Салқынбай А., Абақан Е. с
СИНОНИМДЕР (грек, syno-
жүктеу/скачать 13,56 Mb. Pdf көрінісі
|
Салқынбай линг. Түсіндірме сөздік
50 әдістер, МОРФОЛОГИЯ
| СИНОНИМДЕР
(грек, syno- nymos - аталуы бірдей) - мағы- налары толы Қ не ж а р ты л а й сәйкес келетін, бір сөз табына жататы н с е зд е р (ф р а зе о л о - гизл/щер, морфемалар, синтак- систік құрылымдар). Лексикалық С.-дің мағыналық бірлігі ретінде сөздің элементарлы (қарапайым) мағынасы, оның л е кси ка л ы қ- семантикалық түрі (варианты) алынады. Сондықтан да кө п - Щ ) мағыналы сөз бірнеше синони- миялық топтарға кіреді. Әр топта семантикасы мен стилистика- сына қарай басым (доминант) с ө зд е р е р е кш е л е н е д і; мы с. «үзын бойлы» (адам туралы) - «бойшаң» (ауызекі) - «сорай» (қа р а п а й ы м т ү р і); «ж оғары » (стиль жөнінде) - «көтеріңкі», «салтанатты», «патетикалы қ» (кітаби). Синонимиялық дәреже- с ін е қа р а й (п а р а -п а р болу, мағына жақындығы, бірі-бірінің орнына қолдануы) С. - толы қ немесе «абсолют», (мыс., «қораз- әтеш », « с ә б и -б ө б е к » ) ж ә н е жартылай немесе «относитель- ды» (« с ү л у -к ө р ік т і, ә д е м і» , «тол ы қ-сем із») д еп бөлінеді. Атқаратын қызметіне қарай С. - син-син семантикалық (идеографиялық) (мыс.: «жуас»-«бағыныш ты»- «әлсіз») және объектіге әр түрлі баға беретін сти л и сти ка л ы қ (мыс.: «бет»-«жүз»-«сықпыт») болып бөлімеді. Сонымен қатар, семантикалық-стилистикалық С. екі қызметті де атқара алады, мыс.: «жүру»-«сүйретілу» т.б. Қүрылымы жағынан С. әр түрлі түбірлі («көзілдірік-көз әйнек») және бір түбірлі деп бөлінеді. Сөз тіркестері де С. болуы мүмкін, мы с.: « с о ғу » -« с о ққы беру», « қо р қа қ-с у жүрек», «батыр-ер жүрек» т.б. жүктеу/скачать 13,56 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|