Н Ы С А Н Д А Р Д Ы Б Е Й Н Е Л Е Г Е Н .
К Ү Н І Б Ү Г І Н Д Е Б А С Т А П Қ Ы
М А Ғ Ы Н А С Ы Н С А Қ Т А П К Е Л Е Д І .
Т А П О С Ы С Е Б Е П Т І Д І Н
А Т А У Л Ы Н Ы А П И Ы Н Р Е Т І Н Д Е
Қ А Б Ы Л Д А Ғ А Н К Е Ң Е С Т І К
Б И Л І К С А К Р А Л Д Ы Г Е О Г Р А Ф И Я
Т Е О Р И Я С Ы М Е Н
П Р А К Т И К А С Ы Н Ы Ң А Д Ы М Ы Н
А Ш Т Ы Р М А Й , Ж Ө Р Г Е Г І Н Д Е
Т Ұ Н Ш Ы Қ Т Ы Р Д Ы .
Ұ
ш
қ
ан ата
кесенесі
Атырау облысы, Жылыой ауданы, Құлсары қаласынан оңтүстік-шығысқа
қарай 50 км жерде бірнеше кесенелер кіретін алып қорым бар. Ұшқан ата
атауы туралы халық арасында бірнеше аңыздар тараған. Оның бірі осы
маңайда ағатын үш өзенге байланысты, яғни «үш аққан» дегенге әкеп тіресе,
екіншісі қазақ пен қалмақ арасында болған соғысқа байланысты «үш қан»
аталуы мүмкін. Ал кей ел аузында жүрген әңгімеде Ұшқан ата өз туыстарына
зардабын тигізген дұшпанымен соғыста жан тәсілім еткені айтылады.
Қорым орналасқан жер өзінің табиғат сұлулығымен ерекшеленеді. Себебі,
жан-жағын қоршай аққан бұлақ суы көшпенді халықтың өмір сүруіне аса
қолайлы болған. Мұндағы бірнеше ғасырлар бойы түрлі пішінде жерленген,
сәулетімен де ерекшеленетін мазарлар саны екі жүзден асады. Ал Ұшқан
атаның оңтүстік-батыс жақта тұрған қорымы көне дәстүрмен топырақ
үйілген, ал басына жай ғана ағаштан белгі тұрғызылған. Бұрындары мазарға
жақын маңнан кішігірім мешіт салынғанымен, көп ұзамай бұзылып кетіпті.
Қорымда күйдірілмеген кірпіштен қаланған сағана тамдар, төрт бұрышты
болып келген қоршаулар, сондай-ақ өрнектелген қойтастар бар. Мұндағы
мазарларға қойылған құлпытастарды 3-ке бөліп қарастыруға болады.
Олардың бір бөлігі кішігірім қорап секілді тастан қашалған, ерекше
оюланып, жоғарғы жағы жұмырланып келген құлпытастар ХVІІІ ғасырдың
орта тұсынан ХІХ ғасырдың бас жағында қойылған. Ал ХІХ ғасырдың орта
шебінде қойылғандары ұзын тақтайшаларға әсемделіп, араб жазуымен
жазылған (өмірден озған жанның аты-жөні), жоғарғы тұсы дөңгелекше
бітеді. Соңғы құлпытастар өте үлкен етіп тұрғызылған, биіктігі шамамен 3-5
метрге дейін жетіп, басқаларынан ерекшеленіп тұрады. Ұшқан ата -
Қазақстандағы киелі нысандардың тізіміне енгізілген.
05
А
Достарыңызбен бөлісу: |
