Сандар және белгілері
жүктеу/скачать 1,79 Mb.
|
матем ережелері
Азайту амалын қосу амалымен тексереміз. 76 – 42 = 34 Айырманың мәніне азайтқышты а – в = с қосқанда азайғыш шығады. Енде- с + в = а ше азайтуды қосумен тексеруге болады. Тексеру: 34 + 42 = 76 Азайту амалы қосуға кері амал
Көбейту + + = 2 х 3 = 6 Көбейткіш Көбейткіш Көбейтіндінің мәні Көбейткіштердің орындарын ауыстырғаннан көбейтіндінің мәні өзгермейді 2 х 3 = 3 х 2 а х в = в х а Егер көбейткіштердің біреуі 0-ге тең болса, көбейтіндінің мәні 0-ге тең болады. 5 х 0 = 0 а х 0 = 0 0 х 5 = 0 0 х а = 0 Санды 1-ге көбейсек, 1-ді санға көбейтсек, сол санның өзі шығады 6 х 1 = 6 а х 1 = а 1 х 6 = 6 1 х а = а Көбейтудің терімділік қасиеті а x (b x c) = (a x b) x c Көбейтудің үлестірімділік қасиеті а x (b + c) = a x b + а х с Бөлу
Санды 1-ге бөлсек, сол санның –өзі шығады. 8 х 1 = 8 а : 1 = а Санды санға бөлсек, 1 шығады. 5 : 5 = 1 а : а = 1 О – ді санға бөлсек, 0 шығады 0 : 5 = 0 0 : а = 0 Санды 0-ге бөлуге болмайды! Санның бөлінгіштігінің белгілері 2-ге тек жұп сандармен аяқталған сандар бөлінеді 12 : 2 = 6 36 : 2 = 18 134 : 2 =67 1. Құрамындағы сандардың қосындысы 3-ке бөлінсе, онда бұл сан 3-ке бөлінеді. : 3 = 149 4 +4+7=15 15 саны 3-ке бөлінеді Санның соңғы екі саны 4-ке бөлінсе, бұл сан 4-ке бөлінеді. 732 : 4 = 183 32 : 4 = 8 5 пен 0-ге аяқталған сандардың барі 5-ке бөлінеді 60 : 5 = 12 285 : 5 = 57 Көбейту мен бөлу өзара кері амалдар Көбейтуді бөлумен тексереміз 9 х 4 = 36 а х в = с Бірінші көбейткішті табу үшін, көбейтіндінің мәнін екінші көбейткішке бөлеміз. Тексеру: 36 : 4 = 9 с : а = в Екінші көбейткішті табу үшін, көбейтіндінің мәнін бірінші көбейткішке бөлеміз. Тексеру: 36 : 9 = 4 с : в = а Бөлуді көбейтумен тексереміз. 72 : 8 = 9 а : в = с Бөлінгішті табу үшін, бөліндінің мәнін бөлгішке көбейтеміз Тесеру: 9 х 8 = 72 с х в = а Бөлгішті табу үшін, бөлінгішті бөліндінің мәніне бөлеміз. Тексеру: 72 : 9 = 8 а : с = в Көбейту кестесі
Амалдардың орындалу реті. Жақшалар. (10 – 4) + 1 ( ) түріндегі белгі жақшалар деп аталады. Жақшалар, алдымен оның ішіндегі амалды, содан кейін оның сыртындағы амалды орындау керектігін білдіреді. Есіңе сақта! Жақшаның ішіндегі амал алдымен орындалады. (10 – 4) + 1 1-қадам: 10 – 4 = 6 2-қадам: 6 + 1 = 7 Ендеше (10 - 4) + 1= 7 Есіңе сақта! Жақшасыз өрнектерде алдымен көбейту мен бөлу амалдары, ал одан кейін қосу мен азайту амалдары жазылу ретімен солдан оңға қарай орындалады. 9 – 4 х 2 15 : 3 + 2 1-қадам: 4 х 2 = 8 15 : 3 = 5 2-қадам: 9 – 8 = 1 5 + 2 = 7 Ендеше 9 – 4 х 2 = 1 15 : 3 + 2 = 7 Үлестер мен бөлшектер 1 - 1 - 2
1 4 - төрттен бір
3 8 - сегізден үш бөлігі
1 1 4 6 2 4 - мұндай жазба бөлшек деп аталады. Бөлшек сызығының астында жазылған сан– бөлшектің бөлімі. Ол неше бөлікке бөлінгенін көрсетеді. Бөлшек сызығының үстінде жазылған сан– бөлшектің алымы. Ол бөліктің алынғанын көрсетеді. Бөлімі бірдей бөлшектерді салыстырғанда, қай бөлшектің алымы артық болса, сол бөлшек үлкен болады. Уақыт және оның өлшем бірліктері 1 сағат 1 тәулік 1апта 1 ай 1 минут 1 ғасыр = 100 жыл 1 жыл = 12 ай = 365 (366) тәулік 1 ай = 30 немесе 31 тәулік (ақпанда 28 немесе 29 тәулік) 1 апта = 7 күн 1 тәулік = 24 сағат 1 сағат = 60 минут 1 минут = 60 секунд 1 сағат = 3600 секунд Ұзындық және оның өлшем бірліктері 1 см = 10 мм 1 дм = 100 мм 1 дм = 10 см 1 км = 1000 м 1 м = 100 см 1 м = 1000 мм 1 м = 10 дм 1дм=10см=100мм 1км= 1000м = 10000дм =100000см =1000000мм 1м=10дм=100см = 1000 мм Масса және оның өлшем бірліктері 1т =10ц 1 ц=100кг 1т=1000кг 1кг=1000г 1ц=100кг =100000 г 1т =10ц=1000кг= 1000000г т – тонна ц – центнер кг – килограмм г – грамм Аудан және оның өлшем бірліктері 1см 2 =100 мм2 1дм2 = 100 см2 1м2 =100 дм2 1км2 =1000000м2 жүктеу/скачать 1,79 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|