«Саяси партия» ұғымын анықтау үлгілері

• коммунистік;

• әлеуметтік-демократиялық;

• либералдық;

• консервативтік;

• фашистік.

І. Коммунистік

• Коммунистік - Марксистік, Лениндік идеологияны қосдайтындағы. Негізгі мақсаты – тапсыз коммунистік қоғам құру. Көп елдерде бұл партия билік басында бірнеше жылдар бойы болды, бірақ бірде-бір елде олардың мақсаты іске асқан жаң 80 жылде соңы мен 90 жылде басында. Батыс Еуропа елдері мен КСРО-да демократиямендыру үшін процестер өтті. Оның нәтижесіне Батыс Еуропаның бірқатар елдерінде коммунистік билік жойылды.

ІІ. Әлеуметтік

• Әлеуметтік - демократиялық партиялардың да мақсаты – осындай. Социализм құру; айырмашылығы: компартиялар революциялық жолмен жаңа қоғам орнатуды кездесе, әлеуметтік – демократтар қоғамдық бірізділікпен эволюциялық жасда өзгертуді қалайды. Қазіргі кезде бұл партиялардың саны өте көп, және олар көп елдерде билік басында.

ІІІ. Либералдық

• Либералдық - бұл партиялар өз іс - әрекеттің ең жоғары шықына жеке тұлғамы және оның қажеттіліктерін қояды. Бұл партиялардың негізгі құндылығы – құңықтары. Олар адамды мемлекет билігінен, мемлекет қорлауынан сақтайды. Либералдық партия кезінде мемлекет жеке тұлғаның құқығын кепілі басып есептеледі.

IV. Консервативтык

• Консервативтік - бұрынғы тәртіптер мен дәстүрлерді қайта жаңғыртуда кездесу. Саяси бағыт ретінде консервативтік партия отбасы тұтастығын, азамат абырайын қорғайды.

V. Фашистік

• Фашистік - негізгі құндылығы болып қатаң орталық және қатаң тәртіп есептеледі, олар жеке тұлға қажеттілігінен мемлекет қажеттілігін жоғары қояды.

Жұмыс істеу жағдайына байланысты:

• Бірпартиялық - Өзінен басқа партияның болғанын қаламайды. Мұндай партия тоталитарлық жүйе авторитарлық қоғамға тән. Мысалы: бұрынғы КСРО-дағы коммунистік партия
• Екіпартиялық - Мұнда нағыз бәсекелестік ірі екі партия арасында болады. Жалпы сайлау арқылы үкімет басына келеді. Үнемі бір-бірін сынға алып отырады. Мысалы: АҚШ-тағы республикалық және демократиялық партиялары, Ұлыбританиядағы консерваторлар мен лейбористер партиялары, Германиядағы христиандық демократтар мен социал-демократтар.
• Көппартиялылық - Мұнда үш немесе одан да көп партиялар болады. Саяси мәселелер жан-жақты қаралады, бюрократияға тежеу салынады. Билік басына нағыз дарынды адамдардың келуіне мүмкіндік туады. Мысалы: қазіргі Қазақстан Республикасы. Мемлекеттік билікті жүзеге асыру үшін партиялар коалиция кұруы мүмкін

Саяси партиялар классификациясы

Саяси билікке қатысты орналасу реттілігі- не байланысты басқарушы, оппозициялық және авангардтық партияларды даралайды

Назарларыңызға рахмет!

жүктеу/скачать 1,02 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: