстінде жүрсіздер, құм аяқтарыңызды күйдіріп барады. Су денелеріңізді жеңілдетіп өзіңізді жақсы сезінудесіз. Өте жақсы демалдық. Қандай ғажап табиғат деген, таза ауа, жұмсақ құм, жылы су, табиғат деген қандай тамаша! Кең демаламыз, ақырын демімізді шығарамыз. Біздің басымыз артық ойлардан тазарды. Біз өзімізге күні бойға жетер жігер, қуат жинадық, біздің көңіліміз қуанышты. Біз осы өмірдегі ең бай, байсалды, білімді, керемет жандармыз!