Салқынбай А., Абақан Е. с



Pdf көрінісі
бет15/336
Дата14.12.2021
өлшемі13,56 Mb.
#126888
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   336
Байланысты:
Салқынбай линг. Түсіндірме сөздік

А КЦ Е Н ТО Л О ГИ Я  
(л а т. 
accentus -  екпін және  грек,  logos
-  сөз, іпім) - 1 )  Екпіннің табиғаты 
мен  қызметін  зерттейтін  сала;
2)  Екпінге  байланысты  болатын 
тілдік  құбылыстардың  жүйесі. 
Кең  мағынасында  А.  шеңбе- 
рінде «тон» да қарастырылады.
А.-да екпін фонологиялық және 
м о р ф о л о ги я л ы қ 
тү р ғы д а н  
зерттеледі.  Екпіннің фонология- 
лы к  зерттеулерінің  мынадай 
қырлары  бар:  1)  Екпін  түсетін 
буынды  анықтау.  Л.Хаймен  444 
тілді  зерттеп  олардың  25  %-де 
екпіннің басқы  буынға,  20 %-де 
соңғы,  18  %-де  ортаңғы,  ал  33 
%-де  еркін  түсетіндігін  анық- 
тады;  2) Екпіннің фонологиялық 
типін  (түрін)  анықтау;  3)  Екпінді 
ж ә н е   е к п ін с із   буы ндард ы ң


АЛЕК-АЛЛО
просодикалық  (қар.  Просодия) 
қасиеттерінің  үлөс  салмағын 
анықтау;  4)  Екпіннің  фонетика- 
лык  түрін  анықтау,  бұл  жерде 
екпін түсетін буынның созыңқы- 
лығы  (квантативті  екпін),  күші 
(динамикалық  еклін),  көтерің- 
кілігі  (әуезді  екпін),  дауысты  не 
д а уы ссы з  аллоф ондарды ң 
ерекшеліктері  (сапалық  екпін) 
қарастырылады.  Тонды  зерт- 
теуде  негізгі  мақсат  -   тілдегі 
тондарды,  олардың даралаушы 
белгілері,  тон  мен  буын  түрле- 
рін, сөз шеңберіндегі тондардың 
үйлесуін  анықтау  болып  табы- 
лады. А.-да тон мен екпін лингвис- 
тикалық,  психолингвистикалық 
және  аспапты қ  тәсілдермен 
зерттеледі.  Морфонологиялық 
зерттеулердің  негізгі  міндеті  -  
екпін мен морфема арасындағы 
байланысты зерттеу.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   336




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет