Саясаттану
Қазақстан Республикасындағы демократиялық үрдістердің
жүктеу/скачать 15,5 Mb. Pdf көрінісі
|
otemisov karabala saisat
| 3.
Қазақстан Республикасындағы демократиялық үрдістердің қалыптасуындағы парламенттіліктің орны . Қандай да болмасын мемлекеттегі демократияның дамуын парламентаризмнен (парламенттіліктен) тыс талдау мүмкін емес. Тарихи тұрғыдан алғанда парламент — қоғамның әлеуметтік топтары уәкілдерінің біріккен органы. Қоғамдағы демократияның деңгейі әрбір уәкілдің билік пен қоғам арасында өз тобының мүдделерін қорғау мүмкіндігімен анықталады.Осы тұрғыдан қарағанда Қазақ елі тарихындағы парламенттіліктің алғашқы қарапайым көрністері әскери демократия, ру басшылары жиналысы,ағамандар кеңесі, ақсақалдар кеңесі, хандық және билер кеңесі болып табылады.Қазақ халқының тарихында Х1Х ғасырдың өзінде хандық кеңестер мен билер кеңестері орын алып келді. ХХ ғасырдағы Қазақстан парламентаризмі өзінің нақты бастауын мемлекеттік биліктің жоғарғы тармағы және бірден - бір заң шығарушы орган деп жарияланған 1937 жылғы Кеңестердің төтенше Х сьезінде қабылданған Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасының Конституциясынан алады. Қазақ КСР - ның Жоғары Кеңесінің алғашқы құрамы 1938 жылғы 24 маусымда округтер бойынша өткен сайлауы 4 жылдық мерзімге сайланды. Депутаттыққа кандидаттарды ұсыну құқығы қоғамдық ұйымдар мен еңбекші халыққа берілді. Сайлау жасырын дауыс беру, жалпыға бірдей тең және тікелей сайлау құқығы негізінде өткізілді. Алайда, сайлау сырттан қарағанда демократиялық сипатта болғанымен, барлық деңгейдегі депутаттық корпусты сайлау билік иесі Коммунистік партияның қатаң бақылауымен баламасыз негізде жүргізілді. Депутаттыққа кандидаттар коммунистік партия ұйымдары белгілеген таптық, партиялық, ұлттық, жыныстық және жас ерекшеліктері бойынша іріктеліп алынды. Жоғарғы Кеңестің сессиясы жылына екі рет шақырылды, бұнда бір - екі күннің ішінде жоғары өкілді органның құзырына жататын заңдар мен шешімдер бірауыздан(әдеттегідей 99,99 пайыздық көпшілікпен) қабылданатын еді. Сессияда шешілуі тиіс мәселелер Қазақстан Компартиясы Орталық Комитетінің тарапынан алдын ала мақұлданып отырылды.Бұндай билік жүргізу әдісі Кеңестер Одағы құлағанға дейін жалғасты. Кеңестік кезеңдегі заң шығару әдістерінің кемшілігін,коммунистік партияның билеп - төстеушілігін сынға алуға болады, алайда Қазақстанның 33 егемендігін іс жүзінде болмаса да, заң жүзінде мойындау, территориясын заң жүзінде бекіту, мемлекеттік билік органдарын құру, егемен Қазақстанның мемлекеттік мекемелерін қалыптастыру жолында Қазақ КСР - і Жоғары Кеңесі өшпес тарихи қызмет атқарды. КСРО - ның ыдырауы қарсаңында жарияланған қайта құру саясаты қоғамымыздың көптеген салаларын қамтыды. Қазақстандағы демократиялық үрдістердің дамуына 1986 жылғы әйгілі Желтоқсан оқиғасының әсері зор болды . Қазақ жастарының ең алғашқы демократиялық қозғалысы мәртебесіне ие болған осы оқиғадан кейін елімізде ар - ұждан бостандығы,еркін пікір алысу, жаңаша саяси ойлау жүйесі қалыптаса бастады. Желтоқсан оқиғасы тек ғана қазақстандықтарға емес, бүкіл КСРО халықтарының психологиясына үлкен әсер етті. Мемлекеттік күш көрсетуден халық қорықпайтын болды. Мызғымас, қуатты саналған социалистік КСРО біртіндеп ыдырай түсті. 1989 жылы Балтық республикалары бұл мемлекттің құрамынан шығып та кетті. Бүкіл елді қамтыған осындай саяси өзгерістер, толқулар, біріншіден, республикамыздағы жоғары демократиялық заң шығарушы органның қалыптасуына өз әсерін тигізді. 1990 жылдың сәуір айында Қазақстан Жоғарғы Кеңесінің жүктеу/скачать 15,5 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|