Түймедағы, қызғалдық, бәйшешек, раушангүл топтарына бөлініп отыру үшін, балалар өздері ұнатқан гүлдер туралы айтып өтеді.
Тапсырма:
Балалар неліктен топ атауы болған гүлдерді таңдап алғаны туралы қысқаша эссе жазады.
Жазғандарын бір – біріне оқып береді.
Мұғалімнің қорытынды сөзі арқылы жаңа тақырыппен байланыстырыла, автормен таныстырылады.
Үй тапсырмасын айтады.
Топтан бір оқушы сыныпқа оқиды.
Тұсау кесер
ІҮ.Жаңа сабақ
Ханс Кристиан Андерсен
1805 жылдың 2-сәуірінде Фюн аралындағы Оденсе қаласында дүниеге келді. Андерсеннің әкесі Ганс Андерсен (1782-1816) кедей етікші, ал шешесі Анна Мари Андерсдаттер (1775-1833) кір жуушы болды. Шешесінің сіңірі шыққан кедей отбасынан шыққандығы соншалық, ол бала күнінде қайыр сұрауға мәжбүр болса, өлгенде де кедейлер бейітіне жерленді. 1816 жылы әкесі қайтыс болып, Андерсен жұмыс іздеуге мәжбүр болды. Алғашында ол тоқымашының, одан соң тігіншінің көмекшісі болып, кейіннен темекі фабрикасында жұмыс істеді.
14 жасында Андерсен Копенгаген қаласына аттанады. Анасы оны аз уақытта қайта оралар деген үмітпен жібереді. Үйін тастап, кетіп бара жатқан жас Ганстан анасы не үшін кетіп бара жатқандығын сұрағанда, ол еш ойланбастан: «Атақты болу үшін!» деп жауап береді. Ол өз мақсатына жетті.
1875 жылдың 4 тамызында жазушы қайтыс болып, денесі Копенгагендегі «Ассистэнс» мазарына жерленеді.
Негізгі бөлім
Түймедағы – күрделі гүлділер тұқымдасына жататын бір жылдық шөптесін өсімдіктер.
Қазақстанда Алтайда, Жетісу (Жоңғар), Іле, Күнгей Алатауларының көбінесе ашық жерлерінде өсетін 2 түрі: дәрілік Түймедағы (М. recutіta) және кәдімгі Түймедағы (М. matrіcarіoіdes) бар. Олардың биіктігі 10 – 35 см. Сабағы бұтақты. Жапырақтары қауырсын тәрізді үш қайтара тілімделген, кезектесіп орналасқан. Гүлі ақ, гүлтозаңы сары түсті, себет гүлшоғырына топталып, дара гүлдері сабақтың ұшында жетіледі. Тұқымынан көбейеді. Мамыр – шілде айларында гүлдеп, маусым – қыркүйекте жемісі піседі. Жемісі – дәнек. Түймедағы гүлшоғырының құрамында эфир майы (0,5 – 0,12%), терпен, спирт, органикалық қышқылдар, дәрумендер, т.б. заттар бар. Түймедағы – дәрілік өсімдік, оны қабынғанға қарсы әсер ететін, тер шығаратын, ауырған жерді тыныштандыратын дәрі ретінде және клизма жасауға қолданылады. Іш өткенде, ішек түйнегенде ішеді. Сондай-ақ оның антисептик қасиеті де бар. Парфюмерияда, шарап өндірісінде пайдаланылады, гүлінен сары түсті бояу алынады.
