Садықова с. Т., Жылқыбаева а. Ш., ҚЫрықбаева б. А



Pdf көрінісі
бет95/127
Дата11.12.2021
өлшемі4,23 Mb.
#79146
1   ...   91   92   93   94   95   96   97   98   ...   127
Байланысты:
sadykova st zhylkybaeva ash kyrykbaeva ba kazak tili

ҚАЗ ДАУЫСТЫ ҚАЗЫБЕК БИ 
(1665 – 1765) 
Қазаққа ғана емес, жоңғар мен қалмаққа да, қытай мен орысқа да аты 
мəлім,  ел  мүддесі  жолындағы  күресте  айтулы  еңбегі  сіңген  қайраткер  – 
Қазыбек  Келдібекұлы.  Жастайынан  шешендігімен  орынды  төрелік  жасай 
білгендігінен  Бала  би  аталып,  кейін  қаздың  қаңқылына  үндес  қоңыр 
дауысына қарай Қаз дауысты Қазыбек би атанған.  
Тəуке хан тұсында Орта жүздің биі болып, иісі қазаққа ортақ заңға айналған 
«Жеті жарғыны» жасасқан. Сəмеке, Əбілмəмбет, Абылай хандар тұсында да 
тура  жолдан  таймай,  əділдікті  ту  еткен  жоңғар-қазақ  соғысында  тұтастай 
Отан  соғысын  ұйымдастыруда  іскерлікпен  басшылық  ісіне  араласқан,  аса 
қабілетті, айбынды кісі болған. Руаралық, жүзаралық хан-сұлтандар тартысы 
һəм  халықаралық  маңызды  шиеленістер  мен  келісімдер  Қазыбек  бидің 
кесіміне тіреліп отырған. 


 
79 
1763  жылдың  11  наурызында  жазылған  Қазыбек  би  туралы 
Фрауендорофтың  Ресей  Сыртқы  істер  алқасына  мəлімхатында:  «Өйткені 
Арғынның  ішіндегі  ең  күштісі  –  Қаракесек  ұлысы.  Оның  барлық  билігі 
Қазыбек  бидің  қолында.  Қазыбек  би  бүкіл  Орта  жүзде  ең  басты  би  болып 
табылады. Оған Əбілмəмбет ханның өзі, сондай-ақ Абылай сұлтан, басқа да 
ұлыстардың  сұлтандары  мен  ел  ағалары  жыл  сайын  келіп,  əртүрлі  кеңестер 
алады, тіпті Қазыбек бидің келісімінсіз Орта жүзде бірде-бір маңызды мəселе 
шешілмейді  екен»,  -  деп  жазылған  («Абылай  хан»  Өмірі  мен  қызметіне 
қатысты құжаттар мен материалдар. Астана баспасы – 2005. 350 бет).  
Ел  аузында,  халық  əдебиетінде  Қаз  дауысы  Қазыбек  бидің  шешендік 
сөздері мен билік кесімдері кең таралған. Жазба əдебиетке түскен сөздері де 
мол.  Тарихи  мұрағаттық  құжаттарда,  Қытай,  Ресей  жазбаларында  көп 
деректер сақталған.  
С.Ш&кір$лы 
 
 
 
                                


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   91   92   93   94   95   96   97   98   ...   127




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет