Сабақтың тақырыбы: Тоқу техникасы Сабақтың мақсаты

1. 
   Матаны ылғалды-жылумен өңдеу дегеніміз не? (үтіктеу)
   
2. 
   Ежелгі ұлттық ою қалай аталады? (қошқар мүйіз)
   
3. 
   Қағазбен бүктеп бұйым жасау қалай аталады? (оригами)
   
4. 
   Бұйым макеттерін қандай материалдан жасау оңайырақ? (қатырма қағаз)
   
5. 
   Манер, сипат, ерекшелік қалай аталады? (стиль)
   
6. 
   Тігер алдында мата отырмас үшін не істеу керек? (декатирлеу)
   
7. 
   Ою түрлері неше топқа бөлінеді? (4 топқа: өсімдік тектес, жануартектес, ғарыштық, геометриялық)
   

1. 
   Жоғары қарай-1см
   
2. 
   Оңға-1см
   
3. 
   Төмен қарай-2см
   
4. 
   Солға қарай-2см
   
5. 
   Жоғары-3см
   
6. 
   Оңға-3см
   
7. 
   Төменге-5см
   
8. 
   Оңға-1см
   
9. 
   Жоғары-5см
   
10. 
    Оңға-3см
    
11. 
    Төменге-3см
    
12. 
    Солға-2см
    
13. 
    Жоғары-2см
    
14. 
    Оңға-1см
    
15. 
    Төмен-1см
    

Мағынаны ашу үшін мына   сөзжұмбақты шешіп көрейік. 

1.Матаға белгі салатын зат (бор)

2. Іс тігетін құрал (ине)

3.Өлшейтін құрал (таспа)

4.Кесте тіккенде матаны бекіту құралы (кергіш)

5.Мата қалдықтарынан құрастырылған өрнек (құрақ)

Бисер өнері – ертеден таралып, танылып келе жатқан, әшекей бұйымдар дайындаудың бір түрі. Бисермен жай суреттерден бастап өте күрделі түрлі-түсті жұмыстар жасауға болады. Қолдан жасалған бисер моншақтары Ресейде, шет елдерде өте жоғары бағаланады. Қазіргі кезде халық шығармашылығының осы түрі жаңа өрлеу үстінде, дамудың сатысында.

Бисер өнері өте нәзіктікті, әдемілікті, шыдамдылықты және фантазия мен шеберлікті талап етеді. Барлық қолөнер сияқты бисердің де тарихы бар.

Ең алғашқы «бисер» атауы дәл осы Египет елімен байланысты. Оның атауы арабтың «Буера» немесе «Бусер» деген сөзінен шыққан (жалған маржан). Рим империясы Египет елін басып алғанда, әйнек өнімдері Рим еліне өтіп, империя құлағаннан кейін Византияға өтеді. Ал Константинопольды түрік жауынгерлері жаулап алған соң, әйнек өндіруші шеберлер жан-жаққа тарап, әлемге бисер атауы мәлім бола бастайды. Нақ осы кезде бисерді бұйымдар жасау, әйелдерге арналған сәндік киімдерге жапсырылған немесе түрлі оюлармен әшекейленген киімдер пайда бола бастайды. Бұйымды ұзақ пайдалану үшін оны мықты жіппен тоқыған. Бисермен қазақтың ою-өрнектері негізінде сәнді әшекейлерде жасауға болады.

Бисер  деген сөздің өзі ұсақ моншақтарға берілген жалпы түсінік. Ұсақ, домалақ, сопақша, әр түрлі хрусталь, шыны, керамикалық материалдардан жасалған моншақтарды бисер деп атайды.

Қазақша бисер су моншақ, ұсақ моншақ, жалған маржан деп атайды.  Бисермен тоқу көп уақытты талап етеді. Барлық қолөнер сияқты бисер тоқудың да тарихы бар. Бисердің шығу тарихы әйнектің пайда болуымен тікелей байланысты. Ал әйнектің қашан пайда болғанына әлі күнге дейін нақты дерек жоқ. Дегенмен, әйнекті дайындаудың ең алғаш құпиясын Финикия елі ашқан деген аңыз бар.  Бұл аңызда  финикалық көпестер әлемді жүзіп жүріп Сирияға тоқтайды.  Өздеріне  азық дайындау мақсатымен отқа қазанын қою үшін аралдан үлкен тас іздейді. Ешнәрсе таппаған олар селитраның үлкен бөлігін пайдаланады. Жалынның ыстық температурасынан  селитра еріп, өзен құмына араласып, сұйық әйнек болып аққан екен.  Финикалық көпестер бүкіл  Жерорта теңізінің халқына әйнектен жасалған бұйымдарды сатқан екен.

