Сакенова Р. Е., Батырбай Ә. Т., Жапарова М. С., Ботабаева Г. Б., Сакпанов Е. М

39 
- бұл ӛрнек Торричелли формуласы деп аталады. 
1.2.15 Пуазейль формуласы 
1841 жылы француз физигi Пуазейль ламинарлық ағыстың жылдамдығын 
анықтайтын заңды ашты: 
түтiкпен
ағып
жатқан
сұйықтың
ламинарлық
ағысының
орташа
жылдамдығы
сұйықтың
қысым
градиент
i
не, 
түтi
к 
радиусының
квадратына
тура, ал 
сұйық
тұтқырлығына
керi
пропорционал
болады
: 
. 
Құбырдағы ламинар ағысында жылдамдық параболалық заңмен ӛзгередi. 
Құбырдың кӛлденең қимасынан ағатын сұйық ағынын қарастырамыз. 
Сұйық ағыны деп бiрлiк уақытта құбырдың кӛлденең қимасынан ӛтетiн 
сұйықтың кӛлемiн айтады. 
- Пуазейль теңдеуi. 
Түтiкпен ағып жатқан сұйықтың ағыны сұйықтың қысым градиентiне, 
түтiк радиусының тӛртiншi дәрежесiне тура, ал сұйық тұтқырлығына керi 
пропорционал болады. 
Ішкi үйкелiс күшi. Сұйық қабаттары бiр-бiрiне қатысты қозғалғанда 
қабаттар арасында үйкелiс күшi пайда болады. Бұл iшкi үйкелiс күшi деп 
аталады. Ішкi үйкелiс күшiн анықтайтын формуланы Ньютон ашты. Сондықтан 
бұл формула iшкi үйкелiс күшi үшiн Ньютон формуласы деп аталады. 
, 

40 
мұндағы: 
- 
пропорционалдық коэффициент немесе сұйықтың 
тұтқырлық коэффициентi. Ӛлшем бірлігі
. 
Сұйықтардың тұтқырлығы - сұйық тегіне және температураға тәуелдi. 
Сұйық ағысының шарттары. Сұйық ағысы белгiлi бiр жылдамдықтың 
мәндерiнде ламинар ағысынан турбуленттi ағысқа айналады. Ағыстың қай түрi 
болуы 
сұйықтың 
тегіне, 
құбырдың 
ӛлшемдерiне 
және 
ағысының 
жылдамдығына тәуелдi болады. Сұйық ағысының шарты Рейнольдс (Re) 
санымен анықталады. 
, 
мұндағы:
динамикалық тұтқырлық. 
Егер, l=r (радиус) болса,
– ламинар ағыс, 
– турбуленттi ағыс, 
Егер, l=d (диаметр) болса,
- ламинар ағыс, 
турбуленттi ағыс екенiн кӛрсетедi. 

жүктеу/скачать 2,44 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: