- Еуразия материгін қорытындылауда
- ҰБТ-ға дайындау әдістері
- Шымкент қаласы №7 Қ. Спатаев атындағы мектеп – лицейінің география пәнінің мұғалімі Утельбаева Ақмаралдың қалалық семинарда өткізген ашық сабағы.
А) білімділік: оқушыларға Еуразия материгіндегі табиғат ерекшеліктерімен халқының ерекшелігі жайында мәлімет беру. - А) білімділік: оқушыларға Еуразия материгіндегі табиғат ерекшеліктерімен халқының ерекшелігі жайында мәлімет беру.
- Ә) дамытушылық: тақырыпқа ынта қойуға, оның мақсатын, мазмұнын, болашағын түсініп, іс жүзіне асыра білуге дағдыландыру.
- Б) тәрбиелік: табиғатты сүюге, қорғауға, аялауға тәрбиелеу.
- Еуразия
- материгіне
- сипаттама
Географиялық орны. Қоныстану тарихы - Материктің құжаты: ..................................., S= ........ км2
- ......... Дүние
- бөліктерінен тұрады: .......
| | - Экваторға қатысты (атауы мен координаты)
| | | | | | | | | | | | - Бастапқы мередианға қатысты (атауы мен координаты
| | | | | | | | | | | | - Басқа материктерге қатысты (дүние бөліктері бойынша) .........................
| | | | | | - .... 4 мұхит және теңіздерге қатысты ....................
| | | - ..................... климаттық белдеулерде жатыр
| | | | | 1. Сөйлемдерді толықтыр. - 1. Сөйлемдерді толықтыр.
- Еуропа мен Азияның арасындағы шекара шартты түрде ................. тауларының шығыс баурайымен .................................... өзендерінің бойымен, ..........................теңізінің солтүстік жағалауымен және .......................... маңы ойпатымен өтеді. Одан әрі - ................ таулары, ................... теңіз, ................... бұғазы, .................. теңізі, ..................... бұғазы, ...............теңізі, ................. теңізі, ................. бұғазы арқылы өтеді.
- 2. Материктің ашылу тарихы туралы оқулық материалын толықтыр.
- • Ежелгі Жерорта теңізінің халқына олардың өздерінен батысқа қарай орналасқан жерлер:
- Еуропа (финикия тілінен аударғанда «эреб»............................білдіреді) және шығысқа қарай – Азия («асу».................................білдіреді) белгілі болған.
- • СИ. Дежнев 1648 жылы теңізшілерден бірінші болып Азия мен Американың арасындағы бұғазды ашты және Еуразияның ең шеткі шығыс нүктесін белгіледі. Ол қандай нүкте?
- • 1868 жылы «шекаралық» баған-белгі орнатылған. Бұл ескерткіш шойыннан биіктігі 4 метр болатын кішкентай шіркеу түрінде жасалған. Оның шығыс жақ бетінде «Азия», ал батысында - «Еуропа» деген жазулар бар. Шекара өтетін жота......................................... деп аталады.
- Бұдан оңүстікке қарай дәл сол меридианда 1960 жьшы баған-ескерткіш қойылған. Оның жоғарғы жағына глобус және оны «айналып» жүрген Жердің жасанды серіктері мен ғарыш кемесінің модельдері орнатылған.
- • Бұл теңдесі жоқ ескерткіш: тастан жасалған іргетастың үстіне жер шары, ал оның үстіне биік тақтатас орнатылған. Ол Азияның тап ортасына - Туваның (Ресей) астанасы -............. қаласына тұрғызылған, оның координаталары -...............
- 3. Төменде берілген мәліметтерді ескере отырып, атақты орыс теңізшілерінің қандай кемелермен жүзгендерін анықта.
- а) «Әулие Фока» осы кемелердің барлығынан кейін түрғызылған;
- э) «Әулие Гавриил» кемесі жүзіп жүрген уаісытта М.П. Лазарев пен В.М. Головнин әлі туылмаған еді;
- б) В. Беринг өзінің саяхатын басқа теңізшілерден бұрын бастаған;
- в) «Мирный» кемесі орыстын Антарктиканы ашкан Жер шарын айналу экспедициясына қатысқан;
- г) Г.Я. Седов Теңіз кадет корпусында бітіру емтиханын В.М. Головниннің немересімен бірге тапсырған.
- (Шындыққа сәйкес келмейтін нұсқалар бар торкөздерге «-» қою керек, сонда қалған бос торкөздер теңізшілердің қайсысы қандай кемемен жүзгенін көрсетеді)
Еуразия жағалауындағы мұхиттар мен теңіздер 1. Кестені толтыр. - 2. Еуразияның және дүние жүзінің физикалық картасын пайдалана отырып сәйкестерін тап. Бұл теңіздер қай мұхит алабына жатады.......
- Қайраңдары мұнай мен газ қорына бай
3. Еуразияның солтүстік жағалауына - 3. Еуразияның солтүстік жағалауына
- саяхат жаса (Мурманскіден Беринг
- бүғазына дейінгі солтүстік сауда
- жолымен). Жолыңда кездескен
- теңіздерді ата....................................
- Солтүстік Мұзды мұхит
- теңіздерінің ерекше
- айырмашылығын көрсет...............
- Норвег теңізі — …………
- Ақтеңіз—…………………
- Гренланд теңізі— ………..
- Баренц теңізі— …………….
- 4. Атласты пайдалана отырып,
- Еуразия жағалауындағы Тынық және
- Үнді мұхиттары алабына кіретін
- теңіздердің атауларын жаз.
- 1)Шеткітеңіздер:………………
- Ішкі теңіздер: а) материкаралық: ә) материкішілік:
- 3) Араларалықтеңіздер:…………..
- 5. Кестені толтыр.
-
- 6. Еуразияның физикалық картасына қарап,
- Үнді жэне Тынық мүхитында кездесетін
- жанартаулық аралдардың аттарын
- жаз...........................................................
Еуразия жер бедерінің қалыптасу ерекшеліктері - 2. Еуразияда болған жер сілкіністері мен жанартаулық атқылаулардың хронологиялық тізбегін құр_ жэне олардың географиялық атауларын көрсет. Еуразия аймағындағы жанартаулардың орналасу заңдылықтары туралы тұжырым жаса.
- 3. Топырақты төбешіктермен қоршалған қала жер сілкінісінің эпицентріне тапболды. Жер сілкінісі кезінде қатты жаңбыр жауып тұрды.Аталған жағдайларды ескере отырып, жер сілкінісінен
- келген зардаптың бірін сипаттап бер. Ең қауіптісі-................... Олар өзен-
- дерді бөгеп тастайды да........................ басталады.
- 1.Оқулық мэтінін пайдаланып, атластың физикалық жэне текто-никалық карталарын салыстыра отырып, Еуразия жер бедерінің қазіргі типі мен тектоникалық қүрылысының негізгі түрлерін анықта.
4. «Еуропа мен Азияның жер бедерінің негізгі түрлері» сызбасын толтыр. Еуразияның пайдалы қазбалары - 1. Физикалық және тектоникалық карталардың көмегімен сәйкестерін ірікте;
- 1) Парсы шығанағы маңы
- 2) Скандинавия таулары;
- 3) Шри-Ланка аралы;
- 4) ¥лы Қытай жазығының солтүстігі;
- 5) Малакка түбегі;
- 6) Еуразияның шығыс бөлігі;
- 7) ндістан түбегі;
- 8) Каспий маңы ойпаты.
- 2. Магмалық пайдалы қазбаларға қатысты пікірлерді қызыл түспен, шөгінді пайдалы қазбаларға қатысты пікірлерді жасыл түспен белгіле.
- Магманың қатуынан түзілген жыныстар
- Органикалық заттардың мұхиттың табанындағы шөгінділер құрамында ұзақ уақыт жатуы нәтижесінде пайда болған жыныс
- Кристалл түрінде кездеседі
- Жер қыртысының тереңінде қабат түзіп жатады
Еуразияның климат қалыптастырушы факторлары - 1. Ең үлкен аумақты қандай климаттық белдеу алып жатыр?.........................
- Қандай климаттық белдеу материктің ортасына дсйін ғана созылып жатыр?
- 2. Тиісті нысандармен толықтыр жэне «Еуразияның климат қалыптастырушы факторлары»
Еуразияның климаттық белдеулері - Берілген жоспарға сәйкес климатограммаларды сипатта:
- климатограммалар
- сипаттама
- жоспары
| | | | | | | | | | | - Ең суық айдың ор-
- таша t- сы
| | | | | | | | | | | - Жауын-шашынның
- жылдық мөлшері
- түсу мерзімі
| | | | | - Жыл ішіндегі жау-
- ын мөлшері,t-ң өзгеру себептері
| | | | | | | | | | | | | | | | | - 2*. Өзің тұратын жердің климатына сипаттама бер.
- а) Өзің тұратын жердің климаты қандай климаттық белдеуге сәйкес келетінін анықта.
- ә)Ол............ белдеулерінің қай облысында орналасқан?....................................
- б) Шілденің орташа температурасы -..................................., қаңтардың орташа
- температурасы -.................,Қай бағытқа қарай өзгереді және неліктен?............
- в) Басым желдер (маусымдарға қарай)...............
- д) Жауын-шашынның жылдық мөлшері мен олардың режимі.......................
- Жауын-шашын көлеміндегі айырмашылықты қалай түсіндіруге болады?.......................
- 3. Климаттық картаны пайдалана отырып, 50° с.е. бойынша қоңыржай белдеудің теңіздік және континенттік климаттарының салыстырмалы кестесін толтыр.
Еуразияның ішкі сулары - Солтүстік
- мұзды
- мұхит алабы
| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | - Брахмапутра;
- Висла;
- Рейн;
- Индигирка;
- Печора;
- Орал;
- Сырдария;
- 8) Меконг;
- 9) Инд;
- 10) Дунай;
- 11) Янцзы;
- 12)Евфрат;
- 13)Ертіс;
- 14) Енисей.
Байкал көлінің жалғасы 2. Еуразияның физикалық картасын пайдалана отырып, кестені толтыр. | | | | | | | - СОЛТҮСТІК МҰЗДЫ МҰХИТ АЛАБЫ
| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | 3. Мәтінді толықтыр. Ішкі ағыстар алабы материктің .............. қамтиды................. мұхиты алабының өзендері ластануға көп бейім....... мұхиты ала............................қоректену артықшылықтарына ие, бұл.......................................... .желдердің әсеріне байланысты.Жазғы жауын-шашындарда Үндімұхиты алабындағы......................өзендерді қоректендіреді. Еуразияның өзен жүйесін құруда ықпал ететін.......................аумақтар,............... және...................... - 4. «Өзендер» сандық диктанты. Осы өзендердің бәрінің арнасын анықта.
- 1) Дунай;
- 2) Батые Двина;
- 3) Инд;
- 4) Нева;
- 5) Сырдария;
- 6) Янцзы.
- 5. Кестедегі бос орындарды толтыр.
| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | - Каспий, Арал,.......................................,
| | | | | | | | | | | | | | | | | | - АҒЫНСЫЗ
- (картадан анықта)
| | | | | | | | | | | Еуразияның табиғат зоналарының орналасуы - 1. Есіңетүсір! Топырақ дегенімізне?........................
- Топырақ туралы ғылымның негізінсалушы-орысғалымы
- д (1846-1903). Ол топырақтың құрамын (түсіне байланысты) анықтады және топырақтың зоналар немесе белдеулер құрайтынын ашты.
- 2. Табиғат зоналарының картасын пайдалана отырып, Еуразияның табиғат зоналарының 80° шығыс бойлық бойымен солтүстіктен оңтүстікке қарай таралу ретін анықта. Бұлай таралудың себебін көрсет.
- БАҒА:
Еуразияның табиғат зоналары - І.Оқулық мәтіні мен атлас картасын пайдалана отырып керекті мәліметтерді ала отырып кестені толтыр. Көрсетілген жерлерге сәйкес жапсырмаларды пайдалан.
- Тундра және орманды тундра
- Экваторлық ылғалды ормандар
- 2. Өткен ғасырдың басындағы және қазіргі кездегі тундраның шаруашылық тұрғысынан пайдаланылуына талдау жаса. «Сергек Субарктика» бүгінгі таңда өзін қалай сезінеді? Осы айтылғандардан қандай қорытынды шығаруға болады?.....................................................
- 3. «Еуразияның табиғат зоналары» кестесінен себеп-салдарлық байланысты көрсет.
| | | | | | | | | | - Терісі бағалы аңдарды аулау, мал шаруашылығы, зығыр және қара бидай өсіру
| | | | | | - Бидай, қант қызылшасы, жүгері, күнбағыс өсіру
| | | | | | - Морждар мен итбалықтар аулау, бұғы өсіру
| | | | | | - Қой, түйе, ешкі асырау, ал өзен жайылмаларында - қарбыз өсіру
| | 4. Сөзжұбақты шеш. - Көлденеңінен.
- 4. Шөлде өсетін қатты ағаш.
- 5. Ірі жыртқыш аң.
- 6. Сүйек қабығы бар жануар.
- Тігінен.
- 1. Ағашта жүретін мысық тектес жыртқыш аң.
- 2. Шөлге шыдамды жануар.
- 3. Бауырымен жорғалаушы.
- 7. Қара дақтары бар, мысық тұқымдасқа жататын жыртқыш аң. 8. Есек пен жылқының туысы, тағы аң.
Еуразияның халқы және елдері - 1. Сұрақтарға жауап бер.
- а)Еуразия материгінде халық саны қанша?..................................
- Ә) Еуразия материгінде орналасқан
- қандай елдер халқының саны
- жағынан 1ші және 2-ші орында
- тұр?...............
- 2. Еуразия аумағында халықтың әркелкі
- қоныстануына әсер ететін факторларды
- берілген тізімнен тауып көрсет.
- табиғи
- әлеуметтік-экономикалық
- халықтың тілдік
- демографиялық
- мемлекеттік құрылымы
- тарихи
- 3. Халықтың тығыздығы. Әлем халықтары.
- Нәсілдер» картасын пайдалана отырып,
- мыналарды анықта:
- а) Еуразияның қай бөлігінде халықтың
- қоныстану тығыздығы анағұрлым жоғары?....
- ә)Еуразияның қандай аудандарында халық
- Сирек қоныстанған?.............;
- б) Еуразия материгінде халық қоныстанбаған
- аумақтар бар ма?.........
- 4. Еуразия аумағында өмір сүретін халықтардың астын сыз.
- АРАБТАР ОРЫСТАР
- АВСТРАЛИЯЛЫҚТАР ҚАЗАҚТАР
- АРАВАКИЛЕР ҚЫТАЙЛЫКТАР
- АМЕРИКАЛЫҚТАР БЕРБЕРЛЕР
- ШВЕДТЕР НЕМІСТЕР
- МЕКСИКАЛЫҚТАР ЯКУТТАР
5. Дүние жүзінің саяси картасын пайдалана отырып, аумағының ауданы жағынан ең ірі 7 мемлекетті анықта. - 5. Дүние жүзінің саяси картасын пайдалана отырып, аумағының ауданы жағынан ең ірі 7 мемлекетті анықта.
- 1 —............................................. 2 —.............................................
- 3 —............................................. 4 —.............................................
- 5 —............................................. 6 —.............................................
- 7 —.............................................
- 6. Сызбаны толтыр.
- ЕУРАЗИЯ ЕЛДЕРІ (МЕМЛЕКЕТТІК Қ¥РЫЛЫМЫНА ҚАРАЙ)
7. Сипаттамасына қарап, астананы және оның қай мемлекетте орналасқанын анықта. | | | | - Кішкентай, таза қала. Мұнда 101 мың адам тұрады, ол Факсафлоуи шығанағының жағалауында орналаскан. Қала теңізден соғатын желден корғанбаған, сондықтан көшелерді бойлай арқандар тартылған, жаяу адамдар серуен кезінде солардан ұстап жүреді. Бұл ел сыртқы саудаға өте көп мөлшерде балық шығарады.
| | | - Еуропа астаналарының ішіндегі ең көне каланың бірі, оған 1000 жыл болған. Қаланың аты орыс тіліне аударғанда «сауда айлағы» дегенді білдіреді. Теңіз айлағында Андерсеннің атақты ертегісіндегі су періштесінің тас үстінде ойланып отырған қола мүсіні бар.
| | | - Елдің ең ірі қаласыньщ бірі, ашық аспан астындағы мұражай. Оның аумағында көненің ең үлкен құрылысының бір - Колизей, айбынды Пантеон храмы, Ватикан мемлекеті орналаскан.
| | | - Қала Лоэльв өзенінің оң жағалауында 1000 жылдай уақыт бұрын тұрғызылған. Ірі порттың бірі. Оның төңірегінде шанғышылардың халықаралық жарыстары өтетін әлемге әйгілі Холменколен төбешігі орналасқан.
| | | - Бұл қала Висла өзенінде орналасқан. Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде ол түгелге жуық қираған. Оны сақталған сызбалар мен фотосуреттерге қарап калпына келтірген. Мұнда Николай Коперник пен Адам Мицкевичтің ескерткіштері бар, мұнда Шопен жерленген.
| | |
Достарыңызбен бөлісу: |