Су моншақпен тоқудың ең көп тараған түрі- параллельді тоқу.
Жаңа сөздер:

Бисер – ұсақ моншақтарға берілетін жалпы түсінік

Стеклярус – ұзындығы 3 мм. түтікше тәріздес сумоншақ түрлері

Фурнитура– қосымша көмекші материалдар (түйме, ілгек, жіптер, қапсырма)

Композиция– бірнеше заттың көркем жиынтығы және құрастыру.
ІҮ. Сарамандық жұмысымызды бастамас бұрын жұмбақ шешу арқылы қауіпсіздік ережесін еске түсірейік

1. Қолымда бір құсым бар екі басты,

Аяғын басқан кезде нәрсе қашты. (Қайшы)

Балалар осы жұмбақтың шешуіне байланысты қандай қауіпсіздік ережелерін білеміз?

1. 
   Қайшыны қайшылама;
   
2. 
   Қайшыны ашық ұстама.
   
3. 
   Қайшыны досыңа берегнде жүзін өзіңе қаратып бер
   

2. Қылдырықтай бір нәрсе иретілген,

Мойнында ұзын арқан сүйретілген. (ине, жіп)

Ал мына жұмбақтың шешуіне байланысты қандай қауіпсіздік ережелерін білеміз?

Бисермен тоқу жұмысы қызықты, әрі тез жүру үшін тек құрал-саймандардың түгел болуы ғана емес, жұмыс орнынды ыңғайлап алуда маңызды. Әсіресе, ол жер бисерді орналастыруға ыңғайлы болуы шарт. Ол үшін (бисерді орналастыру) бір бедерлі фланельді матаға, түрлі-түсті бисерлерді үйіп қою керек. Кей жағдайларда өте терең емес (5-10 мм) тәрелкеге салғанда ыңғайлы, бірақ әр түсті жеке тәрелкеге салған жөн, не болса жақтаулары биік емес қорапшалар пайдалануға болады. Бисермен жұмыс істегенде, сонымен қатар, жұмыс істейтін орын жарықпен жақсы қамтамасыз етілу керек. Болмаса көзді ауыртып, жиі шаршауға әкеліп соғады. Көзге демалыс беру үшін әр сағат сайын 10-15 минут үзіліс жасау қажет.

Тереміз:

5 моншақ басқа түспен (6,7,8,9 және 10-ші) гүлдің ортаңғы бөлігінен өткіземіз 1-ші және 2-ші моншақтардан; 4 моншақты (11,12,13,14-ші) өткіземіз 6,2 және 3-ші моншақтардан; 3 моншақты (23,24 және 25-ші) өткіземіз 19,5,10,9 және 8-ші моншақтардан өткізіп бекітеміз.

Енді гүлімізге 5 моншақтан жапырақты қосамыз. Жұмыс жіпті 8-ші моншақтан шығарамыз. Жапыраққа дайындаған моншақты пайдаланамыз. Сымға 5 моншақты теріп, дөңгелекке бекітеміз де 8-ші моншаққа ілеміз.

Жұмыс жіпті 13-ші моншақты теріп дөңгелекке бекітеміз, өткіземіз 13-ші моншақтан. Жұмыс жіпті көшіреміз 17-ші моншақты іліп, өткіземіз 12,11,18 және 17-ші моншақтардан.

Үшінші жапыраққа қайтадан жұмыс жіпке 5 моншақтан теріп, өткіземіз 17,15,15,22 және 21 моншақтардан.

Тереміз 5 моншақты тоқимыз төртінші жапырақты, өткіземіз 21, 20,19,25 және 24 моншақтардан.

Бесінші жапырақты тоқу үшін 5 моншақты аламыз дөңгелекке бекітеміз 24-ші моншақтан өткізіп жіпті бекітеміз, гүліміз дайын.

Ү. Сергіту сәті. Көзімізді демалтамыз

Жданов әдісі бойнша көзге арналған жаттығуларды жасаймыз.

1-жаттығу «төрт бұрыш сызу» және керісінше, 3рет көзді жыпылықтату

2-жаттығу «сағат тілі» және керісінше, 3рет көзді жыпылықтату

3-жаттығу «жылан» және керісінше, 3 рет жыплықтату

VI. Қорытынды. «Автор орындығы»

Ортада тұрған орындыққа бір оқушы келіп отырып, бүгінгі сабақта түсінгенін айтып береді.

Бисер дегеніміз не? (Бисер деген сөздің өзі ұсақ моншақтарға берілген жалпы түсінік. Ұсақ, домалақ, сопақ, әр түрлі хрусталь, шыны, металл, керамикалы материалдан жасалған моншақтарды бисер деп атаймыз)

Моншақ дегеніміз не? (Бисерлерден үлкендерін кәдімгі моншақ деп атайды)

Бисердің стеклярустен қандай айырмашылығы бар? (Стеклярустың бисерден айырмашылығы оның ұзындығы 3 мм. түтікше тәріздес келеді)

Бисермен жұмыс істеу барысында қандай техникалық қауіпсіздіктің ережелерін сақтау керек? т.б.