2.Басқарудың ұйымдастырушы құрылымына қойылатын талаптар:
- басқарудың ұйымдастырушы құрылымы ұйымның мақсаты мен міндетін көрсетуі керек, өндіріске және оның қажеттіліктеріне тәуелді болу керек;
- жұмыстың шығармашылық сипатын және нормалды жүктемені, сонымен қатар мамандандыруды қамтамасыз ететін, басқару органдарына және жеке жұмысшыларының арасында еңбекті максималды бөлуді қарастырады;
- ұйымдастыру құрылымды құруды лауазымдарды анықтамасымен, әр жұмысшының жауапкершілігімен және олар арасындағы вертикалдық және горизонталдық байланыстар жүйелерін құруды басқару органдарымен байланыстыру қажет;
- бір жағынан, функциялар мен міндеттер арасындағы, екінші жағынан, лауазымдар мен жауапкершілік араларында, сәйкестікті қамтамасыз ету;
- орталықтандыру, орталықсыздандыру деңгейін шешуге, лауазымдар мен жауапкершілікті бөлу, басшылар мен менеджерлердің басқару масштабтарына және дербестігіне әсер етеін, басқарудың ұйымдастырушы құрылымы ұйымның әлеуметтік-мәдени ортасында адекватно болуы керек.
Басқарушы құрылымды келесілер анықтайды:
1) ұйымның өзінің масштабтары;
2) оның жүзеге асыратын қызметтердің әр түрлігі;
3) басқару нормасы;
4) технологиялық факторлары;
5) экономикалық факторлар;
6) адами факторлар;
7) жаратылыстанушы.
Тиімді басқарушы құрылымдарға келесілер тән:
- басқару объектісіне қатысты;
- жүйелілік, құрылымдық буындардың олардың мамандануына және орындалатын функцияларын шектеудің бірлігі.
- қозғалулық;
- жаңа шарттарға бейімділік;
- тұрақтылық;
- басқару сатыларының аз сандығы;
- басқарылушы нормаларын оптимизациялау;
- өздік бақылау зоналарын кеңейту;
- шешім қабылдауда орталықтандыру және орталықсыздандырудың рационалды қатынасы;
- өзінің қажеттіліктеріне емес, ал тұтынушының қызығушылықтарының жұмыс бағытын қамтамасыз ету;
- заң шекарасындағы қызмет.
Басқару құрылымдарының түрлері. Басқарудың қазіргі заманғы теориясында ұйымды басқарудың екі түрі бөлінеді:
- бюрократиялық (механикалық);
- органикалық (бейімділіктік)
бюрократиялық
|
органикалық
|
Иерархиясы нақты анықталады
|
Шешілуші мәселелерге сәйкес жиі қолбасшылардың ауысуы
|
Міндеттемелер мен құқықтар жүйесі
|
Талқылау және келісу үрдісінде нормалар және құндылықтар жүйесі құрылады
|
әр міндетті процедураларға бөлу
|
Мәселені шешудегі үрдістік жол
|
Қарым-қатынастардағы жеке тұлғалықтың жоқ болуы
|
Өздік дамытылудың және өздік ашылудың мүмкіндігінің болуы
|
Еңбек функцияларын қатаң бөлу
|
Интеграцияланған жобалық топтарға уақытша жұмыстарды бекіту
|
Бюрократиялық басқару түріне келесілер жатады:
- сызықтық;
- сызықтық-функционалдық;
- дивизионалдық құрылымдар;
Органикалық түрге жататындар:
- жобалық;
- матрицалық;
- бағдарламалық - бағыттық;
- бригадалық.
15-тақырып. Менеджменттегі мотивация
Мотивация – жеке мақсатта немесе ұйымның мақсаттарына жету үшін өзін және басқаларды ынталандыру үрдісі.
Мотивацияның түрлері:
1) экономикалық;
2) кәсіби;
3) биліктік;
4) ойлық;
5) шаруашылық (дербестікке ұмтылу);
6) шығармашылық (креативтік), жаңасын іздеу.
Ынталандыру – ұйымның пайдасына стимулдарды қолдану үрдісі.
Функциялары:
1) экономикалық – өндірістің тиімділігін арттыруға жағдай жасайды;
2) өнегелі – моральдық-психологиялық климатына әсер етеді;
3 әлеуметтік – жұмысшылардың кірістері мен шығыстарын құрады.
Принциптері:
1) кешендігі – бүкіл стимулдардың түрлерінің оптималдық қатынасы;
2) индивидуалдық жол
3) түсініктігі
4) елеулілілгі;
5) нәтиже мен сый ақының арасындағы минималдық ерекшелік.
Стимулдандыру әкімшіліқ-құқықтық әдістерді алмастырмайды, ал тек оларды толықтырады. Оның мақсаты жұмысқа ояту емес, ал тек оларды стандартты тапсырмада қаралған ға дейін көбірек және жақсырақ жасауға мәжбүр етеді.
Стимулдардың түрлері:
- экономикалық:
- экономикалық емес.
Экономикалық стимулдар адамдар оларға қойылатын талаптарды орындау нәтижесінде алатын қосымша пайдамен байланысты болады.
Экономикалық стимулдар тура және жанама болады. Тура: ақшалай кіріс, еңбек ақы, қосымша, пайданы бөлу және т.б. Жанама: тураларды алуға жеңлдетеді – қосымша қаражат табуға көмектесетін бос уақыт.
Экономикалық еместер ұйымдастырушылық және моральдық-психологиялық болып бөлінеді..
Ұйымдастырушылық:
1) жұмысшыларды фирманың жұмысына қатыуға қарастыру;
2) жаңа білімдер мен дағдыларды алу (перспектива);
3) еңбекті байытуға стимулдандыру, адамдарға мазмұнды, маңызды, қызықты, әлеуметтік-маңызды жұмысты әкелу.
Моральдық-психологиялық:
1) адамдар берілген жұмысқа қатысқаны үшін кәсіби мақтаныщш сезіну үшін, оның нәтижелілігне жауапкершілік сезіне үшін шарттарды құру;
2) «иілгіш жеңілдіктер» жүйесін құру;
3) психологиялық қолдаулар;
4) кешендік әлеуметтік бағдарламаларды құру.
Достарыңызбен бөлісу: |